موانع حقوقی پوشش روسری برای آموزگاران مسلمان در آلمان
۱۳۹۷ اردیبهشت ۲۰, پنجشنبه
دادگاه‌های متفاوتی در ایالت‌های آلمان تا کنون به بررسی حمل نمادهای مذهبی در مدارس و موسسات آموزشی پرداخته‌اند و احکام مختلفی را نیز در این زمینه صادر کرده‌اند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
در برخی کشورهای اروپایی از جمله فرانسه قاعده و قانون روشنی در این زمینه وجود دارد که بر اساس آن آموزگاران و دانش‌آموزان مجاز نیستند با نمادهای مذهبی هم‌چون صلیب، روسری یا کیپا (کلاه سنتی یهودیان) در کلاس درس شرکت کنند.
ناروشنی حقوقی در تعیین قاعده‌ای عمومی
اما در آلمان قانون و قاعده روشنی در این زمینه وجود ندارد. از یک‌سو به لحاظ قانونی جدایی دولت از دین در آلمان موضوعی محرز است، اما از سوی دیگر قانون اساسی آلمان آزادی دین را به‌رسمیت می‌شناسد و تبعیض دینی برای انجام کار در موسسات دولتی را ممنوع کرده است.
دقیقاً بر اساس همین ناروشنی حقوقی برخی از آموزگاران مسلمان، به سر کردن روسری را تحت آزادی دین می‌فهمند و حمل آن را از حقوق پایه‌ای خود محسوب می‌کنند. اما از سوی دیگر اغلب دانش‌آموزان، والدین و مسئولان مدارس به سر کردن روسری را نمونه آشکاری از حمل نمادهای مذهبی می‌دانند که آشکارا قانون جدایی دین از دولت را خدشه‌دار می‌کند.
در آلمان آموزگاران کارمندان دولت هستند که در مفهوم حقوقی آن نمایندگان دولتی تلقی می‌شوند.
در تازه‌ترین مورد در این زمینه دادگاهی در برلین حضور یک آموزگار زن با روسری را در دبستان مجاز ندانست و به سر کردن روسری را حمل نماد مذهبی قلمداد کرد.
از آنجایی‌که در آلمان رسیدگی به امور مدارس و آموزش مربوط به ایالت‌ها است، نه تنها قانونی سراسری درباره حمل نمادهای مذهبی از سوی آموزگاران در آلمان وجود ندارد، بلکه ایالت‌های مختلف نیز از قواعد خاص خود پیروی می‌کنند.
برای نمونه در نوردراین وستفالن، پرجمعیت‌ترین ایالت آلمان، در صورت ارائه شکایت یا اعتراضی هر مورد به طور مشخص بررسی حقوقی شده و سپس به‌صورت خاص در باره آن تصمیم‌گیری می‌شود.
اما در برلین "قانون بی‌طرفی آموزگاران" وجود دارد که آنها را از حضور در کلاسهای درس با حمل نمادهای مذهبی باز می‌دارد. ساندرا شیرش، سناتور امور آموزش و پروش در برلین، درباره ضرورت اجرای این قانون می‌گوید: «از آنجایی‌که مدارس برلین محل تلاقی ادیان و جهان‌بینی‌های متفاوتی هستند، بی‌طرفی آموزگاران از اهمیت بالایی برخوردار است. زمانی که یک آموزگار با روسری در کلاس درس حاضر می‌شود این بی‌طرفی نقض می‌شود.»
دادگاه کار در برلین (به عنوان مرجع قضایی برای رسیدگی به این شکایت) دقیقاً با استناد به همین قانون درخواست آموزگار مسلمان برای پوشش روسری را موجه ندانست. بنا به رای قضات دادگاه، "قانون بی‌طرفی آموزگاران" در برلین در تضاد با قانون اساسی آلمان نیست. از سوی دیگر این آموزگار مسلمان اذعان کرده که از" قانون بی‌طرفی آموزگاران" در برلین اطلاع داشته است.
تاثیرپذیری دانش‌آموزان در دبستان‌ها
انجمن سراسری آموزگاران آلمان نیز از رای صادره در برلین استقبال کرد. هاینتس-پتر مایدنیگر، رئیس انجمن آموزگاران آلمان، در این‌باره به دویچه وله گفت: «ما موضعی انتقادی در قبال آموزگارانی داریم که در کلاس درس روسری به سر می‌کنند.»
به گفته مایدنیگر برای دختران دانش‌آموز در آلمان که از ۱۴ سالگی به بلوغ دینی می‌رسند، وضعیت متفاوت است. آنها می‌توانند با روسری در کلاسهای درس حضور یابند، اما برای آموزگاران باید اصل جدایی دین از دولت را معیار دانست تا بی‌طرفی کامل در نهادهای دولتی تامین شود.
رئیس انجمن آموزگاران آلمان افزود: «نباید فراموش کرد که دانش‌آموزان در دبستان‌ها از تاثیرپذیری بیشتری برخوردارند و حضور آموزگار زن با روسری می‌‌تواند ارزشی خاص را تلقین کند، حتی اگر آموزگار در این زمینه رفتاری درست داشته باشد.»
تفاوت صلیب و روسری
اما در برخی مدارس آلمان برای مثال در ایالت بایرن در بسیاری از کلاسهای درس صلیب نصب شده است. به گفته منتقدان این اقدام نیز نقض بی‌طرفی دولت در قبال ادیان و جهان‌بینی‌های متفاوت است.
به گفته رئیس انجمن آموزگاران آلمان در صورتی که دانش‌آموز یا آموزگاری با نصب صلیب مشکل داشته باشد با بررسی مورد مشخص باید از نصب صلیب در کلاس درس خودداری کرد.
به‌رغم اینکه صلیب نماد آشکار دین مسیحیت است، اما مایدنیگر در این‌باره گفت: «نصب صلیب در کلاس درس متفاوت از پوشش روسری توسط یک آموزگار است. آموزگار منتقل‌کننده دانش و رفتارهای تربیتی به دانش‌آموزان است و شخصی تعیین‌کننده در سر کلاس، اما صلیب در گوشه‌ای نصب شده و چیزی را به کسی منتقل نمی‌کند.»
بی‌طرفی دولت و ممنوعیت روسری
ویلدان آیتکین، یکی از موسسان "شبکه آموزگاران مسلمان"، با برخی نظرات رئیس انجمن آموزگاران آلمان موافق نیست. به گفته او اصل بی‌طرفی دولت به‌درستی فهیمده نشده است.
آیتکین در مصاحبه‌ای تاکید کرد که بی‌طرفی دولت به معنای بی‌طرفی کارمندان دولت نیست. دولت به عنوان یک نهاد در قبال همه ادیان و جهان‌بینی‌ها یکسان عمل می‌کند و جانب هیچ‌یک از آنها را نمی‌گیرد.
بیشتر بخوانید
بر اساس نظر آیتکین پوشش روسری مربوط به یک آموزگار مشخص است و ربطی به دولت ندارد. از سوی دیگر برخی زنان مسلمان که در نهادهای علمی شاغل‌اند این ممنوعیت‌ها را سبب جلوگیری از حضور آموزگاران و استادان زن در موسسات آموزشی تلقی می‌کنند. به گفته آنان آموزگاران زن مسلمان می‌توانند الگویی برای دختران و زنان مسلمان باشند تا موضوع آموزش و تحصیلات عالی را جدی بگیرند.
شمار آموزگاران مسلمان
گرچه حمل روسری در مدارس موضوعی بحث‌برانگیز و شاید جنجالی به نظر می‌رسد، اما آمار کنونی نشان می‌دهد که تنها درصد کمی از آموزگاران زن با این موضوع درگیر هستند.
به گفته رئیس انجمن آموزگاران آلمان در مجموع حدود ۸۰۰ هزار آموزگار در این کشور مشغول به‌کار هستند که تنها یک هزار نفر از آنان مسلمان‌اند و تنها درصد کمی از آنان زن هستند و از میان این زنان درصد ناچیزی مایل به حمل روسری در کلاسهای درس هستند.
آمار رسمی و دقیقی از تعداد آموزگاران مسلمان در آلمان وجود ندارد، اما در گزارشی که پارلمان آلمان برای رسیدگی به پوشش روسری در مدارس تنظیم کرده آمده است: «آموزگارانی که مایل‌اند با روسری در کلاسهای درس حضور یابند در ایالت‌های آلمان تنها شمار قلیلی از کل آموزگاران را تشکیل می‌دهند.»