مهمانان نوروزی احمدی‌نژاد؟
۱۳۹۰ فروردین ۱, دوشنبه
نخستین جشن جهانی نوروز چگونه گذشت؟
مجمع عمومی سازمان ملل متحد بنا به پیشنهاد جمهوری آذربایجان در نشست ۴ اسفند ۱۳۸۸ برابر با ۲۴ فوریه ۲۰۱۰ با تصویب قطعنامه‌ای، ۲۱ ماه مارس را به عنوان روز بین‌المللی نوروز به رسمیت شناخت و آن را در تقویم خود جای داد. این اقدام جمهوری آذربایجان با حمایت ۱۰ کشور ایران، ترکیه، ترکمنستان، قزاقستان، آلبانی، قرقیزستان، هند، افغانستان، مقدونیه و تاجیکستان انجام گرفت. این کشورها نخستین روز فصل بهار را به نام "نوروز، عید ملی، آغاز سال نو"، و "جشن بهار" تجلیل می‌کنند.
ایران پس از ثبت نوروز در سازمان ملل متحد و جهانی شدن آن برای نخستین بار "مراسم جهانی نوروز" را در ۷ فروردین ۱۳۸۹ در تهران برگزار کرد.
در این مراسم حامد کرزای، امام‌علی رحمان، جلال طالبانی و قربانقلی بردی‌محمداف روسای جمهور ۴ کشور همسایه شرکت کردند. همچنین وزیر امور خارجه‌ی آذربایجان و معاون نخست وزیر ترکیه و سفرای کشورهای قزاقستان، قرقیزستان، لبنان و نمایندگان سازمان اکو و یونسکو نیز در آن حضور داشتند.
"دیپلماسی نوروز ایران"
در مراسم جهانی نوروز که در مجموعه‌ی حافظیه سعدآباد تهران برگزار شده بود، احمدی نژاد پیشنهاد کرد، مراسم جهانی نوروز هر سال در یک کشور برگزار گردد. حاصل جشن سال ۱۳۸۹ انتخاب تهران به عنوان "دبیرخانه نوروز" بود.
اما در میان رهبران دینی ایران بر سر تجلیل و نحوه‌ی برگزاری مراسم جهانی نوروز اختلاف نظر پیش آمد. قرار بود این جشن به مدت دو روز در تهران و شیراز برگزار گردد که مراسم‌های آن به یک روز کاهش یافت.
در مراسم جهانی نوروز ۱۳۸۹ افرادی به نمايندگی از قوميت‌های ايرانی با لباس‌های محلی و سنتی دور سفره نشستند و اعضای دولت به همراه همسر و فرزندانشان در مراسم نوروزی شرکت کردند. احمدی نژاد به مهمانان نوروزی خود تندیس و نشان نوروزی اهدا کرد. کارشناسان فعال شدن ایران در برگزاری مراسم جهانی نوروز را "دیپلماسی نوروز" توصیف کردند.
آیت‌الله خامنه‌ای: "عید نوروز یک جشن ملی است"
در نخستین سال نوروز جهانی مهمانان احمدی نژاد با آیت‌الله علی‌خامنه‌ای، رهبر دینی ایران نیز ملاقات کردند. آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با سران کشورهای شرکت کننده گفت: «با وجود آنکه عید نوروز یک جشن ملی است و جزو اعیاد دینی محسوب نمی‌شود اما در روایات متعددی از نوروز تجلیل شده است».
آیت‌الله خامنه‌ای ابتکار احمدی‌نژاد را نیز ستود و گفت: «این مراسم و استمرار آن می‌تواند زمینه‌ی مناسبی برای هر چه نزدیک‌تر کردن دولت‌ها و ملت‌های منطقه به یکدیگر باشد».
ایران امسال نیز برگزاری این آئین‌ها را بر عهده گرفت و از رهبران کشورهایی که در سازمان ملل از قطعنامه‌ی جهانی‌شدن نوروز حمایت کردند، برای حضور در مراسم جهانی نوروز که از هفتم تا دهم فروردین برگزار می‌شود، دعوت کرده است.
"امکان لغو مراسم جهانی نوروز؟"
به عقیده‌ی برخی از صاحبنظران منطقه از جمله دالغا خاتین‌اوغلو کارشناس مقیم باکو، با تشدید اختلافات بین مقام‌های ایرانی و روحانیون بلندپایه بر سر برپائی مراسم‌های جهانی نوروز در ایران برگزاری این مراسم اکنون مورد سئوال قرار گرفته است. وی به دویچه‌وله می‌گوید: «دفتر ریاست جمهوری آذربایجان و خبرگزاری آذرتاج، خبرگزاری رسمی دولت تابحال درباره‌ی سفر رئیس جمهور این کشور هیچگونه اظهارنظری نکردند».
خاتین اوغلو ضمن اشاره به مخالفت برخی از نمایندگان مجلس و روحانیون عالیرتبه خاطرنشان می‌کند، اعتراض برخی از اصولگرایان علیه برگزاری این مراسم چنان شدید هست که امکان لغو این مراسم نیز وجود دارد. وی همچنین در این رابطه می‌گوید: «رهبران کشورهای همسایه از جمله ترکمنستان، آذربایجان و برخی از کشورهای عربی به دلیل اختلاف میان مقام‌های ایرانی و لغو احتمالی مراسم‌های نوروزی صریحا اعلام نکردند که در مراسم جهانی نوروز شرکت خواهند کرد».
سفر رئیس جمهور افغانستان به مراسم نوروزی تهران؟
خاتین اوغلو همچنین تاکید می‌کند، اختلاف بین مقام‌های ایرانی بر سر "برگزاری مرام جهانی نوروز" سیاسی و استراتژیک نیست و جنجالی که میان جناح اصولگرایان بر سر "مکتب ایرانی" و "مکتب اسلامی" ایجاد شده بیشتر مصرف داخلی دارد.
یک کارشناس مقیم کابل هم به دویچه‌وله درباره‌ی "قطعی شدن سفر حامد کرزای برای مشارکت در مراسم نوروزی"، می‌گوید، با توجه به وضعیت کنونی، نظر نهائی دولت افغانستان علیرغم اظهار آمادگی حامد کرزای برای حضور در مراسم نوروزی در تهران، شاید در آستانه‌ی برگزاری این مراسم تغییر یابد.
هدیه نوروزی آرد ترکمنستان به ایران
دولت ترکمنستان نیز تابحال رسما برای شرکت در مراسم نوروزی تهران اعلام آمادگی نکرده است. اما کارشناسان ترکمن که با دویچه‌وله صحبت کردند، پیش بینی می‌کنند با توجه به "هدیه رئیس جمهور این کشور به مردم ایران" مشارکت وی حتمی است. در آستانه‌ی نوروز قربانقلی بردی‌محمداف، رئیس جمهور ترکمنستان فرمانی را مبنی بر "ارسال هدیه عیدی به مردم جمهوری اسلامی ایران" صادر کرد.
رسانه‌های این کشور نوشتند طبق این سند، "به مناسبت عید جهانی نوروز از طرف مردم ترکمنستان مقدار یک هزار تن آرد به مردم ایران ارسال خواهد شد". پیش از این رئیس جمهور این کشور در ماه رمضان طی یک تماس تلفنی با حامد کرزای، رئیس جمهور افغانستان نیز اعلام کرد که یک هزار تن آرد گندم را به صورت هدیه در اختیار افغانستان قرار می‌دهد. ولساپار محقق ترکمنستانی مقیم سوئد به دویچه وله می‌گوید، هدیه آرد ربطی به مراسم عید نوروز ندارد و ترکمنستان خود نیاز شدیدی به آرد دارد.
تلاش کشورهای آسیای میانه و قفقاز در معرفی نوروز
در ۵ کشور آسیای میانه و جمهوری آذربایجان نوروز جشنی ملی به حساب می‌آید. این کشورها در سال‌ها اخیر در شناساندن نوروز به جهانیان تلاش زیادی کردند.
به مناسبت نخستین سال تصویب قطعنامه مجمع عمومی و نامگذاری اول فروردین، به نام روز بین‌المللی نوروز در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، این کشورها امسال نیز حضور فعالی دارند. در این مراسم سفیران این کشورها سخرانی می‌کنند.
به عقید‌ه کارشناسان محلی، نوروز به عنوان یک جشن و عید مشترک فرامنطقه‌ای می‌تواند به عامل همگرائی کشورهای منطقه تبدیل شود و سبب پیوندهای بیشتر فرهنگی میان این کشورها گردد.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: مصطفی ملکان