مهاجران ترک و مسئله‌ی انتگراسیون در آلمان
۱۳۸۶ تیر ۱۹, سه‌شنبه
انتگراسیون به معنای ادغام شدن، ادغام کردن، یکپارچه شدن و یکپارچه گشتن است. یک مورد استفاده از این لفظ در هنگام طرح موضوع چگونگی جایگاه‌یابی مهاجران در جامعه است.
در آلمان در روز پنج‌شنبه دوازدهم ژوئیه نشستی از دست‌اندرکاران امور انتگراسیون در برلین برگزار می‌شود. این دومین نشست از نوع خود است. انجمنهای مسلمان ترک، هنوز پاسخ قطعی خود را برای شرکت در این جلسه اعلام نکرده‌اند. این کانون‌ها روز دوشنبه، نهم ژوئیه، از تغییراتی انتقاد کردهاند که هفته‌ی پیش دولت آلمان در مورد قوانین مهاجرت و دررابطه با مسئله‌ی انتگراسیون مهاجران تدوین کرده است. برخی از این انجمنها تهدید کردهاند که به‌خاطر تشدید قوانین مهاجرت، اصلاً در این نشست شرکت نخواهند کرد. در مقاله‌ی زیر پتر فیلیپ از تحریریه مرکزی دویچه‌وله تاریخچه‌ی یک‌ساله‌ی این اجلاس بحث برانگیز را بررسی می‌کند:
کدام نماینده، کدام گروه؟
در ۱۴ ژوئیه ۲۰۰۶، وقتی ۸۶ شخصیت سیاسی جمهوری فدرال آلمان دعوت صدراعظم آن، آنگلا مرکل را اجابت گفتند و گرد هم آمدند تا درباره‌ی موضوع مهاجرت به آلمان و نیز مسئله‌ی انتگراسیون مهاجرین بحث کنند، خیلی‌ها از این نشست به عنوان "حادثه‌ای تاریخی" تجلیل کردند. بیش از دو سوم شرکت‌کنندگان ولی سیاستمداران آلمانی، نمایندگان کلیسا، کانون‌ها و انجمنهای آلمانی بودند. کمتر از یک سوم دعوت‌شدگان به حلقه‌ی کسانی تعلق داشتند که قرار بود به مسائل‌شان در آن نشست پرداخته شود. نیمی از این یک سوم را هم ترک‌ها یا ترک تبارهایی تشکیل می‌دادند که در آلمان زندگی می‌کنند.
ترک‌ها با حدود ۲/۲ میلیون نفر، همگون‌ترین گروه مهاجران را در کشور آلمان تشکیل می‌دهند. ۲۰ درصد از مهاجران تا کنون به تابعیت آلمانی درآمده‌اند.
در آلمان روی‌هم‌رفته حدود ۷ میلیون تن با تباری غیرآلمانی زندگی می‌کنند: یک چهارم آنان به گروه کشورهای اتحادیه‌ی اروپا تعلق دارند و به خاطر وجود قانون "آزادی رفت و آمد" در میان کشورهای این اتحادیه، با مشکل سکونت در آلمان روبرو نیستند. یک سوم این مهاجران، بیش از ۲۰ سال، و بیش از نیمی از آنان، بیشتر از ۱۰ سال است که در آلمان زندگی می‌کنند. حدود ۲۰ درصدشان، حتی در آلمان به دنیا آمده اند.
"کارگر مهمان" یا "مهاجر"
موج مهاجرت به آلمان، در دهه‌ی میانی سال‌های پنجاه قرن پیش آغاز شد، یعنی هنگامی که آلمان از کشورهای اروپای جنوبی، "کارگر مهمان" می‌پذیرفت و استخدام می‌کرد. از سال ۱۹۶۰ ترکیه نیز به این گروه کشورها پیوست. انتخاب کشور ترکیه، کاملاً آگاهانه بود. چون تصور می‌رفت که این "کارگران مهمان" پس از چند سال دوباره به میهن‌شان برمی‌گردند. خیلی‌ها هم این کار را کردند، برخی نیز در آلمان ماندند. حالا دیگر به این گروه "کارگر مهمان" نمی‌گویند، بلکه آنان را "مهاجران" یا "انسان‌هایی با تبار غیرآلمانی" یا "کوچندگان" می‌نامند.
آلمان خیلی کند به این مسئله پی برد که برای پذیرش و پیوند دادن این گروه که مایل به زندگی و ماندن در آلمان است، کار زیادی انجام نداده است. به ویژه برای گروه مهاجران ترک. چون تفاوت بین فرهنگ جامعه‌ی آلمانی و فرهنگ مذهبی آن‌ها، بسیار زیاد است. پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، عدم اعتماد روزافزون نسبت به اسلام و مسلمانان نیز مزید بر علت شد.
راه‌کاری مشترک
از این رو اولین نشست دست‌اندرکاران امور انتگراسیون، درباره‌ی موضوع پیوند دادن گروه‌های غیرآلمانی به این جامعه با عنوان اجلاس "انتگراسیون" که در سال ۲۰۰۶ برگزار شد، گامی در جهت یافتن راه‌کاری مشترک برای این مسئله بود. در این نشست، ۶ گروه کاری تشکیل شد که پیش از هر چیز به مسائل مربوط به آموزش پرداختند؛ مسائلی از قبیل "دوره‌های آموزشی انتگراسیون"، "زبان آلمانی"، "آموزش، دوره‌های کارآموزی، بازار کارآموزی" و همچنین "موقعیت زنان و دختران"، "فعالیت‌های پیوند زدن فرهنگی در محل"، "فعالیت‌های پیوند زدن اجتماعی برای تقویت جامعه‌ی مدنی مشترک".
این گروه‌های کاری می‌بایست برنامه‌ی مشخصی برای پیاده کردن "انتگراسیون" تهیه ببینند. این برنامه قرار بود، در دومین نشست، یعنی در دوازدهم ژوئیه معرفی و به بحث گذاشته شود. حالا ولی همکاری بسیار خوب شرکت‌کنندگان در ابتدا، زیر علامت سئوال رفته است: پس از آن که دولت آلمان هفته‌ی پیش شرایط سخت‌تری برای قوانین مهاجرت تدوین کرد، انجمنها و اتحادیه‌های ترک به ویژه، احساس می‌کنند که مورد تبعیض قرار گرفته‌اند و در این میان مغبون شده‌اند. آن‌ها انتقاد می‌کنند که کسی در رابطه با قانون جدید، چیزی از آنان نپرسیده است و نیز برخی از نکته‌هایی که به صورت قانون تدوین شده، به گونه‌ای هدفمند، تنها به ضرر ترک‌هاست. از این رو این انجمنها تهدید می‌کنند که در دومین نشست مربوط به مسائل انتگراسیون شرکت نخواهند کرد. با این حال آنان حق اتخاذ تصمیم نهایی را در آخرین لحظه، برای خود محفوظ نگهداشته‌اند.
پتر فیلیپ / ب.