مناقشه دولت و دستگاه قضایی بر سر عاملان قاچاق کالا
۱۳۹۶ آذر ۲۹, چهارشنبه
سخنان دو روز پیش حجت‌الاسلام محمد جعفر منتظری، دادستان کل کشور درباره نقش شماری از مسئولان و بستگانش در قاچاق کالا و ورود کالای قاچاق از گذرگاه‌های رسمی گمرک در رسانه‌های داخلی و فضای مجازی بازتاب گسترده‌ای داشت.
به گزارش خبرگزاری میزان، منتظری دوشنبه ۲۷ آذر در همایش تخصصی مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: «وقتی می‌بینیم بعضی از مقامات و کسانی که باید دلسوزانه در عرصه مبارزه با قاچاق کالا و ارز فعال باشند، خود به نحوی سهم دارند و یا خودشان یا فرزندانشان و یا کسانی که وابستگی به آنها دارند در وارد کردن قاچاق کالا و ارز سهیم هستند، چگونه انتظار داریم این مبارزه به نتیجه مطلوب برسد.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
ناخشنودی از اتهام به مسئولان دولتی
این سخنان باعث شد محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت پس از نشست روز چهارشنبه کابینه در جمع خبرنگاران حاضر شود و از این که این حرف‌ها نه در فضای مجازی و رسانه‌ها بلکه از سوی یک مقام ارشد قضائی زده شده ابراز ناخشنودی کند.
خبرگزاری دولتی ایرنا از قول نوبخت نوشت: «این سخن از سوی شخصیت محترمی که دادستانی کل کشور را برعهده دارد، زیبنده نیست و من از سوی دولت به قوه قضائیه اعلام می کنم برای این که همه مقامات و مسئولان کشور از این اتهامی که به همه روا شد مبرا شوند، به سمت کسانی بروند که این جرم را انجام دادند و دادستان محترم کل نسبت به آنها این برخورد را داشته باشد.»
سخنگوی دولت گفت: «انتظار می‌رود به‌جای گفتن این مسئله، حتی یک لحظه هم به کسی که خطا کار کرده و در ارتباط با قاچاق فعال است، امان ندهند و آنها را دستگیر کنند و اقدامات قضائی را در مورد وی انجام دهند و به این ترتیب همه مقامات و مسئولین قضائیه، مقننه و مجریه در مضان این اتهام قرار می‌گیرند.»
بیشتر بخوانید: نماینده مجلس: کالاهای قاچاق از مبادی رسمی به کشور وارد می‌شوند
دامنه اتهام‌های دادستان کل به مقام‌های دولتی بسیار فراتر است. منتظری می‌گوید یکی از مسئولان مستقیم مبارزه با قاچاق به صراحت به او گفته که برخی از دست‌اندرکاران دولتی نمی‌خواهند با قاچاق کالا و ارز به‌طور جدی مبارزه بشود.
تعطیلی عملی ستاد مبارزه با قاچاق
محمد جعفر منتظری، دادستان کل کشور افزود این فرد "دروغ هم نمی‌گوید" و نشانه درستی حرف او در تعطیل شدن عملی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز هم آشکار می‌شود. او گلایه کرد که رئیس جمهور حسن روحانی هنوز نماینده خود در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز را معرفی نکرده است.
علی معصومی، مدیرکل حقوقی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز شب گذشته در یک برنامه تلویزیونی اعتراف کرد که آخرین جلسه این ستاد شش ماه پیش (خرداد ماه) برگزار شده است.
دادستان کل کشور گفته است: «من وقتی از این ستاد گله کردم که دوستان از گله من گله‌مند بودند گفتم اگر عرض بنده صحت ندارد اقدامات و گام‌های مؤثر انجام شده را اعلام کنید که در آن صورت ما هم مشوق و هم مبلغ می‌شویم و همراهی بیشتر خواهیم کرد، اما اگر اشکالات هست و ما می‌بینیم همچنان که در جامعه، بازار و مغازه این مقدار قاچاق کالا و ارز هست این نشان‌دهنده چیست؟»
بیشتر بخوانید: رقم واقعی قاچاق پوشاک در ایران ۵ میلیارد دلار اعلام شد
واقعیتی که بسیاری از مسئولان در مناسبت‌های مختلف به آن اعتراف کرده‌اند این است که با توجه به انبوه کالاهایی که به صورت غیر رسمی وارد ایران شده و در بازارها و مغازه‌ها عرضه می‌شود جا به جایی این حجم کالا را نمی‌توان به مرزنشینان و قاچاقچیان خرد نسبت داد.
تا چندی پیش ارزش کالای قاچاق در ایران سالی ۲۵ میلیارد دلار اعلام می‌شد. حبیب‌الله حقیقی، رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز چندی پیش ادعا کرده بود این مقدار به نصف کاهش یافته است.
آمار شبهه‌برانگیز کاهش قاچاق
قاسم خورشیدی، سخنگوی این ستاد دوم تیرماه امسال در یک نشست خبری گفت ارزش حجم قاچاق کالا در کشور در آغاز به کار دولت یازدهم ۲۵ میلیارد دلار شامل ۱۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار قاچاق ورودی و هفت میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار قاچاق خروجی بود که این رقم در سال گذشته به ۱۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار قاچاق ورودی و ۵۰۰ میلیون دلار قاچاق خروجی کاهش یافته است.
اگر این آمار واقعی هم باشد، ناکارآمدی مبارزه با قاچاق را آشکار می‌کند؛ بر اساس این آمار حجم کالایی که به خارج قاچاق می‌شد حدود ۱۵ برابر و میزان قاچاق ورودی تنها یک‌سوم کاهش داشته است.
محمد جعفر منتظری، تیرماه امسال ستادهای مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر را "امام‌زاده‌های بی‌معجزه" نامید و برخی مسئولان را متهم کرد که "تلاش می‌کنند آمار قاچاق کالا را آنطور که هست اعلام نکنند".
انفعال دستگاه قضائی
در سال‌های گذشته گزارش‌های فراوانی از دخالت مسئولان دستگاه‌های مختلف در قاچاق کالا و ارز منتشر شده است. یکی از انتقادهایی که پس از سخنان منتظری در فضای مجازی زیاد مطرح شده این است که اگر دستگاه قضائی از مشارکت مسئولان و بستگانشان در کار قاچاق اطلاع دارد چرا با آنها برخورد نمی‌کند.
دادستان کل کشور می‌گوید دستگاه قضائی در جایی که وظیفه‌ای بر عهده دارد با قاچاق کالا مبارزه می‌کند اما "محدود کردن مبادی گمرکی" در حیطه اختیارات و وظایف قوه قضائیه نیست.
بیشتر بخوانید: رئیس سازمان تعزیرات حکومتی: مناطق ویژه اقتصادی تبدیل به مراکز قاچاق شده‌اند
قاچاق کالا از گذرگاه‌های رسمی چند هفته پیش نیز موضوع مجادله میان شماری از نمایندگان مجلس و مسئولان گمرک شد. مسعود کرباسیان، رئیس کل پیشین گمرک و وزیر کنونی اقتصاد بیستم آبان ماه مدعی شد: «ما از مبادی رسمی قاچاق کالا نداریم.»
امیر خجسته، رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس شورای اسلامی می‌گوید سخنان وزیر اقتصاد آشکار می‌کند که او هیچ اطلاعی از واقعیت‌های موجود ندارد.
خجسته هشتم آذر به خبرگزاری ایلنا گفت: «واردات روزانه ۳۳۰۰ کانتینر کالای قاچاق به کشور و نیز دستگیری اعضای باندی که در عرض ۲ سال، ۱۱۲۴ کانتینر کالای قاچاق به کشور وارد کردند، به خوبی نشان می‌دهد که این گفته‌ها واقعیت ندارد.»
این نماینده مجلس تاکید می‌کند که با توجه به حجم بسیار زیاد کالای قاچاق در بازار ایران "به هیچ عنوان امکان ندارد" این کالاها به وسیله کول‌بران و از مسیرهای دشوار گذر کوهستانی وارد کشور شده باشند.
هراس مدیران گمرک از افشاگری
روابط عمومی گمرک با انتشار اطلاعیه‌ای به این انتقادها واکنش داد و خجسته را به "طرح ادعاهای کلی و بدون ادله و اسناد متقن" متهم کرد. به باور گمرک این کار "نتیجه‌ای جز تشویش افکار عمومی، کاهش اعتماد عمومی به نهادهای دولتی و حاکمیتی و ایجاد حاشیه امن برای مفسدان واقعی اقتصادی در پی نخواهد داشت".
دبیرخانه کمیسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس ۱۴ آذر در پاسخ به روابط عمومی گمرک در بیانیه‌ای نوشت: «متاسفانه مشخص نیست که مدیران گمرک ایران به جای برخورد با تخلفات و سالم‌سازی فضای کاری، به چه دلیل از بیان ایرادات و تخلفات موجود به هراس آمده و راه تخریب و توهین و تهمت در پیش گرفته‌اند.»
بیشتر بخوانید: انتقاد دادستان کل کشور از پنهان کردن آمار واقعی قاچاق کالا
فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس وعده داده که به زودی "گوشه‌ای از موارد نقض قوانین و مقررات و قاچاق در آن حوزه که شامل مستندات قاچاق هزاران کانتینر است" را به اطلاع افکار عمومی برساند.
تائید قاچاق از گمرک به وسیله خامنه‌ای
چیزی که امروز دولت و گمرک منکر آن هستند پیش از این بارها به شکل‌های مختلف بیان و تائید شده است. غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس فروردین‌ماه امسال گفته بود که ۶۰ تا ۷۰ درصد کالاهای قاچاق از گذرگاه‌های رسمی وارد ایران می‌شود.
رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای نیز در سخنرانی نوروزی امسال خود گفته است: «حجم عمده قاچاق از مبادی رسمی و مناطق آزاد وارد کشور می‌شود.»
با این همه دادستان کل کشور چندی پیش نکته‌ای مطرح کرد که می‌توان ابعاد دیگری از قاچاق کالا را آشکار کند. او علت اصلی ناکامی در مبارزه با قاچاق کالا را "عدم وجود اراده جدی و عزم جزم" عنوان کرد و افزود نارسایی‌های دیگری "مانند کثرت گمرکات و کمبود امکانات" در این ناکامی موثر هستند.
«کثرت گمرکات و برادران قاچاقچی»
"کثرت گمرکات" می‌تواند اشاره به ده‌ها اسکله‌ی تحت کنترل سپاه پاسداران و نیروی انتظامی باشد که نظارتی بر فعالیت‌های آنها اعمال نمی‌شود و از گذرگاه‌های مهم ورود کالای قاچاق به ایران محسوب می‌شوند.
ماجرای این اسکله‌های غیررسمی که زیر نظر گمرک و سازمان‌های دولتی فعالیت نمی‌کنند و کالای قاچاق از طریق آنها وارد می‌شود موضوع یکی از تحقیق و تفحص‌های مجلس ششم بود که سر و صدای فراوانی نیز به پا کرد.
بیشتر بخوانید: بحث و کشمکش بر سر "ناکارآمدی نظام" در مبارزه با قاچاق
محمود احمدی‌نژاد، رئیس دولت‌های نهم و دهم در سال ۹۰ که روابطش با سپاهیان شکرآب شده بود ظاهرا با اشاره به همین اسکله‌ها سپاهیان را به کنایه "برادران قاچاقچی خودمان" خوانده بود.
رئیس جمهور حسن روحانی نیز بهمن سال ۹۴ بدون نام بردن از نهاد مشخصی از "دستگاه فاسدی" انتقاد کرد که به گفته‌ی او می‌تواند کالای قاچاق وارد کند و در مسیر رشد کشور مانع ایجاد می‌کند.
با توجه به حجم عظیم کالای قاچاق و عرضه مستقیم و علنی آن در بازار ایران، عدم دخالت نهادها و دستگاه‌های مختلف در این تجارت پرسود باورپذیر به نظر نمی‌رسد.