معضلات مهاجران و خارجیان در ایتالیا · گفت‌وگویی با کوروش دانش

دویچه وله: در حال حاضر مشغول چه فعالیتی هستید و چه مدت زمانی برای رسیدن به این جایگاه تلاش کرده‌اید؟

کوروش دانش: من از سال ۱۹۸۸ در سندیکای «چی.چی. ال» CGIL، کنفدارسیون عمومی کار ایتالیا کار می‌کنم. کارم در رابطه با حقوق و مزایای کارگران خارجی است. از همان سال‌ها یعنی سال ۱۹۸۷ که اولین قانون در رابطه با حضور کارگران خارجی در ایتالیا به تصویب رسید، یک مقوله‌ی جدید اجتماعی در ایتالیا به وجود آمد به نام «کارگر خارجی». چرا که قبل از آن در ایتالیا مهاجر به عنوان کارگر خیلی انگشت شمار بود. از همان سال‌ها یک بحث در سندیکاهای ایتالیا پیش آمد که چگونه می‌توانند کارگران خارجی را به شکلی متشکل کنند. دو فرم برای این مسئله طراحی شد. یکی آن فرمی که سندیکای «چیز» CIZ انتخاب کرد و تشکل دیگری، کنار سندیکای خود درست کرد که کارگران خارجی را آنجا متشکل می‌کرد و دیگری فرمی بود که سندیکای ما ارائه داد. اساسنامه را عوض کرد و اعلام داشت این سندیکا از این پس فقط متعلق به ایتالیایی‌ها نیست، متعلق به تمام کارگران است، گذشته از نژاد و قومیت و ملیت. در حال حاضر در سندیکای ما حدود دویست و شصت هزار کارگر خارجی ثبت نام کرده‌اند. من از آنجا شروع کردم و یواش یواش بعد از مدتی مسئول قسمت خارجی‌های استان لاتزیو Lazio شدم و الان سه سال است که در سطح کشوری کار می‌کنم و مسئول قسمت خارجی‌های سندیکای «چی.چی.ال» هستم.

دویچه وله: چند کارگر ایرانی در سندیکای شما فعالیت دارند؟

کوروش دانش: زیاد نیستند. دقیقا نمی‌دانم چند نفر ایرانی هستند. ولی به احتمال زیاد تعداد ایرانی‌هایی که دارند کار می‌کنند، یعنی کاری می‌کنند که می‌توانند در سندیکا ثبت نام بکنند، خیلی خیلی پایین است و بنابراین تعداد ایرانی‌ها واقعا باید کم باشد. فکر نمی‌کنم بیش ازصد یا صدوبیست تا باشند. درنهایت فکر کنم دویست تا ایرانی در سندیکای «چی.چی. ال» ثبت‌نام کرده باشند.

دویچه وله: با توجه به شغلتان مدام با مهاجران خارجی سروکار دارید. بزرگترین معضل خارجی‌های مقیم ایتالیا را چه مسایلی می‌دانید؟

کوروش دانش: برای اینکه شرایط خارجی‌ها را بتوانم توضیح بدهم، باید نگاهی تاریخی داشته باشم. قبلا گفتم، از ۱۹۸۷ اولین قانون در رابطه با خارجی‌ها تصویب شد و بنابراین در ایتالیا کارگر خارجی شناخته شد. ۱۹۹۰ یک قانون دیگر تصویب شد، ۱۹۹۵ قانون دیگری تصویب شد، ۱۹۹۸ هم یک قانون دیگر که این قانون به شکلی شرایط خارجی‌ها را در ایتالیا تغییر داد. اولین دولت چپ آن سالها در ایتالیا بود و قانونی تصویب کرد که به شکلی حقوق کارگران خارجی در ایتالیا شناخته می‌شد. سال ۲۰۰۱ دست راستی‌ها در ایتالیا انتخاب می‌شوند و سال ۲۰۰۲ اولین قانونشان را در رابطه با مسئله‌ی خارجی‌ها تصویب می‌کنند. یک قانون کاملا نژادپرستانه در ایتالیا تصویب می‌شود که در حال حاضر که ما داریم باهم صحبت می‌کنیم، آن قانون در ایتالیا وجود دارد. بنابراین شرایط طوری است که مسئله‌ی خارجی‌ها در ایتالیا متاسفانه از طرف سیاست ایتالیا بعنوان یک مقوله‌ی واقعی بررسی و دیده نمی‌شود و بیشتر تبدیل به یک مقوله‌ی ایدئولوژیک شده است. به این دلیل که رای جابجا می‌کند و تعدادی مخالف و تعدادی موافق دارد. یک پیشنهاد قانون جدید در مجلس ارائه شده است که خیلی از این مشکلات را حل می‌کند. چیزی که باید به آن امیدوار بود، اینکه این قانون هرچه زودتر تصویب بشود و بتواند به شکلی حقوق کارگران خارجی تامین و شناخته کند.

دویچه وله: چندی پیش وزاری اتحادیه اروپا در نشستی به بررسی وضعیت مهاجران و یافتن راه حلی برای معضلات آنها در اروپا بویژه ایتالیا و اسپانیا پرداختند. این نشست را چطور ارزیابی می‌کنید؟

کوروش دانش: سالهاست که در جامعه مشترک اروپا سر این مسئله بحث می‌شود که حضور خارجی‌ها در اروپا مسئله‌ای باشد که درباره‌ی آن در سطح اروپا تصمیم گیری بشود یا هر دولتی بتواند در رابطه با خارجی‌هایی که در آن کشور هستند تصمیم گیری کند. اوایل سال ۹۰ چنین بحثی بود و همان طور که گفتم، طوری شد که هر کشوری در رابطه با سیاست خارجی ، سیاست دفاع و سیاست در رابطه با خارجی‌ها استقلال خودش را داشت. ولی عملا دیدند که چنین چیزی نمی‌تواند پیش برود و باید به شکلی هماهنگ شد و سیاستها را در رابطه با این [مسایل]، خصوصا در رابطه با حضور خارجی‌ها در اروپا یکی کرد. بنابراین خواستند و نخواستند به سطح هماهنگی پیش رفتند. چیزی که هست ظرف یکسال اخیر تغییر و تحولاتی که از نظر قوانین در رابطه با خارجی‌ها صورت گرفته، فقط تغییر و تحولاتی هستند که از طرف جامعه مشترک اروپا آمده و ایتالیا اینها را تصویب کرده است.

دویچه وله: چقدر کشورهای اتحادیه اروپا می‌توانند به ایتالیا در خروج از بحران وضعیت موجود و مسایل و معضلات مهاجران کمک کنند و موثر باشند؟

کوروش دانش: حضور خارجی‌ها در بازار مشترک در کشورهای اروپایی حضوری است که به آن احتیاج است. سر این مسئله در رابطه با ایتالیا ارقامی موجود است. مثلا ایتالیا هر سال به دویست و پنجاه هزار خارجی احتیاج دارد که بتواند با حضور آن دویست و پنجاه هزار خارجی آن مقداری که اقتصاد ایتالیا احتیاج به کارگر دارد را جبران کند. به عنوان مثال ایتالیا و نه فقط ایتالیا، بلکه اروپا، قاره‌ای است که شدیدا در حال پیرشدن است، از نظر حضور کسانی که در اروپا به دنیا آمده‌اند. میانگین سنی دارد شدیدا بالا می‌رود و بهرحال اقتصاد اروپا به شکلی صفر نیست، یک است یا یک و دو است و در هر حال اقتصادی است که رشد هم می‌کند. بنابراین احتیاج به نیروی کار دارد. به نظر من مسئله دوـ دوتا، چهارتاست. تو احتیاج داری به تعدادی نیروی کار، این تعداد وارد می‌شود. باید حقوقش را بشناسی و باید حقوقش را بدهی و برایش یک شرایط زندگی درست ،مثل کسانی که در آن کشور به دنیا آمده‌اند بوجود بیاوری و در عوض این شرایط ،ازایشان بخواهی که قوانین کلی و قانون اساسی کشور را قبول کنند و در حیطه‌ی این قوانین زندگی کنند. اگر چنین دیدی وجود داشته باشد، من فکر کنم خیلی از مشکلاتی که امروز در اروپا و ایتالیا در رابطه با حضور خارجی‌ها هست، ما نخواهیم داشت.

دویچه وله: ما در چند سال اخیر شاهد ورود بسیاری جوانان از ایران برای ادامه‌ی تحصیل در دانشگاههای ایتالیا هستیم. به نظر شما با توجه به شرایط موجود، آیا جوانهای مهاجر و دانشجوی ایرانی می‌توانند به آینده‌ی خودشان بعد از فارغ التحصیل شدن در ایتالیا امیدوار باشند؟

کوروش دانش: تجربه‌ای که من در رابطه با حضور ایرانی‌ها در ایتالیا دارم، اینطور است که اوایل دهه ۸۰ میلادی تعداد خیلی زیادی ایرانی به ایتالیا آمدند. بخاطر اینکه جنگ شروع شد و ایتالیا یکی از معدود کشورهایی بود که آن اوایل، بعد از انقلاب، ویزا نمی‌خواست که بعد ویزا گذشت، اما ویزا را راحت می‌داد و امکان آمدن به ایتالیا خیلی راحت بود. خیلی از کسانی که آمدند دانشجو بودند. از آن تعداد خیلی‌ها درسشان را تمام کردند و آنهایی که درسشان را تمام کردند، در رشته‌های پزشکی و سایر رشته‌ها می‌بینم که دارند کار می‌کنند در همان رشته‌ای که تمام کرده‌اند. تعدادی هم برخی رشته‌ها را تمام کردند که بازار کار برایشان در ایتالیا نیست و دارند یک کار دیگر می‌کنند. تعداد زیادی هم از ایتالیا رفتند، به طرف آمریکا یا استرالیا و هم چنین به طرف کانادا. بعد سالها مرزها بسته بود و ایرانی اگر می‌آمد به ایتالیا خیلی محدود و یا به طور قاچاقی می‌آمد. در چند سال اخیر، تعدادی دانشجو به ایتالیا آمده‌اند که بستگی دارد چه رشته‌ای بخوانند که بعدها برایشان بازار کاری وجود داشته باشد. ولی آن چیزی که مسلم است حضور ایرانیان در ایتالیا نسبت به بقیه خارجی‌ها یک سری تفاوتهای اساسی دارد. یعنی مهاجرین ایرانی در ایتالیا از نظر سطح رفاه یا از نظر کاری و شغلی و از نظر رده‌ی اجتماعی نسبت به بقیه خارجی‌ها کاملا فرق دارد. یعنی در سطح بالاتری هستند. مثلا درصد ازدواج شهروندان ایرانی با ایتالیایی‌ها خیلی بالاتر است نسبت به بقیه شهروندانی که در ایتالیا هستند. سطح تحصیلی ایرانی‌ها نسبت به باقی مهاجرانی که در ایتالیا هستند بالاتر است. تعداد ایرانی‌هایی که در ایتالیا اجازه اقامت داشتند درسال ۲۰۰۵، یعنی ۱۳ دسامبر ۲۰۰۵ بالغ بر ۵۹۰۰ نفربود. ولی من فکر می‌کنم حدود ده یا یازده هزار ایرانی در ایتالیا زندگی می‌کنند. بخاطر اینکه تعداد خیلی زیادی از ایرانی‌ها شهروندی ایتالیا را دارند و دیگر جزو آمار خارجی‌ها حساب نمی‌شوند. این هم یکی دیگر از خصوصیات خاص ایرانی‌ها است که خیلی‌هاشان شهروندی ایتالیا را دارند، بدون اینکه شهروندی ایرانی شان را از دست بدهند. هر دو شهروندی را دارند و بنابراین دو پاسپورت دارند، پس در آمار خارجی‌ها محسوب نمی‌شوند.

مصاحبه‌گر: مریم افشنگ، گزارشگر دویچه وله در رم