مسکو چرا و تا کجا از بشار اسد پشتیبانی می‌کند؟
۱۳۹۱ اردیبهشت ۵, سه‌شنبه
به رغم فشار افکار عمومی جهان، روسیه همچنان به پشتیبانی از رژیم بشار اسد ادامه می‌دهد. مقامات این کشور تاکنون از شرکت در دو کنفرانس "دوستان سوریه" که در تونس و ترکیه برگزار شد، خودداری کرده‌اند.
روسیه در بندر طرطوس پایگاه نظامی دارد. این پایگاه در زمان جنگ سرد ایجاد شد، اما پس از سقوط شوروی در دست مسکو باقی ماند. کارشناسان روس در گفت‌وگو با دویچه وله تاکید می‌کنند، اهمیت سوریه برای روسیه فراتر از یک پایگاه نظامی است.
منافع روسیه در خاورمیانه
به‌گفته یوگنی ساتانوسکی، رئیس "انستیتو خاور نزدیک مسکو" رژیم بشار اسد به دلیل حمایت روسیه و چین تاکنون سقوط نکرده است. وی بر این باور است که ادامه‌ی چنین سیاستی به ضرر منافع روسیه در خاورمیانه است. ساتانوفسکی به دولتمردان روسیه پیشنهاد می‌کند از رژیم بشار اسد پشتیبانی نکنند تا نفرت عرب‌ها از روسیه بیشتر و مناسبات کشورهای عربی با مسکو بدتر نشود.
کارشناسان روس خاطرنشان می‌کنند که بخشی از طبقه حاکمه روسیه از پایان رژیم بشاراسد صحبت می‌کنند، اما بخش عمده‌ی حاکمیت این کشور از رژیم کنونی سوریه حمایت می‌کنند.
مستشاران روس در ارتش و سازمان امنیت سوریه
پاول فلگن‌هاور، تحلیلگر نظامی که مقالاتش در "نزاویسیمایا گازیتا"، "سگودنیا" و همچنین در "نووایا گازیتا" منتشر می‌شود، به دویچه وله می‌گوید: «حتی در بحرانی‌ترین روزها هم همکاری دو کشور در عرصه‌ی نظامی و امنیتی ادامه دارد. مستشاران روس در ارتش و سازمان امنیت سوریه حضور گسترده و فعالی دارند.»
این کارشناس نظامی مقیم مسکو تاکید می‌کند که پایگاه نظامی روسیه در بندر طرطوس برای روسیه فقط نوعی "پرستیژ" به حساب می‌آید و اهمیت استراتژیکی ندارد و ناوی که در آن حضور دارد یکی از قدیمی‌ترین و فرسوده‌ترین ناوهای روسیه به شمار می‌آید که به آن "ستارژی‌ویک" می‌گفتند. این ناو قراراست در ماه مه امسال به سواستوپول روسیه برگردد و بجای آن ناو دیگری در سواحل سوریه مستقر شود.
فلگن‌هاور می‌افزاید: «سوریه قراداد خرید سلاح‌های سنگین و هواپیماهای جنگی با روسیه امضا کرده و اگر رژیم بشاراسد سقوط کند، این قراردادها لغو و احتمالا پایگاه نظامی روسیه نیز برچیده خواهد شد.»
شکاف در حاکمیت روسیه بر سر حمایت از بشار اسد
فلگن‌هاور به این مسئله هم اشاره می‌کند که با اوج گرفتن بحران سوریه در بدنه‌ی حاکمیت روسیه ناخرسندی از سیاست‌های سرکوبگرانه‌ی اسد بیشتر شده است.
وی در این رابطه می‌گوید: «میخاییل مارگلوف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور روسیه، در امور کشورهای آفریقایی، سال پیش از سیاست غرب علیه قذافی حمایت کرد. گرچه او اکنون با روی کارآمدن پوتین نقش تعیین کننده‌ای در سیاست روسیه ندارد، اما دیدار او با برخی از نمایندگان اپوزسیون سوریه نشان می‌دهد که بخشی از حاکمیت روسیه از رژیم اسد ناخرسند است. میخاییل مارگلوف فکر می کند که بشار اسد بازنده است و دیگر شانسی برای حیات رژیم او نیست.»
روسیه از تجربه‌ی لیبی درس می‌گیرد
تحلیلگران روس نقش ولادیمیر پوتین را در سیاست کنونی روسیه تعیین کننده می‌دانند. روسیه از برنامه‌ی کوفی عنان، نماینده ویژه سازمان ملل در بحران سوریه پشتیبانی می‌کند. سیاست کنونی روسیه بر این اساس استوار است که بشار اسد بتواند فرصت و زمان بیشتری کسب کند تا بتواند ثبات را در کشور برقرار کند.
پوتین به عقیده این کارشناسان سقوط سرهنگ قذافی و موافقت روسیه با قطعنامه‌ی سازمان ملل متحد درباره‌ی لیبی را اشتباه می‌داند. به نظر پوتین اکنون در لیبی وضعیت بدتر شده و در رابطه با سوریه نباید سناریوی لیبی تکرار شود.
رجب صفراف، رئیس "مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه"، در گفت‌وگو با دویچه وله می‌گوید: «سوریه برای حضور روسیه در فضا و سیاست خاورمیانه نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. این کارشناس سوریه را هم پیمان استراتژیک روسیه می‌داند که تاثیر زیادی برای امنیت روسیه دارد.
وی در این رابطه توضیح می‌دهد: «سوریه سپری است در راه نزدیک شدن غرب به سوی ایران. روسیه احساس خطر می‌کند که اگر رژیم کنونی اسد تغییر کند، آمریکا و کشورهای غرب می‌کوشند رژیمی را در سوریه بر سر کار بیاورند که تابع منافع غرب باشد و قضیه حمایت سوریه از حزب الله و حماس به هم می‌خورد.
از سوی دیگر روسیه نفوذ و تاثیرگذاری خود را از طریق سوریه از دست می‌دهد و همچنین با تغییر رژیم سوریه امکان تاثیرگذاری ایران در خاورمیانه هم ضعیف خواهد شد. همه این‌ها نشان می‌دهد که غربی‌ها به مرزهای ایران نزدیک خواهند شد و این مسئله برای روسیه خطرناک خواهد بود. روسیه نمی‌خواهد کار به اینجا بکشد.»
آیا روسیه به اپوزسیون سوریه نزدیک می‌شود؟
به‌گزارش رسانه‌های روسیه نمایندگان "کمیته ملی هماهنگی اپوزیسیون سوریه" تاکنون با سرگی لاوروف وزیر امور خارجه، و میخاییل باگدانوف و میخائیل مارگلوف نمایندگان ویژه رئیس‌جمهور روسیه در امورخاورنزدیک و آفریقا دیدار داشته‌اند. در عین حال برخی از روزنامه‌های روسیه انتقاد کرده‌اند که این‌ها اپوزسیون واقعی سوریه نیستند.
رجب صفراف بر این باور است که به رغم این دیدار و مذاکره، روسیه از اپوزسیون سوریه پشتیبانی نمی‌کند. وی درباره‌ی انگیزه دیدار مقام‌های روسیه با سران برخی از گروه‌های مخالف در سوریه می‌گوید: «جلسه‌ی دیدار با بخشی از مخالفین بشاراسد به این دلیل انجام شد که رهبران روسیه خواستند با نظر اپوزسیون آشنا و مانع از آن شوند که جامعه جهانی به خصوص غرب تصمیم‌گیری روسیه را یک‌جانبه حساب کند.»
رجب صفراف از مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه، و پاول فلگن‌هاور، تحلیلگر نظامی مقیم مسکو، مثل بسیاری دیگر از کارشناسان روسیه، بر این باورهستند که سیاست روسیه در حمایت از رژیم بشاراسد تغییری نخواهد کرد و برخلاف لیبی این بار روسیه به پشتیبانی از رژیم بشاراسد ادامه خواهد داد.