كودكان سرباز
۱۳۸۴ بهمن ۲۷, پنجشنبه
بر مبناى آمار يونيسف، صندوق اضطرارى سازمان ملل متحد براى كودكان، در حال حاضر حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار كودك سرباز در سراسر جهان وجود دارد. گفته می‌شود كه حدود يك سوم اين تعداد را دختران تشكيل می‌دهند. آمار دقيقى از اين كودكان سرباز در دست نيست، زيرا به خدمت گرفتن كودكان ِ سرباز غيرقانونى‌ست و دولت‌ها و سازمان‌هاى شورشى معمولا ضمن به خدمت گرفتن كودكان در جنگ و برخوردهاى خشونت‌آميز، استفاده از آنها را به خاطر مخالفت‌هاى جهانى انكار می‌كنند.
يونيسف، اعلام كرده است كه در حال حاضر در بيست جنگ و درگيرى منطقه‌اى كودكان به عنوان سرباز فعاليت می‌كنند. كشورهايى مثل عراق، افغانستان، هند، خاورميانه، اندونزى و فيليپين و سودان از جمله‌ی اين كشورها هستند. بعد از قاره آفريقا، آسيا و آمريكاى جنوبى بيشترين كودكان سرباز را دارند. در ۳۳ كشور جهان كودكان يا به خدمت سربازى اعزام می‌شوند و يا در خدمت جنگ سالاران و نيروهاى شورشى قرار دارند. بسيارى از دختران جوان براى ارضاء اميال جنسى ِ سربازان مورد تجاوز قرار می‌گيرند.
كنوانسيون حقوق كودك
بر طبق كنوانسيون حقوق كودك ِ سازمان ملل متحد، شركت كودكان در جنگ‌هاى مسلحانه برخلاف اصول كنوانسيون است. در بند دوم ماده‌ی ۳۸ كنوانسيون مذكور دولت‌هاى متقاعد متعهد شده‌اند هر گونه اقدامى را جهت تضمين اين كه افراد كمتر از ۱۵ سال مستقيما در درگيرى‌ها شركت نكنند، معمول دارند.
چهار سال پيش در دوازدهم فوريه، پروتكل الحاقى حقوق كودك در سازمان ملل متحد به تصويب رسيد. تا كنون ۱۰۴ كشور جهان اين قرارداد را امضا كرده‌اند و تعهد كرده‌اند كه جوانان زير ۱۸ سال را به سربازى نفرستند.
در بيشتر جنگ‌ها اين قانون مصداق دارد كه هر چه جنگ طولانى‌تر باشد، سن سربازان كمتر می‌شود. اين قانون را در مناطق بحران زده‌ی آفريقاى مركزى به خوبى می‌توان مشاهده كرد. در اوگاندا، سودان، ساحل عاج، كنگو، كودكان به جبهه‌هاى نبرد اعزام می‌شوند. اما اين شرايط فقط در آفريقا حكم‌فرمايى نمی‌كند. كودكان سرباز در برمه، فيليپين و يا كلمبيا نيز يكى از مهم‌ترين بخش‌هاى نيروهاى نظامى اين كشورها و مخالفان آنها به حساب می‌آيند.
آندرآس ريستر، يكى از كارشناسان سازمان مدافع حقوق بشر ِ تردزوم (Terre des Hommes) بر اين نظر است كه گذشته‌ی اين كودكان مثل آينده شان فاجعه بار است. او در اين مورد می‌گويد:
”به طور كلى ميشه گفت كه كودكان سرباز، بچگى شون رو گم می‌كنند، خيلى كم پيدامى شه گروه‌هاى نظامى‌ای كه دوره‌هايى شغلى براى كودكان سرباز راه می‌اندازند. اين بچه‌ها درسى نمی‌خونند و آموزشى نمی‌بينند و كودكى نابهنجارى داشته‌اند. اونا فقط دستور دادن و اطاعت از فرما ن‌رو ياد گرفته‌اند. اونا توى سيستمى از ترس و وحشت بزرگ شده‌اند. به همين جهت اگه روزى از خدمت سربازى و جنگيدن آزاد بشند، بايد خَلع عظيم اون چيزهايى رو كه بايد در دوران كودكى ياد می‌گرفتند، پر كنند. ”
چرا؟
معمولا كودكان و نوجوانان در سنين ميان ۱۱ تا ۱۷ سال مورد توجه ارتش‌هاى كشورها و سازمان‌هاى نظامى شورشى هستند. اين گروه سنى را می‌توان به سادگى تحت تاثير قرار داد و براى رزميدن آماده ساخت. آنها همچنين قدرت كافى براى حمل سلاح دارند و خستگى نمی‌شناسند.
بعضى از اين كودكان به خاطر نداشتن هيچ گونه تخصص كاری، بيكاری، نبودن مدرسه براى ادامه تحصيل، ترس از حمله و شكنجه‌ی گروه‌هاى شورشى و اعتقادات شديد مذهبی، خودخواسته به جنگ اعزام می‌شوند، با اين اميد كه در اين گروه‌ها تحت حمايت همرزمان خود قرار گيرند، زندگى‌شان تامين گردد و افتخار بيافرينند. اما بيشتر كودكان سرباز به زور و با تبليغات فراوان به دام اين گروه‌هاى نظامى می‌افتند.
آندرآس ريستر، كارشناس سازمان مدافع حقوق بشر ِ تردزوم، از نمونه‌ی كشور كلمبيا می‌گويد كه چگونه مردم از امروز به فردا، خانه و كاشانه‌ی خود را باقى می‌گذارند و از ترس اين كه فرزندان‌شان به گروه‌هاى نظامى شورشى بپيوندند، به پايتخت فرار كرده‌اند. او از روستايى در كلمبيا می‌گويد:
”حدود نيمى از مردم به من گفتند: گروه‌هاى مسلح به روستاى ما اومدند و گفتند: پسرت يازده ساله و دخترت هم سيزده ساله ست. اونا می‌تونند به خدمت گروه ما دربياند. فردا مياييم و اونا رو با خودمون می‌بريم. خب، ما هم هموم شب هر چى داشتيم جمع كرديم، يه ماشينى كرايه كرديم و اومديم به بوگوتا.
بله، اونا به شهر بزرگ بوگوتا اومدند و اگرچه اونجا در فقر مطلق زندگى می‌كردند، اما بچه‌هاشون رو از خطر نجات داده بودند.”
اما بسيار اتفاق می‌افتد كه سازمان‌هاى نظامى، كه از اين ترفند مردم اطلاع يافته‌اند، نيمه شب به خانه‌ی روستائيان حمله می‌كنند و كودكان را دستگير كرده و با خود به سرزمينى دور می‌برند تا راه بازگشت را براى آنها ناممكن سازند. آنها از اين كودكان در عمليات مختلفى چون مين گذاری، مين‌روبى و يا جاسوسى استفاده می‌كنند. حتى كودكانى كه بخت فرار از اين گروه‌ها را بيابند، بايد سراسر عمر در ترس و دلهره به سر برند كه روزى توسط اعضاى اين گروه‌هاى نظامى دستگير و به جرم فرار به اعدام محكوم خواهند شد.
ولفگانگ شونِكه، كشيش آلمانی، تجربيات فراوانى در مورد كودكان سرباز دارد. او در اين مورد می‌گويد: كودكان سرباز قيمتى ندارند، پول غذاشون زياد نيست و ميشه اونها رو وقتى بهشون احتياجى نباشه، به يه ماموريتى فرستاد كه ديگه برنگردند.”
شونكه در مورد شيوه‌ی سربازگيرى و تربيت كودكان در سازمان‌هاى نظامى می‌گويد: ”خشونت در مورد اين كودكان اولين مرحله براى كنترل اونهاست. ابتدا اونا رو به شدت كتك می‌زنند. مرحله‌ی بعد طلب خشونت از اونهاست. به اونها می‌‌گند كه بايد نسبت به ديگران سنگدل باشند. در اين مرحله خشن‌ترين وظيفه براى كودكان وقتيه كه به اونا دستور داده می‌شه، خويشاونداشون رو به قتل برسونند. بعد از اين مرحله ست كه ديگه راه فرارى براى اين كودكان باقى نمی‌مونه و براى هميشه مطيع می‌‌شند و هر كارى كه ازشون خواسته بشه انجام می‌دند.”