فهرست بلند فساد و اختلاس در صندوق ذخیره فرهنگیان

جلسه علنی یکشنبه ۱۹ فروردین مجلس دهم، به بررسی گزارش تحقیق از عملکرد و تخلفات صندوق ذخیره فرهنگیان اختصاص داشت. در خلاصه ۶۰ صفحه‌ای گزارشی که اصل آن بالغ بر ۵۸۰ صفحه است، ارقام تخلفات صندوق، شرکت سرمایه‌گذاری فرهنگیان و بانک سرمایه اعلام و بررسی شده‌اند.

در این گزارش از جمله آمده که تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان و تمامی شرکت‌های تابعه آن و کارشناسی و حسابرسی منابع و مصارف این بنگاه اقتصادی، مستلزم زمان طولانی و مشارکت کارشناسان بسیار است، اما در هر مورد که هیات ورود پیدا کرد، "تخلف کلان" مشاهده شد: «به صورتی که کارشناسان را به این اظهارنظر واداشت که گویی تخلف و ارتکاب جرم در صندوق ذخیره فرهنگیان نهادینه شده است.»

اختلاس ۸هزار میلیارد تومانی در صندوق ذخیره فرهنگیان با ۲۵ شرکت زیر مجموعه، یکی از دلایل نمایندگان برای استیضاح علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش بود. در ۲۸ مهر ۱۳۹۵ در حالی که مجلس دهم خود را برای جلسه استیضاح فانی آماده می‌کرد، فانی از پست خود کناره‌گیری کرد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

رئوس اصلی گزارش هیات تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان ایران به این قرار است:

● وزارت آموزش و پرورش موظف بوده از قوانین و مقررات عمومی کشور تبعیت کند اما وزیر وقت، در زمان تاسیس صندوق حکم ماده ۱۳۰ قانون محاسبات عمومی را نفض کرده و از ابتدا در شیوه فعالیت صندوق انحراف به وجود آورده است.

● مجموع دارایی‌های صندوق بر اساس ترازنامه‌های مالی منتهی به شهریور ۹۵ حدود ۵۶۰۰ میلیارد تومان و تنها دارایی فیزیکی در اختیار صندوق، ساختمان مرکزی واقع در میدان ونک خیابان عطار پلاک ۱۰ به ارزش دفتری حدود ۱۴۷میلیارد تومان است.

●حدود ۷۸۸میلیون تومان تحت عنوان پاداش و حق‌الجلسه، بدون هیچ مجوز یا دستوری از سوی هیات امنای صندوق به مدیران پرداخت شده است.

● بانک سرمایه مبلغ ۸۰۰ میلیارد ریال با نرخ ۱/۵ درصد به صورت تسهیلات در وجه کارگزار پرداخت کرده است، بدون آنکه در توافقنامه اصلاحی تعهدی در این خصوص داشته باشد.

● شرکت کارگزار در ابتدا با نام فاز رایانه ماندگار بوده که بعدا به شرکت فراز آفتاب کاسپین با همان شماره ثبت تغییر نام داده است، ضمن این که موضوع فعالیت‌های شرکت فراز رایانه ماندگار در زمان عقد قرارداد با ماهیت قرارداد منعقده هم‌خوانی نداشته است.

● در شهریور ۹۱ سرمایه‌گذاری و مشارکت حقوقی در ساخت و تکمیل و تامین مالی و فروش واحدهای یک مرکز تجاری و اداری معروف به "گل نبی" به مبلغ سه هزار و ۹۰۰ میلیارد ریال صورت گرفته است که فاقد کارشناسی معتبر در محاسبه املاک و هزینه‌ها در زمینه قرارداد است و بعد از عدم تحقق پروژه فوق در تاریخ ۲۳ آذر ۹۴ مجددا بدون توجه به آخرین ارزش‌گذاری سه کارشناس رسمی دادگستری، مدیران صندوق ذخیره فرهنگیان به تهاتر و خرید سهام پروژه معروف به پاژ مشهد به مبلغ ۵۰۴۰ میلیارد ریال اقدام کرده‌اند.

سرمایه‌گذاری‌های پرزیان

بخشی از تخلف‌ها طبق گزارش هیات تحقیق و تفحص، به زیان‌های زیرمجموعه‌های شرکت سرمایه‌گذاری فرهنگیان باز می‌گردد. در گزارش از جمله آمده است:

● در جلسه ۲۵ شهریور ۹۳ هیات مدیره شرکت سرمایه‌گذاری تدبیرگران اطلس، با سرمایه‌گذاری و عقد قرارداد به مبلغ ۶ میلیارد تومان با شرکت اماراتی century general trading l.l.c به نمایندگی تام‌الاختیار شرکت هومن تجارت امین برای واردات خودرو موافقت می‌شود که نهایتا با عدم انجام تعهدات طرف قرارداد و برگشت خوردن تمامی چک‌های شرکت اماراتی و با توجه به مجهول‌المکان بودن صادرکننده چک در مجموع مبلغی بیش از حدود ۱۴میلیارد تومان بابت اصل و فرع این سرمایه‌گذاری به شرکت تدبیرگران اطلس وابسته به صندوق، زیان وارد شده است.

● قرارداد با شرکت هرمز پاسارگاد با کارگزاری شرکت تجارت آفرین سون قشم که در اثر این معامله خسارت وارده ناشی از دور ضمانت‌نامه‌های صادره از سوی شرکت سرمایه‌گذاری فرهنگیان حدود ۲۸ میلیارد تومان است.

قرارداد با شرکت هرمز پاسارگاد بابت خرید قیر مبلغ ۶۶۰ میلیارد ریال در قبال ضمانت نامه‌های صادره از بانک سرمایه به ذی‌نفعی شرکت هرمز پاسارگاد در چهار مرحله محموله قیر خریداری شده را در اختیار شرکتی قرار داده اما قرارداد حق‌العمل کاری شرکت سرمایه گذاری تدبیرگران اطلس-بازرانی انواع قیر میزان بدهی این شرکت به بانک سرمایه بابت ضمانت نامه پرداختی و بهره و جریمه دیرکرد آن تا تاریخ ۱۳ مهر ۹۵ معادل ۲۴میلیارد تومان بوده است.

● در پروژه خرید سهام شرکت فولادسازان امیرآباد شرکت سرمایه‌گذاری فرهنگیان اقدام به شناسایی معادل حدود صد میلیارد تومان سهام شرکتی کرده که هیچ گونه مالکیتی در آن نداشته است. همچنین مبلغ جریمه تاخیر دیرکرد ساخت شرکت طی دو فقره سند جمعا به مبلغ معادل حدود ۷ میلیارد تومان کرده که شناسایی آن در حساب‌های شرکت سرمایه‌گذاری با توجه به عدم قطعیت و تحقق رسمی مالکیت فاقد وجاهت است.

"مشتی نمونه خروار"

گزارش تاکید می‌کند که در این سند تنها چند نمونه از تخلف‌ها بیان شده‌اند و لازم است تمامی مراجع ذیصلاح از جمله دیوان محاسبات کشور و بازرسی قوه فضاییه به موارد بررسی نشده، ورود کرده و اموال تضییع شده را مسترد کنند.

شکل‌گیری بانک سرمایه و سهامداری فامیلی نیز از جمله در گزارش بررسی شده‌اند.

● در سال ۸۵ برخی از شرکت‌های سهام‌دار و تعدادی از سهامداران زیر یک درصد، سهام خود در بانک سرمایه را به صورت وکالتی به شرکت‌های زیر مجموعه شهرداری تهران واگذار کردند و تا سال ۹۱ تغییرات خاصی در ترکیب سهامداران ایجاد نشد در نهایت در سال ۹۱ کلیه سهام‌های وکالتی بانک سرمایه که در اختیار شرکت‌های زیر مجموعه شهرداری تهران بود، به گروه منتسب به آقای بهروز ریخته‌گران واگذار شد.

● در سال ۹۳، ۱۴/ ۳۸ درصد از مبلغ افزایش سرمایه توسط گروه ریخته‌گران به نام ۸ نفر شخص حقیقی پرداخت شد که همگی از اقوام آقای ریخته‌گران بوده‌اند مانند همسر خواهر، همسر برادر، پسرخاله، همسر برادر...

● پرداخت تسهیلات به بانک سرمایه به صورت دستوری، تماس تلفنی و بدون ثبت در سیستم حسابرسی انجام گرفته است.

در این گزارش آمده که طبق قانون، کل دارایی‌های صندوق، متعلق به فرهنگیان است که تاکنون آنها در سود ۴۲ درصد از دارایی‌های صندوق که بالغ بر ۳۶ هزار میلیارد ریال است سهیم نشده‌اند؛ لذا بایستی در محاسبه سود صندوق فرهنگیان پس از وضع ذخایر قانونی و منظور کردن اندوخته‌ها و کسر هزینه‌ها، کل سود به نام فرهنگیان محاسبه و پرداخت شود.

در پایان گزارش ابراز امیدواری شده که قوه قضاییه برخوردی قاطع با کارشناسان رسمی دادگستری داشته باشد که ارزیابی‌های غیرواقعی و بزرگ‌نمایی داشته‌اند. این گزارش می‌گوید که کارشناسان رسمی دادگستری، یکی از عوامل مسبب فساد در مجموعه صندوق بوده‌اند؛ بانک مرکزی در خصوص نظارت بر بانک سرمایه به وظیفه خود عمل نکرده و شائبه تبانی و زد وبند در این میان وجود دارد.

فرایند شکل‌گیری صندوق

صندوق ذخیره فرهنگیان در سال ۱۳۷۴ با هدف "ارتقای معیشتی و رفاه فرهنگیان" تاسیس شد. در حال حاضر این صندوق ۲۷ شرکت تابعه در گروه‌های ساختمان، خدمات رفاهی، صنایع آموزشی و IT، انرژی، صنعت و بورس، بانک و بیمه دارد.

سرمایه این صندوق با کسر ۵ درصد از حقوق فرهنگیان عضو صندوق و واریز ۵ درصد سهم دولت و نیز کمک‌های داوطلبانه اعضا تامین می‌شود.

وزیر آموزش و پرورش رئیس هیأت امنای این صندوق و معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی این وزارتخانه نایب رئيس هیأت امنا هستند و ۵ تا ۷ عضو این هیأت نیز توسط رئیس برای مدت ۴ سال یا بیشتر انتخاب می‌شوند.

پاییز سال ۹۵ چهار نفر در ارتباط با "فساد در صندوق ذخیره فرهنگیان" دستگیر شدند. شهاب‌الدین غندالی مدیرعامل بانک سرمایه از جمله بازداشت‌شدگان بود. طرح تحقیق و تفحص از این صندوق، نخست به مجلس هشتم ارائه شد.

جبار کوچکی‌نژاد، رئیس کمیته تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان پاییز ۱۳۹۶ گفته بود که رقم دقیق اختلاس و تخلف مالی در این پرونده نزدیک به ۱۵ هزار میلیارد تومان است.

گزارش تحقیق و تفحص از عملکرد صندوق ذخیره فرهنگیان ایران، با ۱۸۳ رای موافق، ۱۰ رای مخالف و ۳ رای ممتنع از مجموع ۲۳۸ نماینده حاضر در مجلس، برای بررسی و پیگیری به قوه قضاییه ارسال شد.