فشار آمریکا برای قطع صادرات گاز ترکمنستان به ایران
۱۳۹۰ بهمن ۱۳, پنجشنبه
در سال ۱۳۷۶ (۱۹۹۶) با احداث خط لوله‌ی "کرپچه – کردکوی" توسط "شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران" صادرات گاز ترکمنستان به ایران آغاز شد.
دومین خط لوله‌ی گازی "دولت آباد- سرخس- خانگیران" در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۰ (۶ آذر۱۳۸۸) با حضور روسای جمهور دو کشور افتتاح شد. گفته می‌شود ایران اکنون تا سقف ۲۰ میلیارد مترمکعب در سال از ترکمنستان گاز خریداری می‌کند و حدود ۱۰ درصد از نیازهای گازی کشور را از این طریق تامین می‌کند.
احتمال قطع صدور گاز ترکمنستان به ایران
به گزارش خبرگزاری رویترز پس از اعلام تحریم‌های جدید آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا علیه بانک مرکزی ایران و تحریم نفت ایران، مقام‌های آمریکایی برای تشدید فشار‌ها به ایران و توقف صادرات گاز به ایران بر دولت ترکمنستان فشار می‌آورند.
در این رابطه همچنین گزارش می‌شود که کمیته‌ی بانکداری سنای آمریکا در ۱۳ بهمن ۱۳۹۰جلسه‌ای برگزارمی‌کند. دربیانیه مشترک تیم جانسون سناتور حزب دمکرات و ریچارد شلبی سناتورحزب جمهوری‌خواه که به این منظور منشر شده، آمده است «توان‌های دیپلماتیک، سیاسی و به‌خصوص اقتصادی خود را بکار خواهیم برد، تا خطر روبه رشد ناشی از ادامه‌ی برنامه‌های هسته‌ای ایران را خنثی سازیم».
اعمال فشار‌های سیاسی و بکارگیری اهرم‌های دیپلماتیک می‌تواند، صدور گاز ترکمنستان به ایران را نیز هدف قرار دهد. گفته می‌شود در صورت متوقف ماندن صدور گاز طبیعی ترکمنستان به ایران، اینبار نیز صدور گاز ایران به ترکیه به دلیل نیاز به تامین مصرف داخلی، قطع خواهد شد.
سکوت ترکمنستان درباره‌ی احتمال قطع صدور گاز به ایران
گزارش خبرگزاری رویترز تاکنون در رسانه‌های ترکمنستان انعکاس نیافته و مقام‌های این کشور رسما آن را تکذیب یا تائید نکره‌اند.
اما سفر مقام‌های آمریکائی و اروپایی به ترکمنستان اخیرا افزایش یافته است. از سوی دیگر حجم صادرات گاز ترکمنستان به چین نیز بیشتر شد.
بایمراد حاج محمداف، معاون اول نخست وزیر ترکمنستان گفت که کشورش قصد دارد تا سال ۲۰۱۵ صادرات گاز خود را تا سقف ۶۰ میلیارد مترمکعب در سال افزایش دهد.
«قطع صدور گاز مغایر با قوانین بین‌الملل است»
با توجه به وضعیت کنونی، آیا ترکمنستان باردیگر شریان گاز خود به ایران را قطع خواهد کرد؟
دکترهومن پیمانی، رئیس بخش امنیت انرژی و جغرافیای سیاسی انستیتوی مطالعات انرژی دانشگاه سنگاپور، به این سئوال چنین پاسخ می‌دهد:«ترکمنستان بدون داشتن توجیه منطقی نمی‌تواند صدور گاز خود را به ایران قطع کند. این عمل از نظر قوانین بین‌المللی و همچنین از نظر روابطی که با ایران دارد مورد قبول نیست. برای این‌که ترکمنستان مناسباتش با ایران فقط محدود به صدور گاز نیست و از این جهت بعید است که ترکمنستان بخواهد در هوای سرد زمستان، مشکلاتی را برای ایران بوجود بیاورد.»
اما ترکمنستان در سال ۲۰۰۷ با بروز سرمای زمستان صدور گاز خود را به ایران قطع کرد. این کشور قصد داشت از این طریق با فشار گذاشتن به ایران، قیمت گاز صادراتی خود را افزایش دهد. در آن زمان علیرغم اعتراض مقام‌های ایرانی، ترکمنستان گاز خود را به ایران نفروخت.
هومن پیمانی در این رابطه چنین توضیح می‌دهد:«در حال حاضر هم امکان قطع صدور گاز ترکمنستان هست. اما این اقدام پیامدهای ناخوشایندی برای این کشور به‌بار خواهد آورد. ایران تنها کشوری است که ترکمنستان صادرات بین‌المللی خود از جمله پنبه را از آن طریق انجام می‌دهد و بزرگترین شریک تجاری ترکمنستان است، بنابراین قطع صدورگاز به ایران توجیه اقتصادی ندارد و به نفع منافع ملی این کشورنیست.»
آقای پیمانی نتیجه می‌گیرد که قطع صدور گاز ترکمنستان به ایران بیشتر به ضرر این کشور است و برای ترکمنستان پیامدهای سیاسی، امنیتی بدنبال خواهد داشت.
«درصورت قطع صدور گاز، آمریکا باید خسارت را بپردازد»
یک مقام وزارت نفت ترکمنستان که نخواست نامش فاش شود، به دویچه وله گفت:«ترکمنستان تصمیمی در رابطه با قطع صدور گاز به ایران نگرفته است. قراردادی که ما با ایران انعقاد کردیم درازمدت است و زیرپاگذاشتن آن، اعتبار کشورما را در سطح بین‌الملل خدشه‌دارخواهد کرد.»
وی همچنین خاطرنشان کرد: «قطع صدور گاز ترکمنستان به ایران مشکلات فنی بوجود خواهد آورد. علاوه برآن، درآمد حاصله از فروش گاز به ایران از بین می‌رود و روی زندگی کارگران و کارمندان صنایع نفت نیز تاثیرمنفی خواهد گذاشت. اگر آمریکا از دولت ترکمنستان درخواست کند که صدور گاز ما قطع شود، باید خسارت وارده به ترکمنستان را جبران کند.»
«ایران به ازای گاز به ما پول می‌دهد، چین کالا»
مقام وزارت نفت ترکمنستان تاکید کرد که «دولت ترکمنستان با قطع صدور گاز موافقت نخواهد کرد. این اقدام سبب خواهد شد که خریداران گاز دیگر به ما اعتماد نکنند.»
وی همچنین گفت: « حجم صادرات گازما به روسیه تا نصف تقلیل یافته از سوی دیگرچین هم در ازای گازی که صادر می‌‌کنیم کالا به ما تحویل می‌دهد. اما ایران درمیان خریداران گاز ترکمنستان تنها کشوری است که با پول نقد آن را می‌پردازد و کشور ما شدیدا به آن نیاز دارد».
قطع صدور گاز و احتمال بحران در هر دو کشور
این مقام وزارت نقت ترکمنستان در ادامه‌ی صحبت‌هایش، هشدار می‌دهد که قطع صدور گاز این کشور به ایران با توجه به شرایط و اوضاع کنونی ترکمنستان می‌تواند برای این کشورنیز بحران بوجود آورد.
در قیاس با سال ۲۰۰۷ تاثیر منفی قطع شدن صدور گاز ترکمنستان به ایران، این بار به دلیل افزایش حجم آن احتمالا بیشتر خواهد بود و شاید بازهم شاهد "بحران گازی" جدیدی در کشور شویم. بحرانی که اینبار به عقیده‌ی کارشناسان علاوه بر ایران دامن ترکمنستان را نیز خواهد گرفت.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: فرید وحیدی