فرانکفورت: وطن استعدادهای ادبی جوان

در آستانه گشایش نمایشگاه بین‌المللی کتاب، "کریستینه فون زودن" پرتوی بر سیمای تاریخی خاستگاه "مکتب فرانکفورت" در عرصه انتشارات افکنده است:

انتشارات، در حوزه سیاست و ادبیات، در زادگاه گوته سنتی کهن دارد. تولید بنگاه‌های انتشاراتی یی که ریشه آن‌ها به آغاز نمایشگاه کتاب فرانکفورت در قرون وسطی باز می‌گردد. پس از سال ۱۹۴۵ دو بنگاه انتشاراتی "فیشر" و "زورکمپ" نه تنها در سطح آلمان، که در سطح جهانی اعتباری برجسته یافتند.

این دو بنگاه انتشاراتی، با این‌که زندگی داخلی خود را به شدت تغییر دادند، همچنان موجود هستند. انتشارات فیشر که در سال ۱۸۸۶ به وسیله "ساموئل فیشر" در برلین بنیادگذاری شد، مدت‌ها است به کنسرن "هلزبریک" تعلق دارد. انتشارات زورکمپ که روزی سمبل و موتور تحرک هوش علمی و فرهنگی بود، در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات پیوسته در مدیریت خود، اعتبار خود را به شدت از دست داد. اما مدت‌ها است که دیگر نه غول‌های انتشاراتی، بلکه تنوع ناشران است که شهرت جهانی فرانکفورت را حفظ می‌کند.

شهر ناشران کوچک اما موفق

"یوآخیم اونزلد" و "کلاوس شوفلینگ" دو ناشر سرشناس فرانکفورت هستند که هرچه را به نبرد قدرت، روندهای فشار، بحران و خطر در دنیای کتاب مربوط می‌شود، به خوبی می‌شناسند و هر دو به موفقیتی چشمگیر رسیده‌اند. یوآخیم اونزلد، فرزند زیگفرید اونزلد رئیس زورکمپ که در سال ۲۰۰۲ درگذشت، از پانزده سال پیش بنگاه انتشاراتی "فرانکفورتر فرلاگس آنشتالت" را با سالانه ۲۰ عنوان کتاب تازه اداره می‌کند. او می‌گوید:

« من، با علاقه زیاد استعدادهای تازه را در حوزه زبان آلمانی کشف می‌کنم. فرانکفورتر فرلاگز آنشتالت در ده سال گذشته سه بار جایزه ادبی بهترین اثر حوزه زبان آلمانی را دریافت کرد".

کلاوس شوفلینگ، ناشر دیگر می‌کوشد فارغ از جریانات مد روز و انگیزه‌های صرفا اقتصادی، ادبیات معاصر آلمان را بشناساند. چهره‌های سرشناسی مثل "بوکهارد اشپینن" و "رور ولف" در شمار نویسندگان این انتشاراتی هستند. کلاوس شوفلینگ اظهار می‌دارد:

« تا آنجا که به نویسندگان جوان آلمان و جهان مربوط می‌شود، ما دارای شهرت و موقعیت خوبی هستیم. اما گرانیگاه کار ما حفظ و گسترش ادبیات آلمان است".

شهرت جهانی فرانکفورت به عنوان بازار کتاب

شهرت و اعتبار جهانی شهر فرانکفورت را به عنوان مرکز معتبر فعالیت‌های انتشاراتی، یوآخیم اونزلد مدیر فرانکفورتر فرلاگز آنشتالت چنین توضیح می‌دهد:

« واقعا در سطح جهانی یک پدیده است که وقتی جائی در نیویورک یا چین و ژاپن بگوئید اهل فرانکفورت هستید، هرکه با انتشارات سروکار دارد، نام این شهر را با انتشارات تداعی می‌کند».

کلاوس شوفلینگ، موضوع را به گونه‌ای دیگر می‌بیند: «فرانکفورت شهرت بین‌المللی دارد. بیش از همه به خاطر نمایشگاه و اتحادیه بورس کتاب. کتابخانه ملی آلمان در فرانکفورت است، خانه گوته در این‌جا است و مهم‌ترین بنگاه‌های انتشاراتی در اینجا خانه دارند. بیشترین ناشران، در واقع در مونیخ هستند، اما مهم‌ترینشان در فرانکفورت».

فرانکفورت دارای بیش از بیست‌و‌چهار ناشر ادبی است. در میان ۹۰ هزار کتاب جدیدی که هرسال روانه بازار کتاب آلمان می‌شود، ناشران فرانکفورت، به خاطر تعداد کتاب‌هایشان جای بزرگی را به خود اختصاص نمی‌دهند. اما به لحاظ محتوا و کیفیت، اغلب در صدر می‌نشینند.

درباره رابطه ناشر و نویسنده، کلاوس شوفلینگ حرف‌های جالبی دارد: «وقتی یک نویسنده به بنگاه انتشاراتی ما می‌پیوندد، عملا وطن خود را نزد ما می‌یابد و با ما زندگی می‌کند. این نوعی همکاری است که مورد علاقه ما است و در ما هیجان می‌آفریند. پروژه‌های مشترک، طبعا فرق می‌کند با این که یک نویسنده با نسخه‌ای در دست به سراغ ماشین انتشاراتی یی برود که سالی ۵۰۰ تا ۷۰۰ عنوان کتاب روانه بازار می‌کند».

جواد طالعی