شطرنج مخالفان و موافقان حجاب اجباری زنان در ایران
۱۳۹۵ مهر ۱۵, پنجشنبه
انتخاب ایران به عنوان میزبان مسابقات قهرمانی شطرنج زنان جهان که قرار است در بهمن ماه سال آینده برگزار شود واکنش‌های بسیاری را در شبکه‌های اجتماعی در پی داشته است. این واکنش‌ها با گذشت چند روز از اعلام اولیه خبر همچنان ادامه دارد و توییتر و فیس‌بوک همچنان محل بحث کاربران خصوصا ایرانی است که در مخالفت و یا موافقت با میزبانی ایران می‌نویسند. علت مخالفت‌ها با تصمیم فدراسیون بین‌المللی شطرنج در اعطای میزبانی به ایران، اجبار پوشیدن حجاب برای زنان در ایران است. موضوعی که دامن‌گیر زنان خارجی ازجمله شطرنج‌بازان جهان نیز در بدو ورود به ایران می‌شود.
از همین رو است که چهره‌ی اصلی کمپین مخالفت با اعطای میزبانی به ایران یک قهرمان خارجی است. نازی پایکیدزه، قهرمان شطرنج آمریکا، در حساب‌های آن‌لاین خود از جمله اینستاگرام به وضوح اعلام کرده است مخالفتی با اسلام و دیگر مذاهب ندارد و تاکید می‌کند که تنها خواسته‌اش احترام به آزادی انتخاب است. با این‌همه حساب‌های او که معترض به تصمیم فدراسیون است از کامنت‌های حاوی توهین و نفرت‌پراکنی از سوی کاربران عموما ایرانی در امان نمانده است.
پایکیدزه و دیگر مخالفان در کمپین خود از فدراسیون جهانی می‌خواهند که تا در تصمیم خود نسبت به میزبانی ایران بازنگری کند. آن‌ها در بیانیه‌ای که امکان امضای آن را توسط دیگران نیز فراهم کرده‌اند همچنین از فدراسیون می‌خواهند به اصول نوشته شده‌ی خود در رابطه با منع تبعیض پایبند باشد. در مقابل فدراسیون در دفاع از انتخاب خود می‌گوید به "فرهنگ‌های مختلف" احترام می‌گذارد و از ورزشکاران نیز می‌خواهد بر همین اساس رفتار کنند.
بیشتر بخوانید: اعتراض به حجاب اجباری ورزشکاران زن در المپیک
بحث‌ها در حالی پیرامون میزبانی ایران در شبکه‌های اجتماعی ادامه دارد که دو سوی بحث صرفا مخالفان یا مدافعان حقوق زنان نیستند، بلکه بسیاری از کاربرانی نیز که علیه خواسته افرادی نظیر نازی پایکیدزه اظهارنظر می‌کنند اتفاقا از زاویه دفاع از حقوق زنان خواسته‌ی او را نادرست ارزیابی می‌کنند.
میترا حجازی‌پور، قهرمان آسیا در سال ۲۰۱۵، از جمله کسانی است که در دفاع از حقوق زنان ایران با آن‌چه که آن را "تحریم" احتمالی میزبانی ایران خوانده است مخالفت کرده است. او در گفتگو با گاردین "تحریم" را به ضرر زنان ایران دانسته است.
این اما صرفا قهرمان‌ها نیستند که مشغول بحث و اظهارنظرند. بلکه کاربران خصوصا در توییتر با استفاده از هشتگ #نه_به_تحریم_ورزش_زنان_ایران نظرات خود را در مخالفت با آن‌چه تحریم می‌خوانند اعلام می‌کنند.
مسیح علی‌نژاد، مبدع کمپین "آزادی‌های یواشکی" نیز یکی از کسانی است که از سوی بخشی از کاربران از حامیان تحریم برگزاری مسابقات قهرمانی شطرنج زنان در ایران خوانده می‌شود. او اما در حساب‌های مختلف فیس‌بوک، توییتر و اینستاگرام خود می‌گوید از تحریم دفاع نکرده و نمی‌کند. او که با این‌همه همچنان هدف نقد و گاه اتهامات مختلف نظیر "فرصت‌طلبی" از سوی منتقدان است با انتشار ویدیویی در اینستاگرام به مخاطبان خود می‌گوید این خود جمهوری اسلامی است که سال‌هاست ورزش زنان را تحریم کرده است.
مناظره‌ی مدافعان مختلف حقوق زنان
بحث‌ها درباره میزبانی ایران به نوعی به شکل‌گیری مناظره‌ای بین کاربران مدافع حقوق زنان کمک کرده است. جدا از آن دسته از کسانی که می‌گویند مخالفت با حجاب اجباری جزو اولویت‌های زن ایرانی نیست، بخشی از کاربران با وجود مخالفت با حجاب اجباری همچنان از آن‌چه تحریم نام گرفته است ابراز ناخشنودی می‌کنند.
یکی از این مخالفان در توییتر می‌نویسد که "گرفتن میزبانی مسابقات شطرنج از ایران به بهانه حجاب اجباری، تنها به ضرر ورزش زنان در ایران خواهد بود،" و دیگری استدلال می‌کند که "کسانی که خواستار تحریم مسابقات جهانی شطرنج زنان در ایران هستند، مانع تعامل زنان ورزشکارمان با جهان می‌شوند."
برخی نیز چنین حرکت‌هایی را موجب "انزوای بیشتر زنان ایران" می‌دانند و می‌نویسند که "با این کار از زنان ایران حمایت نمی‌کنید. فقط به تندروها برای محدود و حتی تعطیل کردن ورزش زنان کمک می‌کنید." آن‌ها با اشاره به این‌که تا به حال ایران درحوزه ورزش زنان میزبان مسابقاتی با این درجه از اهمیت نبوده است این میزبانی را "فرصتی استثنایی" برای ورزش زنان ایران می‌دانند.
در مقابل اما گروهی دیگر از کاربران مدافع حقوق زنان از حامیان مقابله با تصمیم فدراسیون شطرنج هستند و یا به طور کلی به آن‌هایی که با استفاده از هشتگ #نه_به_تحریم_ورزش_زنان_ایران در حال بحث هستند اعتراض می‌کنند.
یکی از کاربران می‌نویسد که "به‌نظرتون وقتی در عصر حجر هستیم و از این دست برخوردها می‌شه، هشتگ #نه_به_تحریم_ورزش_زنان_ایران محلی از اعراب داره؟ راه رو اشتباه نمی‌ریم؟" یکی دیگر از کاربران نیز می‌نویسد که "۴۰ ساله زن ایرانی بدلیل #حجاب_اجباری نمیتونه تو مسابقات ورزشی شرکت کنه. تا حالا کجا بودند این طرفداران #نه_به_تحریم_ورزش_زنان_ایران ؟"
برخی نیز تعریف تحریم را تغییر داده و آن را به گونه‌ای دیگر به کار برده‌اند. یکی از کاربران می‌نویسد: «تحریم ورزش یعنی زنان حق دوچرخه سواری نداشته باشن، مسابقات زنان از تلویزیون پخش نشه، زنان رو به استادیوم راه ندن.»
برخی از کاربران نیز به خارجی قلمداد شدن مخالفت با حجاب اجباری اعتراض کرده‌اند. یکی از کاربران می‌نویسد: «داخل اعتراض می‌شه میگن مملکتو به هم نریز خارج اعتراض می‌شه میگن به شما ربطی نداره، راس میگی بیا داخل.»
آتنا دایمی یکی از زندانیان سیاسی که هم‌اکنون خارج از زندان است نیز یادداشتی را در اعتراض به خارجی قلمداد کردن مخالفت با حجاب اجباری منتشر کرده است. او در این یادداشت به حرکت نرگس محمدی که کف دستانش نوشت مخالف حجاب اجباری است اشاره می‌کند. نرگس محمدی کنشگر حقوق بشر در ایران است که به علت فعالیت‌های حقوق بشری خود با محکومیت ۱۶ ساله در زندان به سر می‌برد.
منافع ملی یا منافع زنان
اما برخی کاربران نیز به جای بحث درباره منافع زنان به بحث درباره آن‌چه "منافع ملی" خوانده‌اند پرداخته‌اند. یکی از کاربران در حساب توییتر خود می‌نویسد: «آنقدر به فعالیت‌های حقوق‌بشری تقدس داده‌ایم که گاهی بر واقعیت انحراف از منافع ملی چشم می‌بندیم.»
فیفا منع حجاب در مسابقات زنان را لغو می‌کند
یکی دیگر از کاربران نیز کمپین اخیر را سنگ‌اندازی در اجرایی شدن توافق اتمی ایران و قدرت‌های جهانی می‌داند و می‌نویسد که "دلواپسان داخل و خارج برای مخالفت با عادی‌سازی روابط پوشش رابهانه می‌کنند؛ یکی پوشش بیشتر می‌خواهد و دیگری کمتر."
کاربری دیگر نیز می‌نویسد که "به عنوان منتقد حجاب اجباری می‌گویم که حامیان جنگ و تحریم دنبال بهانه‌‌های دیگر برای ادامه عملی تحریم‌ها هستند" و کسی دیگر نیز نوشته است که "تحریم اقتصادی ایران مرتفع شده، برای تحریم ورزشی ایران کمپین می‌زنند."
با این‌همه برخی کاربران با ملی کردن موضوع حجاب اجباری مخالفت کرده‌اند. یکی از کاربران در توییتر به آن‌چه او تبدیل "محدودیت ساختاری به مسئله ملی" می‌خواند نقد وارد می‌کند.
بحث‌ها در رابطه با میزبانی اعطا شده به ایران برای مسابقات قهرمانی شطرنج زنان جهان همچنان ادامه دارد و چه مخالفت‌ها "خطای استراتژیک" خوانده شوند چه "ایرانی‌ستیزی"، صداهایی علیه حجاب اجباری از تریبون ورزش بلند شده است که به نظر نمی‌رسد بتوان آن را نشنیده گرفت.