شاهین نجفی: هدف من بیان معضلات اجتماعی بوده است
۱۳۹۱ اردیبهشت ۲۱, پنجشنبه
سایت‌های گوناگون فتوایی از آیت‌الله صافی گلپایگانی را منتشر کرده‌اند، که برای "جسارت‌کنندگان به امام نقی" حکم "ارتداد" صادر کرده است. این استفتاء نخست در سایت مرجع بانفوذ منتشر شد.
متن استفتاء یا پرسش شرعی، به این شرح است: «مدتی است عده‌ای اجیرشده کهعمدتا از ضد انقلاب خارج از کشور می‌باشند، در فضای اینترنت، سایت‌ها ووبلاگ‌های خود به راحتی به امام مظلوم شیعیان حضرت امام هادی اهانت و جسارتمی‌کنند (طراحی، جوک، کاریکاتور، فحاشی، دروغ بستن و ...) حکم این افرادچیست؟»
ویدئو: شاهین نجفی و ترانه‌ای که دردسرساز شد
آیت‌الله صافی گلپایگانی در پاسخ به این پرسش، فتوی داده است: «چنانچه اهانت و جسارت به حضرت نموده باشند مرتدند. والله اعلم.»
هرچند ترانه‌ی شاهین نجفی، حدود دو هفته پس از فتوای آیت‌الله صافی منتشر شدهاست، اما گروهی از "افسران جنگ نرم" و فعالان حزب‌اللهی با استناد به فتوایمزبور، خواستار قتل شاهین نجفی شده‌اند و گفته می‌شود که تدارک برای کشتناو را شروع کرده‌اند.
برای روشن شدن انگیزه و هدف شاهین نجفی از خواندن این ترانه انتقادی دویچه وله گفت‌وگویی با وی داشته است.
دویچه‌وله: آقای نجفی، از وقتی که به آلمان آمده‌اید، تا بهحال چند آلبوم منتشرکرده‌اید. اگر نگاهی اجمالی و کوتاه بیاندازیم، به چه موضوعاتی در اینآلبوم‌ها پرداخته‌اید؟ و این‌که این موضوعات یا به عبارتی مشغله‌های ذهنیشما در چه مسیری تغییر کرده‌اند؟
شاهین نجفی: موضوعاتیکه ما به آن می‌پرداختیم، مسائل روز ایران، یعنی مسائل اجتماعی، مسائلسیاسی، فقر، اعتیاد، زن‌ستیزی، اشاره به حقوق زنان و در نهایت حقوق انسانیهر انسان و… بوده. در واقع، آن‌چه در ایران دارد اتفاق می‌افتد. الان هم بههمین ترتیب است. البته در آلبوم "هیچ هیچ هیچ" مقداری قضیه شاعرانه شد وسعی کردیم بار شعری قضیه و تغزلی بودن آن بیشتر بشود، ولی همان نگاه، حالامقداری پنهان‌تر وجود داشته است.
بحث دیگری هم که بوده، کسانی کهکارهای مرا گوش می‌کنند، می‌دانند که من یک آدم ضددین نیستم، ولی نظراتخودم را نسبت به مذهب دارم و بدون این‌که قرار باشد به اعتقاد کسی توهینبشود، نظر خودم را می‌گویم. این اظهار نظر ممکن است گاهی آمیخته با نوعی ازخشم باشد، یا ممکن است نوعی از غم و ملانکولیک بودن در آن باشد و خیلیاوقات هم با طنز همراه باشد. اما به هیچ عنوان ربطی به توهین و بی‌احترامیندارد.
مسئله همین‌جاست. من به پاسخ خود شما برمی‌گردم. مضمون ترانه‌های شما همیشه انتقادی و سیاسی- اجتماعی بوده، اما آیا برایموضوعاتی که به آن می‌پردازید، خط قرمزی هم قائل هستید؟ پرداختن به مضامینمشخصی برای شما تابو هست؟
خط قرمز برای من چیزهایی است کهاتفاقاً ممکن است در جامعه‌ی ایرانی رعایت نشود. مثلاً این‌که شما از زن بهعنوان یک ابزار جنسی در کارتان استفاده کنید، یا ترویج مواد مخدر، یاقوم‌ستیزی و این‌که نژادی را به عنوان نژاد برتر معرفی کنید و یا بخواهیدبه آن افتخار کنید یا بحث توهین مشخص و فحاشی به ادیان و این‌که بخواهیدآنها را جریحه‌دار کنید…
پس در عرصه‌ی باورهای مذهبی و دینی هم موضوعاتی وجود دارند که فکر می‌کنید نباید آن‌ها را سوژه قرار داد.
این‌ها بیشتر برای من مصلحت هستند. یعنی من فکر می‌کنم کاربرد ندارد و شماهیچ‌وقت با توهین و فحاشی نمی‌توانید، حتی اگر هدف‌تان روشن‌گری باشد، بهآن چیزی که می‌خواهید برسید. من خودم به کار تزریقی معتقد هستم، ولی گاهاًممکن است یک تزریق دردی هم داشته باشد. مثلاً این‌که شما یک تست پنسلینبگیرید، تفاوت دارد با این‌که بخواهید پنسیلین را به باسن بیمار تزریقکنید. دومی درد کوچولویی دارد، ولی رفع می‌شود و زیاد جای نگرانی نیست.
آخرینکار شما که واکنش‌های تندی را در پی داشته، ترانه‌ی "نقی" است. شما تا بهحال در ترانه‌های‌تان بیشتر به معضلات می‌پرداختید و از فضای موجود انتقادمی‌کردید. اما این‌بار صحبت از شخصیتی مشخص است که محور اصلی ترانه است. بهنظر می‌آید کمپین فیس‌بوکی "یادآوری امام نقی به شیعیان" برای شما بستریبود برای پراختن به یک‌سری از مسائل روز که ظاهراً ذهن شما را مشغولمی‌کرده. یا این‌که خود این شخص و معضل مذهب هم برایتان هدف بوده؟
نهدر ابتدای امر! واقعیت این است که این فقط دست‌آویزی شد که من به یکمسئله‌ی دیگر بپردازم. در واقع، در این کار، من به همان اندازه به اجتماعخودمان هم نقد داشته‌ام، اما به آن قسمت‌ها کم‌توجهی شده و عده‌ای فقط دقتکرده‌اند به اسم یک امام. در صورتی‌که اصلاً این‌طور نیست و تنها کسی که دراین‌جا وجود ندارد خود شخص "امام نقی" است. این کار ادامه‌ی یک کار سریالیهم بوده. چون پیش از آن، انگار همان شخص با امام دوازدهم که منتظر ظهورشبود و انتظار داشت بیاید جامعه را درست کند، صحبت می‌کرده و این‌بار بهخواسته‌اش نرسیده و آمده مسئله‌ی "امام نقی" را دست‌مایه قرار داده است. ولی این اسم زیاد تأثیر خاصی ندارد. یعنی فقط یک بهانه بود.
با این حساب، اگر چنین کمپینی وجود نمی‌داشت، شما به شکل دیگری به این موضوعات می‌پرداختید؟
یقیناً… یقیناً. فقط چون این مسئله به نوعی به روز بود، من از آن استفاده کردم درجهت بیان اتفاقاتی که مثلاً در سال گذشته افتاده و خیلی هم اتفاقاتکمدی‌ای بودند.
سایت‌های مختلف فتوایی از آیت‌الله صافیگلپایگانی را منتشر کرده‌اند که در آن، برای "جسارت کنندگان به امام نقی" حکم ارتداد صادر شده است. خبرگزاری فارس مدعی شده که این فتوا متوجه شماست. با توجه به شیوه و سبک کارتان و هم‌چنین با توجه به سابقه‌ی برخوردهایتاکنونی حکومت ایران با "هتک حرمت" و "توهین به مقدسات"، یا این‌کهسایت‌تان هم قبلاً برای مدتی هک شده بود، پیامدهای خواندن چنین ترانه‌ای،باید از قبل برایتان به شکلی روشن می‌بود. این‌طور نیست؟
منفکر می‌کردم که ممکن است از جهت سیاسی پیامدهایی داشته باشد، ولی فکرنمی‌کردم تا این اندازه این‌ها را زخمی کند. این‌که خواسته‌اند مردم را تحتتأثیر قرار بدهند و از باورهای مردم در این جهت استفاده کرده‌اند که انگارمن خواسته‌ام به این باورها توهین کنم، سوءاستفاده‌ای است که این‌ها دارندمی‌کنند، وگرنه من در رابطه با همین حکم هم مشکوک هستم و فکر نمی‌کنم آقایصافی گلپایگانی مشخصاً این حکم را در مورد من صادر کرده باشند. فکرنمی‌کنم واقعاً!
تحریک‌آمیز بودن یکی از عناصر بارز کارهایشماست. ارزیابی خودتان چطور است؟ فکر می‌کنید این تابوشکنی‌ها تا چه اندازهتأثیرگذار هستند؟
در مورد تأثیرگذاری آن شاید من نباید صحبت کنم. من فقط دارم می‌شنوم. بخشی از آن را دارم آگاهانه انجام می‌دهم،ولی به غیر از این چیزی در شخصیت واقعی من هم نیست. یعنی من همان کاری راکه در شعرم دارم انجام می‌دهم، در زندگی واقعی خودم هم دارم انجام می‌دهم. یعنی همان هستم، چیزی نیست که بخواهم بیشتر از آن را انجام بدهم، همانشرارتی که در زندگی شخصی‌ام دارم، همان را توی کارم هم می‌آورم.
برگردیم به مسئله‌ی فتوا و وضعیت خودتان؛ برای جلوگیری و مقابله با خطرات احتمالی، تا به حال چه اقداماتی کرده‌اید؟
مننمی‌توانم همه چیز را توضیح بدهم، ولی مطمئناً تدابیری در نظر گرفته‌ایم. به هرحال ما در کشوری هستیم که از این جهت‌ها خیلی سیستماتیک است. ولی فقطلازم است بگویم که هیچ جای نگرانی نیست. بعضی از عزیزان داخل کشور دوستداشتند که این فضای رعب و وحشت را ایجاد کنند، ولی همه چیز طبق روال عادیخودش و آرام دارد پیش می‌رود و ما هم مثل قبل به کار خودمان ادامه می‌دهیم.
پلیس آلمان هم در جریان این مسائل قرار دارد…
ما به کسانی که باید می‌گفتیم و آن‌ها باید در جریان قرار می‌گرفتند، گفتیم.