سیزده راز موفقیت اقتصادی آلمانی‌ها
۱۳۹۱ مهر ۲۵, سه‌شنبه
کشور آلمان از سال ۱۹۸۶ در مجموع ده بار قهرمان صادرات جهان شده است. صادرات کلید رفاه عمومی و موتور اصلی اشتغالزایی در این کشور است. این روزها که بسیاری از کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا درگیر بحران یا رشد ضعیف اقتصادی هستند، بیش از هر زمان دیگری علاقه به کشف "نسخه‌ی کامیابی آلمان" افزایش یافته است. اما ریشه‌های این موفقیت کجاست؟
روزنامه آلمانی "فرانکفورتر آلگماینه تسایتونگ" به این پرسش پرداخته است. به نوشته‌ی این روزنامه، در پاسخ به پرسش مزبور دو نکته را نباید فراموش کرد. نخست این‌که این موفقیت برآمده از یک عامل نیست. دوم این‌که این موفقیت را کارخانه‌های بزرگ به دوش نمی‌کشند. آمریکا چهار برابر و ژاپن دو برابر آلمان کارخانه‌های بزرگ دارند. حتی شمار کارخانه‌های بزرگ فرانسه هم از آلمان بیشتر است.
در واقع شرکت‌های صنعتی متوسط رمز اصلی موفقیت اقتصاد آلمان هستند. هزار و ۳۰۷ شرکت از ۲ هزار و ۷۳۴ شرکت متوسط صنعتی که از تولیدکنندگان برتر در عرصه‌ی بین‌المللی به شمار می‌روند، آلمانی هستند.
این تولیدکنندگان که "قهرمانان پنهان" نامیده می‌شوند، ۲۵ درصد محصولات صادراتی آلمان را روانه بازارهای بین‌المللی می‌کنند. آلمان به ازای هر یک میلیون شهروند، ۱۶ "قهرمان پنهان" دارد. این رقم در فرانسه تنها ۱/۱، در آمریکا ۲/ ۱ و در ژاپن ۷/ ۱ است. تنها سوئیس و اتریش با ۱۴ شرکت متوسط به ازای هر یک میلیون شهروند، فاصله کمی با آلمان دارند.
اما چرا شمار این دست شرکت‌ها در آلمان تا این حد بالاست. "فرانکفورتر آلگمانه تسایتونگ" برای پاسخ به این پرسش مفاهیمی را برمی‌شمرد که گاه در طرز فکر آلمانی‌ها و تاریخ آنان ریشه دارند.
• شهرهای کوچک
بر خلاف کشورهای دیگری همچون فرانسه، آلمان تا پایان قرن نوزدهم میلادی نه یک کشور یکپارچه، بلکه مجموعه‌ای از حکومت‌های محلی بود؛ مناطقی که شهرهای کوچک هسته‌ی اصلی آنها بودند.
هر تولیدکننده‌ای که می‌خواست رشد کند باید پا را از شهر و منطقه‌ی خود فراتر می‌گذاشت و به نوعی "جهانی" می‌شد. این طرز فکر در آلمان سینه به سینه منتقل شد. تولیدکنندگان متوسط آلمانی بسیار زودتر از رقیبان خود وارد عرصه صادرات شدند.
• تخصص دیرپا
در بسیاری از مناطق آلمان از قرن‌ها پیش ساعت ساخته می‌شد. این صنعت مادر صنعت مدرن برشمرده می‌شود. صدها شرکت آلمانی تولید لوازم پزشکی یا دستگاه‌های حساس اندازه‌گیری که انحصار این عرصه در سطح بین‌المللی را در دست دارند، از سنت ساعت‌سازی برآمده‌اند. به گفته‌ی رئیس پیشین کنسرن زیمنس، غول صنعتی آلمان، این کشور صنایع مدرن و موفق خود در قرن بیست‌ویکم را بر پایه‌هایی بنا کرده که عمرشان تا قرون وسطی می‌رسد.
• توان خارق‌العاده در نوآوری
بنا بر داده‌های اداره ثبت اختراعات اروپا، شمار اختراعات ثبت‌شده‌ی آلمانی‌ها نسبت به جمعیت این کشور دو برابر فرانسوی‌ها، چهار برابر ایتالیایی‌ها، پنج برابر بریتانیایی‌ها، ۱۸ برابر اسپانیایی‌ها، ۵۶ برابر پرتغالی‌ها و ۱۱۰ برابر یونانی‌ها است. تنها سوئد و سوئیس که هر دو جمعیت بسیار کمتری نسبت به آلمان دارند، در این عرصه از این کشور پیش هستند.
• پایه‌های مستحکم تولید
آلمان بر خلاف بریتانیا و آمریکا به سنت تولید بنیادی وفادار ماندند و پایه‌های تولید را حفظ کرده است. این ویژگی تا چندی پیش به عقب‌ماندگی تعبیر می‌شد؛ امروز اما مورد ستایش قرار می‌گیرد.
• دستمزد
درآمد آلمانی‌ها در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۰ افزایش چندانی نداشته است. این موضوع هزینه‌های تولید و در نهایت قیمت تمام‌شده‌ی کالا را پایین نگه می‌دارد و در نهایت محصول را در بازارهای جهانی رقابت‌پذیر می‌کند.
• فروش در داخل، دشوارتر از خارج
مهم‌ترین رقیبان "قهرمانان پنهان" آلمان در داخل کشور و در بسیاری از موارد در شهرهای نزدیک هستند. این پدیده شرکت‌های آلمانی را به سوی فروش محصول در بازارهای بین‌المللی سوق داده است.
• ساخت آلمان
انگلیسی‌ها در سال ۱۸۸۷ اجناس بی کیفیت را با تحقیر "Made in Germany" می‌خواندند. این عبارت اکنون معرف یکی از بهترین محصولات دنیاست. تلاش آلمانی‌ها برای بالابردن کیفیت، محصولات این کشور را به جمع بهترین محصولات در عرصه بین‌المللی رسانده‌اند.
• زنجیره‌ی تولید
زنجیره‌ی کامل تولید محصولات مختلف در آلمان وجود دارد. این پدیده متخصصان عرصه‌های مختلف از کشورهای مختلف را در یک منطقه گرد هم می‌آورد. برآیند فعالیت بهترین‌ها، بهترین محصول را می‌آفریند.
• تمرکز تولیدکنندگان
در بسیاری از مناطق آلمان نوع دیگری از تمرکز وجود دارد: شرکت‌های فعال در عرصه‌های مختلف که در فاصله‌ی کمی نسبت به هم قرار دارند. چنین تمرکزی شبکه‌ای از تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را پدید می‌آورد و سبب می‌شود که کارفرمایان و بازاریابان به تقلید از یکدیگر دست به نوآوری بزنند.
• پراکندگی
در بسیاری از کشورهای جهان استعدادها در پایتخت یا در شهرهای بزرگ جمع شده‌اند. در آلمان اما این تمرکز وجود ندارد و بسیاری از "قهرمانان پنهان" در ایالات متخلف مستقرند.
• سیستم آموزش فنی و حرفه‌ای
سیستم آموزش فنی منحصر به فرد آلمان یکی از موفق‌ترین سیستم‌های فنی حرفه‌ای در جهان است. درستی این ادعا را آمار مختلف بین‌المللی تأیید می‌کنند.
• موقعیت ممتاز جغرافیایی
حضور آلمان در قلب اروپا نه تنها ارتباط با کشورهای این قاره را تسهیل می‌کند، بلکه امکان برقراری ارتباط با شرق و غرب دور را هم فراهم می‌آورد. اختلاف گاه بیش از ده ساعت، ارتباط شرکت‌های آسیایی و آمریکایی با یکدیگر را تا حدودی دشوار کرده است. این موضوع در مورد مسافرت‌های کاری هم صادق است.
• جهانی فکر کردن
فعالیت مداوم در عرصه بین‌المللی افق فکری آلمانی‌ها را به آن سوی مرزهای این کشور می‌برد. این موضوع سبب تولید محصولاتی می‌شود که در کشورهای مختلف طرفدار دارند.
برخی از ویژگی‌های شخصیتی آلمانی‌ها همچون دقت و وقت‌شناسی نیز از دیگر دلایل موفقیت آنان شمرده می‌شوند.