رئیس‌جمهور اتریش در حوزه خزر؛ "نابوکو" کلید می‌خورد؟
۱۳۹۰ مهر ۲۰, چهارشنبه
سفر مقامهای اروپایی به کشورهای حوزه دریای خزرافزایش می‌یابد. خوزه مانوئل باروسو، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا و گونتر اوتینگر، کمیسر انرژی این اتحادیه، در اواسط ماه ژانویه ۲۰۱۱ به جمهوری آذربایجان و ترکمنستان سفر کردند. هدف اصلی این سفرها تامین انرژی اروپا از منابع دریای خزر است.
شورای اتحادیه اروپا نیز در ۲۱ شهریور ۱۳۹۰ تصمیم گرفت با جمهوری آذربایجان و ترکمنستان برای احداث خط لوله‌ی گاز در دریای خزر وارد مذاکره شود. اما ایران و روسیه نگران احداث خط لوله خزرهستند و به بهانه به خطرافتادن سیستم اکولوژیکی دریای خزر و لاینحل ماندن رژیم حقوقی دریا در قسمت جنوبی آن، با احداث خط لوله خزر مخالفت می‌کنند.
مسابقه تسلیحاتی در حوزه خزر
کریستیان دولزال نماینده‌ی رسمی پروژه خط لوله نابوکو در گفتگو با دویچه وله تائید می‌کند که دیدار مقامهای اتحادیه اروپا و رئیس جمهور اتریش مهمترین گام در اجرای خط لوله نابوکو است و برای پروژه نابوکو حمایت سیاستمداران بسیار اهمیت دارد. به‌گفته وی اعضای کنسرسیوم نابوکو مدت‌هاست فعالیت خود را در حوزه‌ی دریای خزر آغاز کرده‌اند.
آقای دولزال به دویچه وله می‌گوید: «اکنون با خوشبینی زیادی به اجرای این پروژه نگاه می‌شود.»
روزنامه "دی پرسه" اتریش خبر می‌دهد که دیدار رئیس جمهور این کشور به دلیل منابع سرشار نفت و گاز دریای خزر است. دی پرسه می‌نویسد دومین ذخیره‌ی گازی دنیا در این منطقه واقع شده.
اما این روزنامه اتریشی به این هم اشاره می‌کند که منابع عظیم نفت و گاز سبب تشدید منازعات در این منطقه شده و کشورهای ساحلی خزر را به سوی مسابقه‌ی تسلیحاتی و نظامی گری بیشتر سوق داده است.
مانورهای نظامی بزرگ
به نوشته دی پرسه چهارماه پس از سفر باروسو و اوتینگر سربازان روسی یکی از بزرگترین مانورهای نظامی خود را انجام دادند. ارتش روسیه قصد دارد تا سال ۲۰۲۰ به شانزده کشتی جنگی در خزر مجهز شود.
روسیه دو هفته پیش نیز پس از این‌که اتحادیه اروپا اعلام کرد که به احداث خط لوله ترانس خزر اولیت می‌دهد، مانور نظامی انجام داد. روسیه و ایران به شدت مخالف احداث خط لوله ترانس خز هستند. حال این مانورها تاچه حد مانع احداث خط لوله در خزر خواهد شد؟
به نظر دالغا خاتین‌اوغلو، رئیس بخش فارسی خبرگزاری "ترند نیوز" در جمهوری آذربایجان، مانورهای کشورهای ساحلی خزر موضوع تازه ای نیست. وی می‌گوید: «اخیرا قزاقستان و آذربایجان هم مانورهایی در خزر داشتند. این تحرکات روی وضعیت‌های اضطراری، تروریسم، قاچاق مواد و انسان و جرایم سازمان‌یافته متمرکز است تا شاخ و شانه کشیدن برای کشورهای دیگر».
با تقویت نظامی‌گری خطر بروز درگیری نیز افزایش می‌یابد. نگرانی کشورهای ساحلی سبب شد که دو دهه بعد از سقوط شوروی، برای نخستین بار سران کشورهای ساحلی پیمان امنیتی دسته جمعی را در باکو امضا کنند.
به‌نظر خاتین‌اوغلو«روسیه بصورت ملموسی نیروهای نظامی خود را در خزر تقویت می‌کند، قرار است این کشور در آینده نزدیک ناوشکن لئوپارد ۲ را هم به ناوگان دریایی خود در آب‌های خزر اضافه کند».
بر اساس پیمان امنیتی، کشورهای ساحلی متعهد شده‌اند که بر علیه کشور ساحلی دیگر از نیروی نظامی استفاده نکنند. از طرفی خط لوله ترانس خزر قرار است از آب‌های تحت مالکیت بگذرد، نه از آبهایی که مورد مناقشه است. به همین خاطر، ورود به این آب‌ها و مداخله نظامی بعید به نظر می‌رسد.
"فقط ۲۵۰ کیلومتر خط لوله باید احداث شود"
بنابه گزارش رسانه‌های اتریش گرهارد رویس مدیر عامل شرکت "او ام فاو" که در سفر رئیس جمهور اتریش به آذربایجان و ترکمنستان وی را همراهی می‌کند، اطلاع داده است که با ترکمنستان برای انتقال گاز این کشور به اروپا تفاهم‌نامه‌ای امضا خواهد شد. رویس خاطرنشان می‌کند که در ترکمنستان گاز به اندازه کافی موجود هست و با احداث فقط ۲۵۰ کیلومتر خط لوله آن را باید انتقال داد.
شرکت بریتانیایی نفت و گاز Gaffney, Cline & Associates اعلام کرده که میدان یولاتان، پس از میدان گازی پارس جنوبی که میان دو کشور ایران و قطر مشترک است، دومین میدان گازی بزرگ جهان به شمار می‌آید. ترکمنستان در حال حاضر به روسیه، چین و ایران گاز صادر می‌کند.
نیروی نظامی برای جلوگیری از نابوکو؟
روسیه و ایران به نوشته دی پرسه به هربهانه‌ای قصد دارند مانع اجرای طرح "ترانس خزر" شوند. این روزنامه یادآورمی‌شود که ده‌سال پیش ایران با اعزام کشتی نظامی مانع فعالیت شرکت انگیسی "بی پی" شده بود.
اما دالغا خاتین‌اوغلو از جمهوری آذربایجان می‌گوید: «خط لوله‌ی ترانس خزر قرار است از آب‌های تحت مالکیت ترکمنستان و آذربایجان عبور کند، نه از آبهایی که مورد مناقشه است. ایران در آن زمان کشتی بی پی را در آبهایی که مورد مناقشه هست مورد تهدید قرار داد و به همین خاطر ورود به این آب‌ها و مداخله نظامی بعید به نظر می‌رسد».
نماینده رسمی پروژه خط لوله نابوکو هم معتقد است که آذربایجان و ترکمنستان کشورهای مستقلی هستند و می‌توانند تصمیم بگیرند به کدام کشور و یا به کدام بازار گاز بفروشند. کریستیان دولزال می‌گوید:«نابوکو یک پروژه اقتصادی است و من به عنوان نماینده یک پروژه اقتصادی قصد ندارم درباره مسائل و مشکلات سیاسی بحث کنم». وی با تاکید بر نقش ویژه اتریش در اجرای پروژه‌ی نابوکو معتقد است که سفر رئیس جمهور این کشور و مدیرعامل شرکت اتریشی او ام فاو نیز در این چارچوب صورت گرفته است.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: جواد طالعی