دو کتاب با یک عنوان در راستای حفظ حقوق کودکان

انتشاراتی سرشناس ویژه کودکان لُوِه (Lِwe) در جنوب آلمان کتاب "بدن من مال خودمه" نوشته داگمار گایسلِر را برای ششمین بار به چاپ رسانده است. این کتاب که نخستین بار در سال ۲۰۰۲ انتشار یافته، توسط زهره حیدرشاهی به فارسی ترجمه شده و قرار است به زودی در نشر گیسا در تهران منتشر شود.

کتاب، به زبانی ساده و رسا به مسائل روزمره‌ای پرداخته که به حریم شخصی کودکان بزرگ‌تر از ۵ سال مربوط می‌شوند و این مطالب را با عکس‌هایی همراه و گویاتر ساخته است. گایسلِر می‌نویسد:

«بچه‌ها در پیوند با بدن‌شان به اعتماد به نفس نیاز دارند. تنها در این صورت است که آنها می‌توانند نزدیکی و لمس‌هایی که برایشان نامطلوب است را دریابند و پس بزنند. بسیار مهم است که کودک در رابطه با بدن و احساساتش خودآگاهی و شناخت پیدا کند و بداند چه می‌خواهد و چه نمی‌خواهد. ما باید این جرأت را در بچه‌هایمان ایجاد کنیم که احساسات‌شان را روشن بیان کنند و هنگامی که از چیزی بدشان می‌آید "نه" بگویند.»

نویسنده سپس از زبان کلارای کوچک می‌گوید که بدن او پیوسته در حال رشد و تغییر است و تنها به خود او تعلق دارد. یعنی اوست که تصمیم می‌گیرد چه کسی تا چه اندازه به بدنش نزدیک شود. کلارا می‌گوید: "من اُقم می‌گیره وقتی کسی من را صدادار ماچ می‌کنه. وقتی یک سگ هم با زبون ترِش من را می‌لیسه، بدم می‌آد. وقتی یک کسی من را سفت می‌گیره، انگار زندانی شدم. این را نمی‌خوام.»

نویسنده در ادامه از زبان کلارا می‌گوید که هرگاه کسی او را بی آن‌که بخواهد لمس کرد، او بگوید: "نکن، به من دست نزن، نمی‌خوام". نویسنده سپس می‌گوید که اگر تلاش کودک برای دفاع از خود به جایی نرسید، باید قضیه را به بزرگترها بگوید. در پایان کتاب، نشانی‌های تماس با نهادهای حفظ حقوق کودک آمده و کتاب را برای کودکان و بزرگسالان مفید و موثر ساخته است.

خانم بیرقی ناشر گیسا که به زودی ترجمه این کتاب را به بازار خواهد داد به دویچه وله گفت:

«یکسال پیش برای حقوق این کتاب و چند کتاب دیگر با ناشر آلمانی مذاکره کردیم که به خاطر شرایط نامساعد ایران برای حق تألیف کتاب به توافق نرسیدیم و مجبور شدیم کار را متوقف کنیم .ولی خوشبختانه به تازگی ناشر اصلی برای چاپ این کتاب و چند کتاب دیگر از این مجموعه در ایران موافقت کرد.»

شاید اگر یکسال پیش این کتاب در ایران چاپ و توزیع شده بود، حداقل چند کودک کمتر مورد آزار قرار می‌گرفتند.

دومین کتاب "بدن من مال خودمه" به نوشته جیل استاریشِفسکی وکیل دادگستری در نیویورک که کار اصلی خود را پیگرد مجرمان کودک‌آزاری جنسی قرار داده، در سال ۲۰۱۶ در مینیاپولیس آمریکا توسط انتشاراتی فری اسپیریت (Free spirit) نهاد و انتشاراتی حفظ حقوق کودک، منتشر و کوتاه زمانی پس از آن توسط نیوشا احمدی‌خو در تهران ترجمه و به صورت دیجیتال در جهان مجازی پخش شده است. ناگفته پیدا است که مطالب دو کتاب به یکدیگر شبیه‌اند با این تفاوت که در کتاب دوم روی سخن اندکی بیشتر با بزرگسالان است.

نویسنده در این کتاب صریح‌تر به مسأله آزارهای جنسی به کودکان پرداخته و می‌گوید همان‌گونه که ما به کودک می‌آموزیم از آتش بپرهیزد، باید به او یاد بدهیم که از حریم شخصی خود دفاع کند.

استاریشِفسکی در بخشی از کتاب می‌نویسد:

«اگر از این کتاب برای آموزش به فرزند خود یا کودکان خانواده و فامیل‌تان استفاده می‌کنید، این قانون را اجرا کنید: اگر کسی، حتا پدربزرگ یا مادربزرگ، به کودک چنین چیزی می‌گوید که "برایت بعدا بستنی می‌خرم، اما بین خودمان بماند"، مؤدبانه اما با قاطعیت بگویید "ما در خانواده‌مان هیچ رازی نداریم". بعد رو به کودک تکرار کنید، "ما در خانواده‌مان هیچ رازی نداریم، ما همه چیز را می‌توانیم به هم بگوییم".»

کتاب دوم "بدن من مال خودمه" با معرفی کوتاهی از نویسنده و تصویرگر به پایان می‌رسد.

واکنش‌هایی که تا کنون از سوی محافل محافظه‌کار به چنین کتاب‌هایی مطرح شده، نشان می‌دهند که ما در زمینه حفظ حقوق کودک هنوز راه درازی در پیش داریم.