«دور زدن تحریم‌ها با پول نفت دایمی نیست»
۱۳۸۹ شهریور ۱۷, چهارشنبه
آیت‌الله خامنه‌ای روز سه‌شنبه ۱۶ شهریور، در دیدار با گروه موسوم به "کارآفرینان" گفت: «دشمنان ملت تلاش می‌کنند مردم را با فشارهای اقتصادی به ستوه آورند تا مردم این فشارها را ناشی از عملکرد دولت بدانند و رابطه ملت و دولت قطع شود.» وی بر اشتباه بودن این محاسبات تاکید کرد و از دور زدن تحریم‌ها، لزوم "اقتصاد مقاومتی" و آمادگی کشور برای جهش اقتصادی گفت.
دکتر رضا تقی‌زاده در گفتگو با دویچه‌وله یادآوری می‌کند که منابع نفت ایران دایمی نیستند و ساختارهای صنعتی موجود نیز کفاف تحقق چنین شعارهایی را نمی‌دهند.
دویچه‌وله: آقای خامنه‌ای گفته‌اند که ملت و مسئولان بدون تردید تحریم‌ها را دور خواهند زد. ایشان از اقتصاد مقاومتی هم یاد کردهاند. آیا واقعیت‌های موجود با نتیجه‌گیری یا توصیه‌های ایشان همخوانی دارد؟
رضا تقی‌زاده: اول باید پرسید که آیا هزینه‌هایی که دولت مردم را به پرداخت آن مجبور می‌کند، قابل توجیه هستند یا نه. می‌گویند که از راه تولید برق اتمی و صرفه‌جویی در مصرف نفت و گاز، می‌خواهند نفت و گاز بیشتری صادر کنند و رفاه بیشتری برای مردم به ارمغان بیاورند. اما هزینه تحریم‌هایی که تحمیل می‌شوند، به قدری بالاست که حتی تامین و ادامه درآمد نفت را هم به خطر انداخته اند.
ایران در طول سال بین ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار زیان‌های ناشی از اعمال تحریم‌ها را می‌پردازد در حالی‌که همه ارزش سوخت یک رآکتورآزمایشگاهی، سه میلیون دلار برای ۱۷ سال است. در حقیقت یک سرمایه‌گذاری سه میلیون دلاری زیانی ۳۰ میلیاردی به مردم ایران تحمیل می‌کند.
آقای خامنه‌ای می‌گوید میتوان تحریم‌ها را دور زد. بله، با نفت که دارایی خدادادی است این امکان وجود دارد اما دایمی نیست. این گفته در شرایط اقتصادی کنونی نیز قابل توجیه نیست و مردم کوچه و خیابان که با تورم و بیکاری و افزایش قیمت‌ها روبرو هستند، آن را نمی‌پذیرند.
آقای خامنه‌ای از آمادگی کشور برای جهش نیز نام برده‌اند. چگونه میتوان اقتصاد مقاومتی را به جهش نیز واداشت؟ منابع و نقطه اتکای این جهش چه خواهند بود؟
وقتی اقتصاد ایران در حال بحران و توقف است، این جهش هست اما به عقب! تمام نمودارها در سال جاری حاکی از کاهش رشد اقتصادی است، در حالی‌که بیکاری افزایش می‌یابد، تورم بالا می‌رود و صنایع خوابیده‌اند. موقعیت کنونی نیز تنها بر صادرات نفت خام استوار است وگرنه آقای خامنه‌ای جرات طرح این مسئله را هم به‌خود نمی‌داد. تنها با درآمد ۵۰ میلیارد درآمد بادآورده نفت است که میتوان بخشی از زیان‌های تحریم را جبران کرد.
تحریم‌های جدید کره جنوبی علیه ایران با توجه به اینکه این کشور یکی از شرکای تجاری مهم ایران هست، چه اثراتی خواهد داشت؟ این در حالی است که ایران پیشتر تهدید کرده بود که در صورت پیوستن کره به تحریم‌های بیشتر، صدور نفت به این کشور را مختل می‌کند.
کشورهای طرف خرید نفت خام ایران، معمولا صادر کننده کالاهای صنعتی و تولیدات دیگر به ایران هم هستند. کره یکی از مهم‌ترین شرکای ایران در آسیاست. هم خریدار نفت ایران و هم صادر کننده نیازهای ایران است.
دیپلماسی ایران در سال گذشته این بوده که آسیا و شرق را جایگزین کشورهای غربی در مبادلات تجاری کند. اما دامنه تحریم به این کشورها هم رسیده و ایران ناچار از عقب‌نشینی است. واقعیت این است که ایران نمی‌تواند پس از آسیا به سمت ونزوئلا یا سوریه برود. این‌ها خریدار نفت ایران نیستند و کالاهای مورد نیاز در معیارهای مالزی یا کره جنوبی را نیز ندارند. در نتیجه تاوان تحریم‌ها هر روز بیشتر از پیش و بر دوش مردم سرشکن می‌شود.
آقای خامنه‌ای از وارادات بی‌رویه هم انتقاد کردهاند. آیا جامعه ایران بستر مناسب برای فروش کمتر نفت یا آمادگی برای الگوی مصرف دیگری را دارد؟
اگر ایران زیرساخت صنعتی قابل توجهی داشت، این امکان‌پذیر بود. متاسفانه در سی‌سال گذشته کاری برای این زیرساخت صورت نگرفته است. حتی اگر امروز هم برای ساختارهای لازم تصمیم بگیرند، موفق نمی‌شوند. زیرا کشورهای پیشرفته، فناوری روز را در اختیار ایران قرار نخواهند داد و جمهوری اسلامی ناچار خواهد بود در مورد کالاهای صنعتی چند دهه عقب برود و با تکنولوژی کهنه نیازهای خود را تامین کند. در چنین صورتی، ایران وضعیتی را تجربه خواهد کرد که دو دهه قبل در کشورهای اروپای شرقی و شوروی سابق شاهد آن بودیم.
مهیندخت مصباح
تحریریه: فرید وحیدی