"اقدام متقابل" ایران در برابر فرمان ترامپ

جمهوری اسلامی ایران ضمن محکوم کردن فرمان ترامپ جهت ایجاد محدودیت سفر شهروندان ایرانی و شش کشور عمدتا مسلمان‌نشین دیگر به ایالات متحده، در واکنش به این اقدام، موقتا از ورود شهروندان آمریکایی به ایران ممانعت خواهد کرد.

"توهینی آشکار به‌ویژه به ملت ایران"

وزارت خارجه ایران طی بیانیه‌ای در روز شنبه (۹ بهمن/ ۲۸ ژانویه) تصمیم دولت جدید ایالات متحده را "توهینی آشکار به جهان اسلام و به ویژه به ملت بزرگ ایران" نامید و آن را "هدیه‌ای بزرگ به افراطیون و حامیان آنها" ارزیابی کرد که "در تاریخ ثبت خواهد شد".

در این بیانیه همچنین آمده است که تصمیم ترامپ برای محدودسازی سفر شهروندان کشورهای اسلامی به ایالات متحده، به تقویت "زمینه‌های سوءاستفاده برای ترویج خشونت و افراط" می‌انجامد.

از نظر وزارت خارجه جمهوری اسلامی، فرمان دولت ترامپ مردم ایران را هدف قرار داده و علاوه بر اینکه از "بی‌اساس بودن ادعاهای دیرینه ایالات متحده مبنی بر دوستی با مردم علیرغم اختلاف با دولت ایران" حکایت دارد، نشانگر "کینه گروهی در حاکمیت آمریکا و محافل تأثیرگذار داخلی و خارجی آن نسبت به همه ایرانیان در سراسر جهان" است.

گرچه بیانیه تصریح می‌کند که دولت ایران میان مردم آمریکا و "سیاست‌های خصمانه" دولت آن کشور تمایز قائل است، اما در عین حال اعلام می‌کند که تا زمان بر طرف شدن "محدودیت‌های توهین‌آمیز" علیه اتباع ایرانی "اصل عمل متقابل" را اجرا خواهد کرد.

"حق واکنش" محفوظ است

بیانیه وزارت خارجه در نهایت ضمن "غیرقانونی" خواندن تصمیم دولت جدید آمریکا و مغایرت آن با "حقوق بینالملل" اعلام کرده است که "جمهوری اسلامی ایران همچنین هرگونه تعلل و نقض تعهدات بین‌المللی ایالات متحده وفق قراردادهای دوجانبه و ترتیبات چندجانبه را به دقت بررسی و پیگیری نموده و حق واکنش لازم را برای خود محفوظ می‌دارد".

وزارت خارجه جمهوری اسلامی همچنین اعلام کرده که ارائه تسهیلات به ایرانیانی که "به دلیل این اقدام غیرقانونی دولت آمریکا از بازگشت به محل زندگی، کار و تحصیل خود محروم می‌شوند" را در اولویت نمایندگی‌های سیاسی و کنسولی خود در خارج از کشور قرار داده است.

علاه بر وزارت خارجه، شخص محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز به فرمان ترامپ واکنش نشان داد و بخشی از بیانیه وزارت خارجه را برجسته کرد. ظریف در پیامی توییتری، ضمن تأکید بر "نیاز جامعه بین‌المللی به گفت‌وگو و همکاری" نوشت: «در حالی که آمریکا با دولت ایران بر سر مسائلی دارای اختلاف است، منع ورود مسلمانان نشان‌دهنده بی‌پایه بودن ادعاهای این کشور مبنی بر دوستی با مردم ایران است».

"شوخی" ذکر نام ایران

از میان دیگر مقام‌های حکومتی ایران نیز علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، فرمان ایجاد محدویت سفر به آمریکا را نشانه‌ی "هراس" و "روحیه خشن نژادپرستانه" دولت آمریکا دانست که به گفته‌ی او "پشت ظاهر عوام‌فریبانه دموکراسی‌خواهی و حقوق بشر پنهان شده است".

رئیس مجلس افزود: «در غیر این صورت کشوری که از قدرت امنیتی برخوردار باشد با دلهره، اضطراب و هراس چنین تصمیماتی را نمی‌گیرد، مخصوصا ذکر نام ایران در این میان آن هم به بهانه نگرانی از اقدامات تروریستی به شوخی شباهت بیشتری دارد».

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، روز جمعه (۸ بهمن/ ۲۷ ژانویه) طی فرمانی اعطای ویزا به شهروندان هفت کشور عمدتا مسلمان‌نشین را برای مدت ۹۰ روز متوقف کرد. علاوه بر ایران، عراق، سوریه، یمن، لیبی، سومالی و سودان در فهرست کشورهایی قرار دارند که شهروندانشان در سفر به ایالات متحده دچار محدودیت خواهند شد.

به موجب فرمان ترامپ، مرزهای آمریکا به روی پناهجویان نیز برای ۱۲۰ روز بسته خواهد شد. ترامپ اعلام کرده بود که قصد دارد از این فرصت برای ایجاد ساز و کارهای کنترل دقیق‌تر جهت جلوگیری از ورود "تروریست‌های رادیکال اسلامی" به خاک آمریکا استفاده کند.

نگرانی ایرانیان عازم آمریکا

تصمیم اخیر دولت جدید آمریکا موجی از نگرانی را در میان ایرانیان عازم آمریکا برانگیخت. در پی صدور فرمان ترامپ، بسیاری از ایرانیان در سراسر جهان که قصد سفر به آمریکا و یا بازگشت به آن کشور پس از مدتی اقامت در خارج از ایالات متحده را داشتند، از سفر بازماندند.

به گزارش خبرگزاری‌ها، برخی آژانس‌های مسافرتی و شرکت‌های هواپیمایی از فروش بلیت سفر آمریکا به ایرانیان و دادن اجازه‌ی حضور آنها در هواپیماهای عازم ایالات متحده منع شده‌اند. تنها بیش از یک میلیون ایرانی‌تبار در آمریکا زندگی می‌کنند که طبق فرمان رئیس جمهوری ایالات متحده، دست‌کم تا سه ماه دیگر از دیدار بستگان خود در ایران محروم خواهند شد.

وزارت امور خارجه ایران نیز روز یکشنبه (۱۰ بهمن) به کلیه شهروندان ایرانی عازم سفر به ایالات متحده "اکیدا" توصیه کرده است که پیش از سفر به این کشور از راه‌های معتبر اطمینان حاصل کنند که برایشان "در بین راه و در مبادی ورودی به آمریکا مزاحمتی ایجاد نخواهد شد".

"تحریم" اسکار

اقدام رئیس جمهوری جدید آمریکا با واکنش‌های گسترده فعالان حقوق مدنی در آمریکا و جهان مواجه شد. شماری از هنرمندان نیز به تصمیم ترامپ واکنش نشان داده‌اند. از جمله ترانه علیدوستی، بازیگر فیلم "فروشنده"، در اعتراض به به فرمان ترامپ مراسم اسکار امسال را تحریم کرد. "فروشنده" به کارگردانی اصغر فرهادی، نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان اسکار است.

آکادمی اسکار نیز در بیانیه‌ای از این بابت که اصغر فرهادی "نمی‌تواند به دلیل مذهبی یا کشور محل تولد خود، به همراه هنرمندان حاضر در فیلم فروشنده وارد آمریکا شود" ابراز تأسف کرد.

"توقف موقت" اخراج اتباع بیگانه

در ادامه‌ی موج اعتراض‌ها به فرمان ترامپ، دادگاهی در نیویورک شامگاه شنبه در حکمی اضطراری اخراج اتباع بیگانه از ایالات متحده آمریکا را موقتا ممنوع کرد. طبق حکم خانم آن دانلی، قاضی دادگاه فدرال، کسی اجازه ندارد افرادی را اخراج کند یا بازگرداند که با روادید معتبر وارد آمریکا می‌شوند. خانم دانلی با این حکم بخشی از شکایت سازمان‌های طرفدار حقوق مدنی در آمریکا را موجه دانسته است.

بنا به استدلال قاضی، بازگرداندن افراد یادشده به کشورهایشان می‌تواند با "زیان‌های قابل‌توجه و جبران‌ناپذیر" همراه شود. سازمان حقوق بشری و طرفداران حقوق مدنی معترض به فرمان ترامپ، حکم دادگاه نیویورک را یک پیروزی مقطعی برای خود می‌دانند.