جایگاه ایران در استراتژی دفاعی جدید آمریکا

باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا در روز پنج‌شنبه (۵ ژانویه/۱۵ دی) ضمن معرفی استراتژی جدید دفاعی این کشور اعلام کرد که ایالات متحده همچنان در صدد حفظ "برتری نظامی" خود است.

گرچه ضرورت تغییر در استراتژی نظامی آمریکا در دهه‌های گذشته نیز آشکار شده بود، اما بحران مالی کنونی در این کشور، کاخ سفید را به اخذ تصمیمی سریع‌تر واداشته است. بدهی‌های نجومی دولتی، مقامات آمریکا را مجبور کرده که حدود ۴۵۰ میلیارد دلار در خلال ۱۰ سال آینده از بودجه نظامی این کشور بکاهند. اوباما در پنتاگون گفت: «ارتش ما لاغر‌تر خواهد شد.»

وی تاکید کرد که خروج سربازان آمریکایی از عراق و خروج تدریجی نیروهای آمریکایی از افغانستان تا سال ۲۰۱۴ نشان‌گر "یک چرخش" در سیاست‌گذاری دفاعی آمریکا است.

تقویت حضور نظامی آمریکا در منطقه آسیا

رئیس‌جمهور آمریکا تصریح کرد که «حضور نظامی ایالات متحده در آسیا و حوزه اقیانوس آرام» افزایش خواهد یافت. اوباما گفت: «در این مناطق ما دست به صرفه‌جویی و کاهش بودجه نخواهیم زد.» کارشناسان نظامی بر این باورند که تاکید مقامات آمریکایی بر اهمیت این منطقه با توجه به برآمد اقتصادی و نظامی (بویژه نیروی دریایی) چین قابل فهم و توضیح‌پذیر است.

لئون پانه‌تا تاکید کرد که استراتژی جدید آمریکا با ریسک‌هایی همراه است، «اما این ریسک‌ها پذیرفتنی هستند.»

چین در سال‌های اخیر با سرعتی باورنکردنی دست به نوسازی ارتش خود زده است. ساخت ده‌ها رزم‌ناو مدرن، زیردریایی، یک ناوهواپیما‌بر و هواپیماهای رادارگریز از جمله تغییرات در ده سال گذشته به شمار می‌آیند. چین بطور آزمایشی با حمله به یک ماهواره نشان داد که دقت سامانه‌های موشکی دوربرد خود را حتی در فضا گسترش داده است.

ژنرال فیلیپ بردلاو، معاون نیروی هوایی آمریکا در تابستان ۲۰۱۱ پیرامون پیشروی چینی‌ها گفته بود: «نیروی هوایی آمریکا هم اکنون دارای قدیمی‌ترین هواپیماهای جنگی در تاریخ خود است.»

ایران در کانون توجهات آمریکا

ایران یکی از الویت‌های نظامی آمریکا در منطقه خاورمیانه و آسیا به شمار می‌آید. ایالات متحده خواهان تعمیق همکاری نظامی با کشورهای خاورمیانه برای مقابله با بلندپروازی‌های اتمی ایران است. در استراتژی جدید آمریکا صریحاَ آمده است که ایالات متحده موظف است که علیه «سیاست ایجاد بی‌ثباتی» دست به عمل زند.

تامین تردد آزاد نفت‌کش‌ها و امنیت راه‌های تجاری در خلیج فارس یکی از الویت‌های آمریکا به شمار می‌آید. آمریکا خود را موظف می‌داند که از تحقق تهدیدات ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز به هر قیمتی جلوگیری کند.

تهدید اتمی ایران یکی دیگر از چالش‌های آمریکا است. واشنگتن بیم دارد که برنامه اتمی جمهوری اسلامی، دستیابی به جنگ افزارهای هسته‌ای را هدف خود قرار داده باشد. برنامه موشکی ایران نیز ضرورت اقدامات مناسبی را برای ایجاد سپر موشکی در اروپا طلب می‌کند.

پانه‌تا، وزیر دفاع آمریکا تایید کرد که حضور ایالات متحده در اروپا باید «بطور ضروری» با واقعیت موجود منطبق باشد. در استراتژی جدید نظامی ایالات متحده کاهش ۳۵۰۰ سرباز آمریکایی از اروپا پیش‌بینی شده است.

وادع با استراتژی دو جنگ همزمان

دکترین دفاعی آمریکا در گذشته بر این اصل استوار بوده که ایالات متحده باید توانایی پیشبرد دو جنگ پیروزمند همزمان را داشته باشد. این استراتژی در گذشته نیز از سوی برخی مقامات نظامی آمریکا نیز مورد انتقاد قرار گرفته بود.

پیشبرد همزمان جنگ در عراق و افغانستان تنها یکی از نمونه‌های اجرایی این استراتژی قدیمی است. در برنامه جدید آمریکا پیروزی در یک جنگ بزرگ و مهار جنگ دوم در نظر گرفته شده است.

در توضیحات استراتژی جدید آمریکا پیرامون مهار جنگ دوم آمده است: «آمریکا موظف است که در دومین منطقه برنامه‌های مهاجمان را برهم زند و یا هزینه‌های سنگین نظامی و غیرقابل‌قبولی را به آنان تحمیل کند.»

پانه‌تا برای آرام کردن منتقدان گفت: «ما همواره در شرایطی قرار خواهیم داشت که می‌توانیم با یک دشمن بجنگیم و پیروز شویم.»

کاهش نیروی زمینی و تقویت نیروی دریایی و هوایی

تجربه‌های منفی و هزینه‌های سرسام‌آور کنونی نشان می‌دهند که آمریکا در آینده دارای ظرفیت کافی برای اشغال مناطق گسترده نیست. در واشنگتن آشکارا از جنگ‌های پرهزینه‌ای مانند جنگ عراق و افغانستان انتقاد می‌شود.

کاهش بودجه و بنیه نیروی زمینی آمریکا در استراتژی جدید نظامی در همین راستا معنا می‌یابد. آمریکا خواهان تقویت نیروی دریایی و هوایی خود است. گسترش سامانه‌های تسلیحاتی مدرن برای پیشبرد عملیات محدود نظامی در استراتژی جدید منظور شده است.

تجربه‌های مثبت در این زمینه، جنگ در یوگسلاوی سابق، سودان و لیبی است. آمریکا در این کشورها با هزینه نسبتاَ محدود و تلفات محدودتر موفق به کسب پیروزهای مهم سیاسی و نظامی شد. این سناریو در واشنگتن حامیان جدی دارد که بازتاب آن در استراتژی جدید نظامی نیز دیده می‌شود.

برخی کارشناسان نظامی این سناریو را حتی برای کشورهایی نظیر سوریه، ایران و برخی مناطق آفریقایی کم‌هزینه‌تر و موثرتر از اشغال نظامی و عملیات گسترده زمینی ارزیابی می‌کنند.

اوباما درباره ضرورت تدوین استراتژی جدید نظامی آمریکا گفت: «ما ارتشی داریم که دارای بهترین آموزش، بهترین فرماندهی و بهترین تجهیزات است»، اما زمان آن فرا رسیده است که فصل جدیدی در استراتژی دفاعی ایالات متحده گشوده شود.

SI/MM