جایزه سال ۲۰۰۶ مارتین انالز به دو مدافع حقوق بشر از ایران و زیمباوه تعلق گرفت
۱۳۸۵ مهر ۲۰, پنجشنبه
هانس تولن، رئیس هیأت داوران جایزه، برندگان اين جايزه، اكبر گنجى و آرنولد تسونگا را چنین توصیف كرد:" آنها نماد جنبش حقوق بشر در کشورهای خود هستند؛ کشورهایی که در آنها ایستادگی در راه حقوق بشر و دمکراسی فعالیتی بسيار خطرناک به شمار می‌رود. ولى آنها با وجود اقدامات سرکوبگرانه و ایذایی همچنان به این مبارزه ادامه می‌دهند".
اکبر گنجی در سال ۲۰۰۰ پس از نوشتن مقاله‌هایی که نقش چندین مقام دولتی را در قتل شماری از روشنفکران و نویسندگان مخالف سیاسی در سال ۱۹۹۸ افشا می‌كرد، بازداشت شد. بعدها او را به جرم "گردآوری اطلاعات محرمانه ناقض امنیت ملی و تبلیغات علیه نظام اسلامی" به زندان محکوم کردند. او به مدت شش سال در شرایطی دشوار و مخالف با موازین بین المللی حقوق بشر در زندان به سر برد. وى در این مدت از زندانبانان کتک خورد و در سلول انفرادی محبوس شد.
پس از اعتصاب غذا در سال ۲۰۰۵ و گذراندن مدتی در بیمارستان، در ماه مارس ۲۰۰۶ او را به طور مشروط آزاد کردند. وى پس از یک استراحت کوتاه سفری را آغاز نمود که در آن به معرفی جنبش‌های روشنفکری و محافل دمکراسی‌خواه ایران به فیلسوفان، نظریه پردازان و فعالان سرشناس حقوق بشر پرداخت.
گنجى پيش از اين مقالات بسیاری در روزنامه‌های اصلاح طلب که بسیاریشان تعطیل شدند نوشته است. هنگامی که در زندان بود نوشته‌هایش مخفیانه از آنجا خارج می‌شدند و به طور وسیعی، بويژه در شبكه‌ى اينترنت انتشار مى‌يافتند. برجسته ترین این آثار "مانیفست جمهوری خواهی" در شش فصل است که وی در ماه مارس سال ۲۰۰۲ نگاشته و در آن پیشنهاد خود را برای برقراری یک جمهوری دمکراتیک تمام عیار در ایران ارائه می دهد.
برنده‌‌ى ديگر جايزه «آرنولد تسونگا» (Arnold Tsunga) رئیس انجمن حقوق بشر زیمباوه (ZimRights) و مدیر ایستگاه رادیویی صدای مردم (VOP) است. وى در عين حال یکی از وکلای سرشناس مدافع حقوق بشر در زیمباوه بشمار مى‌رود. او نظر به فعالیت حقوقی‌اش در زمینه حقوق بشر و آوازه‌اى كه در این رشته دارد، در آغاز سال ۲۰۰۳ به عنوان مدیر جدید سازمان وکلای حامی حقوق بشر زیمباوه برگزیده شد. با وجود خطراتی که این کار متوجه شخص او می‌كند، آرنولد تسونگا پیوسته وکالت افرادی را که تحت قوانین تازه تصویب شده‌ى سرکوبگر بازداشت شده‌اند، بر عهده گرفته است؛ از جمله آنانی که در بازداشت متحمل آزار جسمی شده‌اند.
تسونگا به سبب پذیرفتن وکالت این قربانیان نقض حقوق بشر و افشاگری در مورد نظام حقوقی و وضعیت حقوق بشر پیوسته مورد آزار و تهدید قرار داشته است. وى چندین بار بازداشت شده و به تازگی توانسته به قید وثیقه آزاد شود. شهامت و تلاش او در سطح بین‌المللی شناخته شده است: در ماه ژوئن امسال از او درخواست شده بود که به نمایندگی از سازمانهای حقوق بشری در نخستین نشست شورای جدید حقوق بشر سازمان ملل در ژنو به سخنرانی بپردازد.
در پى یک همکاری بى‌نظير میان یازده سازمان غیردولتی حامی حقوق بشر، مارتین انالز مهمترین جایزه جنبش حقوق بشر به شمار می‌رود. هیأت داوران تشكيل شده‌اند از سازمانهای غیردولتی زيرين: عفو بین الملل، دیده بان حقوق بشر، حقوق بشر پیش از هر چیز دیگر، فدراسیون بین المللی حقوق بشر، سازمان جهانی منع شکنجه، خط اول، کمیسیون بین امللی حقوقدانان، مجموعه سازمانهای فعال در امور اجتماعی در آلمان (جرمن دیاکونی)، سرویس بین المللی حقوق بشر، هشدار بین الملل و سیستمهای اطلاع‌رسانی و جمع آوری اسناد مربوط به حقوق بشر (هوریدوکس).
شخصیتهای پشتیبان جایزه مارتین انالز عبارت اند از: اسما جهانگیر، باربارا هندریکس، خوزه راموس-هورتا، آداما دینگ، لئاندرو دپوی، رابرت فالگوم و تئو وان بوون.
برندگان پیشین جایزه عبارت اند از: اکثم نعیسه از سوریه (۲۰۰۵)؛ لیدیا یوسوپوا از روسیه (۲۰۰۴)؛ الیریو اوریبه مونیوز از کلمبیا (۲۰۰۳)؛ ژاکلین مودینا از چاد (۲۰۰۲)؛ سپاهیان صلح بین الملل (۲۰۰۱)؛ ایماکوله بیرهاهکا از جمهوری دمکراتیک کنگو (۲۰۰۰)؛ ناتاشا کاندیچ از یوگسلاوی (۱۹۹۹)؛ ایاد السراج از فلسطین (۱۹۹۸)؛ ساموئل رویز گارسیا از مکزیک (۱۹۹۷)؛ کلمان نوانکوو از نیجریا (۱۹۹۶)، اسما جهانگیر از پاکستان (۱۹۹۵)؛ هاری وو از چین (۱۹۹۴).
- گفتگوى بهنام باوندپور با آقاى اكبر گنجى:
آقای گنجی چه احساسی از دريافت اين جايزه مهم حقوق بشری داريد؟
بهرحال آدم خوشحال می‌شود که جایزه‌ای به کشورش در هر زمینه‌ای تعلق بگیرد و من همانطور که قبلا هم بارها گفته‌ام، من فکر می‌کنم که از سوی کلیه کسانی که در ایران برای آزادی، دمکراسی و حقوق بشر مبارزه می‌کنند، این جایزه را دریافت می‌کنم و این جایزه را حق تمام آن افراد می‌دانم.
آقای گنجی آیا گرفتن جایزه‌ای با این اهمیت احساس می‌کنید که وظیفه سنگین‌تری نسبت به گذشته در رابطه با مبارزه در راه حقوق بشر بر دوش شما گذاشته شده است؟
بله، همینطور است. وقتی یازده‌تا از مهمترین نهادهای حقوق بشری جهان مثل «عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر، کنفدراسیون جهانی حقوق بشر» و تمام نهادهای مهم بین‌المللی یک چنین جایزه‌ای را اهدا می‌کنند، جایزه‌ای که می‌دانید، امروز از طرف خانم لوییز آربور، کمیسیون عالی سازمان ملل، حقوق بشر سازمان ملل به افراد می‌دهند، بهرحال این مسئولیت‌های بیشتری را بر دوش آدم می‌گذارد برای مبارزه در راه حقوق بشر و دفاع از حقوق شهروندی و نه تنها در ایران، بلکه در کل جهان. و همینطور باید اینجا ابراز تاسف بکنم در مورد آخرین حادثه در این زمینه، یعنی قتل و ترور خبرنگاری که در روسیه اتفاق افتاد و متاسفانه ما در روسیه در حکومت پوتین بشدت مواجه هستیم با نقض گسترده حقوق بشر.
آقای گنجی الان ۱۰ دقیقه حدودا مانده است به اعطای جایزه به شما و آرنولد سونگر زیمباوه‌ای. الان فضا چگونه هست، چه نوع اتمسفری در مراسم وجود دارد؟
گنجی: بهرحال افرادی اینجا آمده‌اند، نماینده‌های سازمانهای حقوق بشری از سراسر جهان و همینطور خبرنگاران اینجا حضور دارند و همانطور که خودشان هم گفته‌اند، این مهمترین مراسم حقوق بشری جهان هست. چون اولا غیردولتی‌ست و تمام این نهادها نهادهای مستقل و مدنی هستند و بعد هم مشروعترین نهادهای حقوق بشری جهان اینجا حضور دارند.
آقای گنجی چه صحبت خاصی را امروز خواهید کرد که شاید برای شنوندگان ما از اهمیت ويژه‌ای برخوردار باشد؟
گنجی: ما همچنان مواجه هستیم با نقض گسترده حقوق بشر در جهان و من اینجا باید اظهار تاسف کنم از ساختار سازمان ملل. متاسفانه ساختار سازمان ملل به‌گونه‌ای‌ست که با آنکه اکنون شورای حقوق بشر جدید در سازمان ملل تشکیل شده است، ولی بخاطر اینکه این شورا از ۴۸ کشور عضو هست و بسیاری از این کشورهایی که عضو شورا هستند خودشان از ناقضین حقوق بشر هستند، متاسفانه ما با این مسئله روبه‌رو هستیم که اینها در آن شورا به نفع همدیگر رای می‌دهند. وقتی کشورهایی مثل روسیه، چین، ایران، سودان، کوبا و کشورهای مشابه دیگر خودشان ناقض حقوق بشرند، طبیعی‌ست که اینها نمی‌آیند برای دفاع از حقوق بشر رای بدهند یا از آن دفاع بکنند. و ما باید فکری بکنیم برای این ساختار ظالمانه‌ای که در سطح جهانی هست و بتوانیم راهگشایی بکنیم برای دفاع از حقوق بشر و مسئله حقوق بشر را تبدیل بکنیم به اولین مسئلهی جهانی. و نکته‌ای که باید تاکید بکنم، اینکه ما در شرایطی بسر می‌بریم که کشورمان با خطر نظامی آمریکا مواجه هست و ما نه حمله نظامی به کشورمان را می‌خواهیم و نه تحریم اقتصادی. آنچه ما می‌خواهیم گذار مسالمت‌آمیز به دمکراسی‌ست و رعایت حقوق بشر. و اگر کشور ما یک نظام دمکراتیک وجود داشت، اگر در کشور ما آزادی وجود داشت، اگر در کشور ما حقوق بشر رعایت می‌شد، ما هرگز با این خطر مواجه نمی‌شدیم و می‌توانستیم یک زندگی مسالمت‌آمیز را با کل جهانیان داشته باشیم و باید تاکید کنم که همچنان مسئلهی حقوق بشر مسئلهی اول ما هست و نه مسئلهی هسته‌ای.
آقای گنجی از شما متشکرم و جایزه مارتین آنالز را به شما تبریک می‌گویم
* * *
- گزارش ملاقات آقاى اكبر گنجى با خانم لوئيز آربور، كميسر حقوق بشر سازمان ملل متحد:
فعال حقوق بشر آقاى اكبر گنجى روز سه‌شنبه دهم اكتبر با خانم لوئيز آربور، كميسر عالى حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو ديدار و گفتگو كرد. خانم آربور قرار است روز چهارشبنه ۱۱ اكتبر جايزه‌ى حقوق بشر موسوم به «جايزه‌ى مارتين آنالز» را طى مراسمى به آقاى اكبر گنجى اعطا كند. آقاى گنجى در گفتگويش با دويچه گفت كه در ملاقات خود با خانم آربور گزارش مفصلى پيرامون وضعيت حقوق بشر در ايران ارائه داده است.
آقاى گنجى در مورد اين جلسه به راديو دويچه‌وله گفت:
”امروز صبح ديدارى داشتم با خانم لوئيز آربور. در اين ديدار بطور مبسوط درباره‌ى نقض حقوق بشر در ايران در حوزه‌هاى مختلف با وى صحبت كردم. نخست در مورد وضعيت دانشگاه‌هاى ايران گزارشى دادم كه چگونه استادان و دانشجويان مخالف اخراج و پاكسازى مى‌شوند و اينكه چگونه با انجمن‌هاى اسلامى برخورد مى‌شود؛ چگونه دانشجويانى كه ناراضى هستند، ثبت نام نمى‌شوند و حمله به دفاتر انجمن اسلامى صورت مى‌گيرد.
بويژه درباره‌ى وضعيت زندانيان سياسى – عقيدتى و وضعيت غيرانسانى كه ايشان در آن بسر مى‌برند صحبت كردم و در مورد آقاى موسوى خوئينى‌ها كه مدت چهار ماه است در سلول انفرادى در بدترين شرايط زير شكنجه بسر مى‌برند سخن گفتم و اينكه قصد دارند ايشان را به نوشتن توبه‌نامه مجبور بكنند.
مورد ديگر بحث سانسور گسترده و كتاب‌ها بود. اينكه به كتاب‌هاى جديد مجوز داده نمى‌شود. كتاب‌هايى كه قبلا بارها انتشار يافته، از انتشار مجدد آنها جلوگيرى مى‌شود و اينكه كتاب‌ها سانسور مى‌شوند. مورد بعدى بستن مطبوعات و توقيف بيش از يكصد نشريه، قفل كردن سايت‌هاى اينترنتى و وبلاگ‌ها، برخورد با NGO ها بود.
مورد ديگر بحث آپارتايد جنسى زنان در ايران و سركوب مسالمت‌‌آميز آنها براى برابرى حقوقى بود. مسئله‌ى ديگر حقوق اقليت‌هاى دينى و قومى بود. مسئله‌ى ديگر برخورد با مراجع تقليد، تحت تعقيب قرار دادن مقلدين آنها، و خصوصا برخور با آيت‌الله منتظرى بود.
مورد ديگر پروژه‌هاى قتل‌هاى زنجيره‌اى و اعدام زندانيان در زندان‌ها بود. مسئله‌ى ديگر قوانين ضد حقوق بشرى بود كه در قوانين ما وجود دارد و به آن وسيله با شهروندان برخورد مى‌شود كه از جمله قانون مهدورالدم بود كه در قانون مجازات اسلامى وجود دارد و مطابق آن اگر كسى تشخيص داد كه فرد ديگرى مهدورالدم است، مى‌تواند وى را به قتل برساند و از مجازات هم مصون بماند.
در تمام اين موارد من با ايشان صحبت كردم و توضيح دادم و روى اين نكته هم تأكيد كردم كه اگر جهان صلح مى‌خواهد، آنگاه راه حل يك صلح منطقه‌اى اين است كه يك نظام دمكراتيك در ايران بسر كار بيايد. نظامى كه ملتزم به آزادى و حقوق بشر باشد. ما جنگ نمى‌خواهيم. ما تحريم اقتصادى نمى‌خواهيم. و تنها راه آن يك حكومت دمكراتيك است و بخشى از حقوق شهروندان در يك حكومت دمكراتيك در اعلاميه‌ى جهانى حقوق بشر تصريح شده است كه همانا حق تعيين حاكميت ملى و حق تعيين سرنوشت است كه جزو حقوق همه‌ى شهروندان است. و اينكه يك نظام ملتزم به آزادى نه تنها به صلح منطقه‌اى كمك مى‌كند، بلكه حافظ منافع ملى ايرانيان خواهد بود و كرامت انسانى همه‌ى شهروندان ايرانى را هم پاسدارى خواهد كرد.
اينها بطور خلاصه مجموعه‌ى صحبت‌هايى بود كه من امروز در ديدارم با خانم آربور مطرح كردم.”
آقاى گنجى در مورد اينكه خانم آربور در پى اين گزارش چه اقدام عملى بخرج خواهد داد و اينكه بطور كلى سازمان ملل چه گام‌هايى مى‌تواند در جهت بهبود وضعيت حقوق بشر بردارد اظهار داشت:
”افرادى كه در اين جلسه بودند تمامى اين نكات را بدقت يادداشت كردند و ايشان در پايان اين گزارش تشكر كردند و گفتند كه در گذشته هم در موارد مختلف در مورد خود من و در مورد ديگران نامه‌هاى مختلفى به ايران نوشته‌اند و در حوزه‌هاى مختلف اقداماتى كرده‌اند. ايشان باز هم قول پيگيرى تمامى اين موارد را دادند و گفتند كه سعى مى‌كنند گزارشگران ويژه به ايران اعزام دارند. ايشان افزودند كه متأسفانه ايران تاكنون براى تحقيق در زمينه‌ها‌ى شكنجه، آزادى بيان، بازداشت‌هاى غيرقانونى و غيره مجوزى براى ورود گزارشگران ويژه حقوق بشر به ايران صادر نكرده است.”
داود خدابخش