«توافق روی حداقل‌ها»

قطعنامه جدید در هفته‌های آینده در دستور شورای امنیت قرار می‌گیرد.

مصاحبه با مهران براتی، تحلیلگر سیاسی در برلین

دویچه‏‏وله: چین، روسیه و امریکا، هر سه مذاکرات دیروز را سازنده، ارزش‏مند و بسیار مهم توصیف کردند. فکر می‏کنید چرا همه این‏قدر با رضایت خاطر از جلسه بیرون آمده‏اند؟

مهران براتی: معنای رضایت خاطر این است که روی حداقل‏ها توافق شده است. روال کار دیپلماتیک این است که توافق روی حداقل‏ها هم به عنوان موفقیت عرضه شود.

تحریم‏هایی که احتمالاً سپاه پاسداران، حمل و نقل دریایی، بانک‏داری و بیمه را شامل خواهد شد، تا چه اندازه می‏تواند در وضعیت فعلی ایران مؤثر باشد؟

حائز اهمیت "بیمه‏های اتکایی" است که آن را "بیمه‏ی مجدد" هم می‏نامند. به این صورت که بیمه‏های صادرکنندگان و به‏خصوص آن‏هایی که بیمه‏های حمل و نقل دریایی را بر عهده دارند، خود را نزد بیمه‏ی ثالثی به عنوان "بیمه‏ی اتکایی" بیمه می‏کنند.
الان تقریبا در تمام اروپا هیچ‏کدام از بیمه‏های اتکایی، دیگر حاضر نیست بیمه‏ی اتکایی بیمه‏های دیگران بشود و به همین دلیل هم ایران باید تمام مخارج این نوع واردات به ایران را متحمل شود. اگر این تحریم شامل حال کشتی‏ها بشود، ابعاد بزرگی خواهد داشت. چون تعداد کشتی‏هایی که به ایران رفت‏وآمد می‏کنند و کالا می‏برند و می‏آورند، آن‏قدر زیاد است که از نظر اقتصادی برای هیچ دولتی قابل تحمل نخواهد بود.
مساله‏ی دوم این است که الان شرکت‏هایی را هم که اصلا ربط مستقیمی به صنایع اتمی و نیروگاه‏های اتمی و مساله‏ی غنی‏سازی اورانیوم ندارند، وارد لیستی کرد‏ه‏اند که شامل تحریم می‏شود. در حقیقت می‏توان گفت که زمینه‏ی تحریم‏ها به طور غیرمستقیم، در حدی گسترده شده که صدمات زیادی به اقتصاد ایران، به‏ویژه به اقتصادی خصوصی ایران هم وارد می‏آورد. کسانی هم که در ایران کارگاه‏های خصوصی کوچکی دارند، الان معطل تکه‏های کوچک ۵۰ یا ۱۰۰ یورویی هستند که شامل حال تحریم می‏شود.

در این صورت، چرا روسیه از یک تحریم هوشمندانه صحبت کرده که مردم متحمل هزینه‏های آن نمی‏شوند؟

تحریمی نداریم که متوجه مردم نشود. به هرصورت وقتی کارخانه‏ها نتوانند کار کنند، شاغلین هم نمی‏توانند کار داشته باشند و بیکار می‏شوند. در ایران هم ما سیستم تأمین اجتماعی‏ای به آن صورت نداریم که وقتی کارخانه بسته شد، کارکنان بیکار شده بتوانند از امداد اجتماعی بهره بگیرند.
منظور روسیه از تحریم هوشمندانه این است که فعلا از تحریم خرید نفت و تحریم صدور بنزین به ایران صرف‏نظر می‏کنند. البته الان این تحریم هم بخشا انجام می‏گیرد. تعدادی از شرکت‏های هندی و اروپایی و روسی که به ایران بنزین می‏فروختند یا از ایران نفت می‏خریدند، معاملات خود را با ایران قطع کرده‏اند. ایران هم خودبه‏خود از نظر تأمین منابع مالی، مقدار صادرات نفتی‏ای را که می‏تواند داشته باشد، انجام نمی‏دهد.
اگر مساله طول بکشد و به یکی دو سال برسد، عوارض آن طوری خواهد بود که هیچ تحریم هوشمندانه‏ای نخواهیم داشت.

ولی به نظر نمی‏آید که دولت ایران چندان تحت تاثیر چنین تهدیدی قرار گرفته باشد.

دولت ایران اتفاقا بسیار هم تحت تاثیر قرار گرفته است. منتها در حال حاضر دولت ایران مقداری خیال‏اش از یک نظر راحت است. شش کشور از ۱۰ کشور عضو غیردائم شورای امنیت، کشورهایی هستند که تمایل زیادی به تحریم ایران از خودشان نشان نمی‏دهند. در صدر این کشورها ترکیه و برزیل قرار دارند. کشورهایی هم مانند گابون، بوسنی ‏وهرزگووین و… هستند. ایران فکر می‏کند متقاعد کردن این کشورها از سوی اعضای دائمی شورای امنیت مدتی طول می‏کشد.
یعنی من هم فکر می‏کنم این کار حداقل دو ماه طول خواهد کشید و در این دو ماه بر مبنای تجربه‏های قبلی، ایران همیشه در لحظه‏ی آخر راه نجاتی برای خودش پیدا می‏کند. این‏بار دیگر نمی‏دانم چه به نظرشان برسد.

گفت‌وگو: نیلوفر خسروی
تحریریه: مصطفی ملکان