تاریخچه گروه هشت (G8)
دیدار سالانه
اولین کنفرانس اقتصاد جهانی سال ۱۹۷۵ در قصر رامبولیه در پاریس برپا شد. پس از آن چنین دیدارهایی سالانه تکرار شدند و هر سال یکی از اعضای این گروه میزبانی اجلاس را که همیشه در ماه مه یا ژوئن، برگزار میشدند بر عهده گرفت.
هدف ازاین نشستها در آغاز شور و مشورت دربارهی مسائل روز راهبردهای اقتصادی جهان درمیان جمعی کوچک بود. شرکتکنندگان در اولین اجلاس، سران کشورهای فرانسه، آلمان، انگلیس، ایتالیا، ژاپن و آمریکا بودند.
کانادا و روسیه به جمع گروه پیوستند
در سال ۱۹۷۶ با پیوستن کانادا به جمع کشورهای عضو، این گروه به گروه ۷ (G7)تبدیل گردید. در پایان جنگ سرد در سال ۱۹۸۹ روسیه خواستار پیوستن به این گروه شد. پذیرش روسیه در این گروه رفته رفته انجام شد و ۹ سال بعد در سال ۱۹۹۸ این کشور به عضویت رسمی گروه در آمد. در سال ۲۰۰۶ روسیه برای اولین بار ریاست گروه ۸ را بر عهده گرفت و اجلاس سالانهی گروه ۸ در سن پترزبورگ برگزار شد.
گروه هشت یک عضو دیگر هم دارد و در حقیقت میتوان حتی از گروه ۹ هم سخن گفت. چرا که از سال ۱۹۸۱ رئیس کمیسیون اروپا هم در این اجلاس شرکت میکند. از سوی دیگر گروه ۷ بدون روسیه کماکان به موازات گروه ۸ وجود دارد. زیرا مسکو هنوز به همهی نهادهای زیر نظر گروه ۸ راه ندارد، از جمله رایزنیهای اقتصادی که گاهی بدون شرکت روسیه انجام میگیرند.
این اجلاس نهادی بینالمللی نیست
اولین کنفرانس اقتصاد جهانی بسیار غیررسمی بود. در ضمن گفتگوهای شبانه در کنار شومینه، سران کشورهای عضو شرکت کننده در دیدار، به مزیت امکان تبادل نظر مستقیم در بارهی مسائل مهم پی بردند.
اجلاس گروه ۸ نهادی بین المللی نیست. گروه ۸ دارای فاقد سازمان مدیریتی است و قطعنامههای این اجلاس الزامآور نیست. اجلاس سالانه همیشه از سوی کشور میزبان سازماندهی میشوند و کشور میزبان ریاست اجلاس را بر عهده میگیرد.
روح از دست رفتهی رامبولیه
در سالهای آغازین نشست سران، گفتگوها دربارهی مسائل مالی و موضوعات مربوط به سیاست ارزی کانون این دیدارها را تشکیل میدادند. در دههی ۸۰ مسائل سیاست امنیتی بیشتر در کانون توجه قرار گرفتند. از سوی دیگرمسائل مبرم روز مانند حملهی اتحاد شوروی سابق به افغانستان یا فاجعهی چرنوبیل احساس نیاز به همکاری را تشدید کردند.
روح رامبولیه- گفتو گوهای غیر رسمی در جمعی کوچک- در سایهی سازماندهی نشستهای بزرگ به فراموشی سپرده شد. هماهنگ کردن موضوعهای گوناگون رفته رفته پیچیدهتر شد. امروزه نه تنها سران کشورها با یکدیگر دیدار میکنند بلکه وزرای کشورهای عضو هم پیرامون مسائل گوناگون به بحث و گفتو گو مینشینند. اقتصاد دیگر موضوع اصلی مذاکرات نیست، بلکه در کنار آن به موضوعهایی دیگر مانند تغییرات جوی یا توریسم بینالمللی هم پرداخته میشود.
آیا گروه ۸ همچنان متناسب با زمان است؟
یکی از انتقاداتی که در سالهای اخیر نسبت به گروه ۸ مطرح بوده عدم عضویت کشورهای مهم و تازه قدرت یافته، مانند چین و هند و برزیل و اسپانیا در این گروه است. گروه ۸ که از سال ۱۹۷۷ نشستهای سالانه برگزار میکند تنها آمریکا، کانادا، انگلستان، ایتالیا، آلمان ، فرانسه و روسیه را در برمیگیرد.گروه ۸ امروزه دربر گیرندهی قویترین کشورهای اقتصادی جهان نیست. هرچند که ۸ کشور عضو تقریباً دو سوم در آمدهای ناخالص ملی دنیا را به خود اختصاص میدهند، ولی مثلاً بدون چین، که چهارمین در آمد ناخالص ملی را دارد، این اجلاس کامل نیست. همچنین اسپانیا (که بر اساس در آمد ناخالص ملی جلوتر از کانادا و روسیه قرار دارد) بر شرکت در این اجلاس اصرار میکند.
آیندهی اجلاس گروه ۸ چگونه خواهد بود؟
دو امکان وجود دارد: یا کشورهای تازهای به عضویت این گروه پذیرفته میشوند و عملکردها سازماندهی میشوند – که برای آن وجود دستگاهی مدیریتی الزامی است- یا باد تلاش کرد که فضای غیر رسمی کنفرانس یعنی گفتوگوهای غیر رسمی در کنار شومینه، دوباره از نو، زنده شود.