بیکاران ایران در ۷ سال آینده، ۵ میلیون یا ۱۱ میلیون؟
۱۳۹۳ آبان ۲۷, سه‌شنبه
خبرگزاری مهر در گزارشی پیرامون آمار بیکاری در ایران با مقایسه آمار‌های گوناگون نتیجه گرفته است که هرکدام از منابع دولتی آمار متفاوتی نسبت به دیگری ارائه داده است. با این همه آن‌چه در همه این آمار و ارقام جلب توجه می‌کند و نکته مرکزی است، رقم چندمیلیونی بیکاری است و این که این رقم در صورت ادامه وضع اقتصادی فعلی تا سال ۱۴۰۰ یعنی هفت سال دیگر به مراتب بالاتر هم می‌رود.
برپایه گزارش خبرگزاری مهر مرکز آمار ایران تعداد بیکاران مطلق کشور را ۲ میلیون و ۵۰۰ هزارنفر می داند، ولی مسئولان دولتی آمارهایی تا ۲ برابر این رقم را مطرح می کنند. برخی از مقام‌های دولتی حتی نسبت به افزایش آمار بیکاری در ایران تا مرز ۱۱ میلیون نفر هشدار داده‌اند.
وزیر کار، علی ربیعی ماه گذشته نسبت به جهش شمار بیکاران در ایران هشدار داده و تاکید کرده بود که اگر رشد سالانه اقتصاد به ۷ درصد نرسد "از مهار بیکاری عاجز خواهیم بود".
علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران سال گذشته از "سونامی تقاضا برای کار" سخن گفته و توضیح داده بود که بازار کار ایران در آینده‌ای نزدیک با ۸ و نیم میلیون متقاضی کار روبه‌رو خواهد شد و بدین ترتیب رکورد بیکاران در صد سال گذشته را خواهد شکست. وزیر اقتصاد در آن هنگام گفت که به‌زودی ۵ میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های کشور به ۳ و نیم میلیون بیکار موجود افزوده خواهند شد. طیب‌نیا همچنین گفته بود که بیکاری در زنان بالاتر از مردان است.
بیکاری ۵ میلیونی
کاظم جلالی رئیس مرکز پژوهش های مجلس رقم بیکاری را پایین‌تر از مسئولان دولتی اعلام کرده و گفته است که «با شیوه فعلی تا ۷ سال آینده تعداد بیکاران به ۵ میلیون نفر می‌رسد.» منظور رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس از «شیوه» فعلی هم «ترکیب» رشد اقتصادی است که اگرچه به گفته مسئولان تا قبل از سال ۹۰ پنج درصد بوده، ولی از کیفیت لازم برلای اشتغال‌زایی برخوردار نبوده است.
کاظم جلالی گفته است: «طی این سال‌ها هر یک درصد رشد اقتصادی به طور خالص کمتر از ۳۰ هزار شغل ایجاد کرده است. در صورت تحقق رشد اقتصادی با کمیت و کیفیت این دوره در سال ۱۴۰۰ ایران با حدود ۵ میلیون بیکار مواجه خواهد بود.» و بالاخره بانک مرکزی در جدیدترین گزارش خود در مورد بازار کار در سال ۹۲ اعلام کرده است که در پنج میلیون خانوار در ایران فرد شاغلی وجود ندارد. در ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار خانوار تنها یک نفر شاغل است و ۳ میلیون و ۲۰۹ هزار خانوار نیز دارای ۲ نفر شاغل هستند.
مدیران ارشد دولتی نیز چشم‌انداز اشتغال در آینده را، به ویژه در میان جوانان و تحصیل‌کردگان نگران‌کننده ارزیابی می‌کنند.
مشکل بیکاری از جمله گره‌هایی است که هیچ‌یک از دولت‌های گذشته نتوانسته آند آن‌را مهار کنند. اگر هم دولتی ادعای مهار آن‌را کرده، آماری واقعی ارائه نداده است. محمود احمدی‌نژاد در یک گفت‌و‌گوی تلویزیونی مدعی شده بود که دولت او طی هفت سال بیش از ۶ میلیون شغل پایدار ایجاد کرده است. آماری که به اعتقاد کارشناسان اقتصادی با واقعیت فاصله‌ای نجومی دارد.
زندان‌ها پر از بیکار
غلام‌حسین مسحنی‌اژه‌ای، معاون اول قوه قضائیه در مراسم «تودیع و معارفه معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم» گفته است که بیکاری عامل مهم ارتکاب به جرم است و «طبق مطالعه آماری که در زندان‌ها انجام شده، بسیاری از زندانیان به علت بیکاری مرتکب جرم شده‌اند». اخیرا رئیس سازمان زندان‌ها شمار زندانیان ایران را ۲۰ برابر پیش از انقلاب اعلام کرده است.
وزیر کار ایران گفته است که اگر رشد اقتصادی به هفت درصد نرسد، دولت از مهار بیکاری عاجز خواهد بود. اما دولت در شرایط فعلی تا رسیدن به رشد هفت درصدی اقتصادی فاصله زیادی دارد. رشد اقتصادی ایران در سال‌های اخیر همواره منفی بوده و گفته می‌شود که در سال جاری به نیم درصد رسیده است.
اگر مذاکرات هسته‌ای به نتیجه نرسد، تحریم‌ها برداشته نشود و منابع درآمد نفتی بازهم کاهش یابد، دیگر سخنی از مهار بیکاری و رشد اقتصادی در کار نخواهد بود. تنها چیزی که احتمال دارد به نتیجه برسد، تلاش‌‌های مسئولان برای افزایش جمعیت است. در آن صورت باید به معنای واقعی کلمه منتظر سونامی فقر، بیکاری و بسیاری پیامدهای خطرناک دیگر بود.