بزن ای ساعت شمسالعماره!
ملکه ویکتوریا به ناصرالدینشاه ساعتی هدیه داد که بر شمسالعماره نصب شد. صدای ساعت گوش شاه را آزرد و دستور داد صدایش را کم کنند. ساعت برای همیشه خاموش شد. امروز صدای ناقوس ساعت قدیمی تهران بلند شد؛ ساعتی آمیخته با افسانه.
"بزن ای ساعت شمسالعماره"
تهران قدیم را با شمسالعمارهاش میشناسند؛ اولین ساحتمان ۵ طبقه تهران که در بلندای برج مرکزیاش قدیمیترین ساعت شهر و اولین ساعت عمومی شهر زیر کلاه فرنگی نصب شده است؛ ساعتی که البته نزدیک ۱۰۰ سال پیش از کار افتاد.
هدیهای شاهانه اما گوشخراش
این ساعت را ملکه ویکتوریا به ناصرالدین شاه هدیه داده بود. صدای ساعت بلند بود، آنقدر که ناصرالدین شاه دستور داد صدایش را کمتر کنند. کم کردن همان و از کار افتادن ساعت همان. ساعت شمسالعماره ۹۰ سال بیحرکت ماند و عقربهها سال ۱۳۰۴ برای تقریبا ۹۰ سال روی شش و ده دقیقه ثابت ماندند.
۲۳ فروردین ۱۴۰۰ صدای ناقوس ساعت قدیمی تهران بلند شد
زمان چرخید و عقربهها نچرخیدند تا صبح روز دوشنبه ۲۳ فروردینماه ۱۴۰۰ که ناقوس ساعت شمسالعماره پس از ۱۸ ماه کار و تعمیر به صدا درآمد.
صدای خاطرههای تهران قدیم
شهردار منطقه ۱۲ تهران میگوید، صدای ساعت صدای خاطرههای تهران قدیم است. علیمحمد سعادتی علت راهاندازی دوباره ساعت را بازگشایی "باب عالی" در شرقی کاخ گلستان عنوان میکند و میگوید، قرار است کارشناسانی برای نگهداری آن آموزش داده شوند تا دیگر شاهد خاموشی ساعت شمسالعماره نباشیم.
تلاشها برای چرخاندن عقربههای ساعتی که قرنی خاموش بود
اوایل دهه ۹۰ سازمان میراث فرهنگی محمد ساعتچی، ساعتکار قدیمی شهر را خبر کرد تا ساعت را دوباره تعمیر کند. ظهر ۲۲ بهمنماه ۱۳۹۱ عقربههای ساعت شمسالعماره حرکت کردند و صدای ساعت دوباره بلند شد. اما بعد از چند ماه دوباره از کار افتاد. سال ۹۷ و تلاشی دوباره: این بار عقربهها چرخیدند و روی هشت و سی دقیقه ماندند.
همه ساعتهای شاه
مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان هم میگوید: اجازه نمیدهیم ساعت بار دیگر ساکت شود. او همچنین با اشاره به وجود حدود ۴۰۰ ساعت تاریخی در کاخ گلستان که بیشتر آنها به ناصرالدین شاه پیشکش شدهاند، از پیشنهاد تبدیل عمارت به موزه ساعت خبر داده است.
شمسالعماره و ردپایش در فرهنگ و ادبیات
شمسالعماره تنیده در فرهنگ تهران قدیم است و ردپایش را در شعر و ادبیات و ضربالمثلها میتوان دید. اما در مورد این ساعت و آنچه پیرامونش است، افسانهها و خرافههایی هم وجود دارد که جعفر شهری در کتاب "طهران قدیم" به برخی از آنها اشاره کرده است.
جغدهای شاهکش شمسالعماره
شهری مینویسد، شایعه شده بود دو جغد که در محفظه ساعت لانه داشتند هر وقت بیرون بیایند، سلطنت تغییر میکند. در موقع کشته شدن ناصرالدین شاه، سه روز از لانه بیرون آمدند که روز سوم شاه تیر خورد و سلطنت به کس دیگری رسید.
آیا با به کار افتادن ساعت جغدها برمیگردند؟
جعفر شهری در بخش دیگری از این روایت مینویسد، این دو جغد در روزهای ۱۶ تا ۱۹ شهریور ۱۳۲۰ هم بیرون آمدند که متفقین به ایران حمله کردند و قحطی، کشتار و ناامنی برای ایران به ارمغان آوردند و رضاشاه برکنار شد. البته سالهاست کسی دیگر از جغدهای افسانهای شمسالعماره و ساعت معروفش چیزی نشنیده!