برندگان و بازندگان تمدید مذاکره اتمی ایران چه کسانی هستند؟
۱۳۹۳ آذر ۴, سه‌شنبه
مذاکرات اتمی ایران با گروه پنج به علاوه یک هفت ماه دیگر تمدید شد. این اما تنها نتیجه نشست سه روزه وزرای امور خارجه هفت کشور در وین نبود؛ طرف‌های مذاکره همچنین توافق کردند تا هرماه ۷۰۰ میلیون دلار از دارایی‌های بلوکه شده ایران را آزاد کنند.
ایران در مجموع نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار دارایی بلوکه شده دارد که بر اساس توافق ژنو تاکنون ۷ میلیارد دلار آن آزاد شده است. آیا تمدید مذاکرات تا هفت ماه دیگر و پرداخت ماهانه کمتر از یک صدم دارایی‌های ایران برای دولت روحانی و نیز برای مردم ایران قدمی مثبت و رو به جلوست؟
مهرداد عمادی مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا در لندن، از جمله کسانی است که به نتیجه مذاکرات اتمی بسیار خوشبین است. وی اما به دویچه‌وله می‌گوید انتظارش از مذاکرات برای روز ۲۴ نوامبر حداقل این بوده که جدول زمانی رفع تحریم‌های ایران مشخص شود، که متاسفانه چنین نشد.
آقای عمادی اما از قول یک منبع غربی می‌گوید علیرغم این‌که اعلام شده توافق به هفت ماه بعد موکول شده است، بین سه و نیم تا چهار ماه دیگر یک توافق اولیه حاصل خواهد شد.
مهرداد عمادی علیرغم این‌که انتظارش از نشست ۲۴ نوامبر برآورده نشده، با اینحال همچنان به نتایج این مذاکرات خوشبین است. او می‌گوید: «ما بعد از دههها تاریکبینی نسبت به همدیگر و بدبینی میان دو طرف نسبت به نیتها و قابل اتکا بودن طرف مقابل، از آن فضا خارج و وارد یک فضای مثبتی شدهایم که در آن مقداری اعتمادسازی انجام شده و این اطمینان به وجود آمده که طرف مقابل (ایران) در پی شفاف‌سازی رفتار خود است».
دلسردی بنگاه‌های اقتصادی داخل ایران
علیرغم خوش‌بینی‌های سیاسی، مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا معتقد است خبر تمدید مذاکرات اتمی تا هفت ماه دیگر خبر خوبی برای موسسات اقتصادی داخل ایران نبود.
مهرداد عمادی معتقد است نهادهای تجاری و واحدهای اقتصادی در ایران این امید و انتظار را داشتند که هرچه سریعتر زنجیرهایی که به دست و پای آن‌ها بسته شده، باز شوند، در حالی که این اتفاق فعلا رخ نداده است.
وی اما تصریح می‌کند که این ناامیدی موقت خواهد بود: «من تصور میکنم که این ناامیدی موقت خواهد بود. چون در هفتههای آینده تا پیش از پایان ژانویه، ما مشاهده خواهیم کرد که گامهای جدیدی در رسیدن به توافق در چارچوب برداشتن تحریمها برداشته خواهد شد. من تصور میکنم که بههرحال افق روشن است. ولیکن این درست است که در این روشن بودن افق در این چندماهه یک مقدار ابرهای تاریک روی اقتصاد ایران سنگینی خواهد کرد. ولی در نهایت اگر کمی دورتر نگاه کنیم، ما بازشدن فضای اقتصادی ایران را هم انتظار داریم و هم فکر میکنم نزدیک به واقعیت است».
دولت روحانی؛ نه برنده و نه بازنده
برخی از تحلیل‌گران، دولت روحانی را برنده اصلی تمدید هفت ماهه مذاکرات اتمی دانسته‌اند. مهرداد عمادی اما نظر دیگری دارد و می‌گوید برنده کس یا طرفی است که به تمام خواسته‌هایش رسیده باشد. او بیشتر معتقد به پیشرفت در مذاکرات است و البته تصریح می‌کند که این به معنای بازنده بودن دولت روحانی نیست.
برنده اصلی به گفته آقای عمادی دو دولت آمریکا و بریتانیا هستند: «من تصور میکنم شاید برنده بزرگ در اینجا دولتهایی در غرب هستند که توانستند این را به جامعه جهانی بقبولانند که ایران واقعا به نیت حل مشکلات پای میز مذاکره آمده است. من می‌دانم که این حرف من می‌تواند عجیب باشد، ولیکن در راس این دولت‌ها ایالت متحده و بریتانیا هستند که واقعا رسیدن به توافق را می‌خواهند. من فکر میکنم برنده آن دو کشور هستند که توانستهاند آن انرژی تخریبی را که در این مدت بسیار متمرکز شده بود، تا حد قابل توجهی خنثی کنند و فضای مثبت گفتوگو با ایران را ادامه دهند».
وی البته گروه‌های دیگری را نیز برنده تمدید مذاکرات اتمی می‌داند: «گروههایی در داخل ایران که خواستار بازگشت ایران به خانواده جهانی نیستند و نبودهاند و همواره خواهان انزوای ایران بودهاند، واسطههایی که درآمدهای افسانهای و غیرقابل باور در مدت کوتاهی انباشته کردهاند و بیرون از ایران هم آن کشورهایی که ایران را همیشه مزاحم برنامههای خودشان و بهعنوان یک رقیب پرتوان منطقهای وناهمسو با سیاستهای خارجی خودشان میدانند. در غرب هم آن گروههایی که همواره خواست اطاعت کامل کشورهای بزرگ منطقه را از سیاستهای خودشان داشتند. بهاضافه گروه کوچک، یا شاید بزرگی از ایرانیان خارج کشور که بههر بها و قیمتی حتی اگر تخریب زیرپایه‌های اقتصادی کشور باشد، مخالف این هستند که ایران بتواند وارد یک گفتوگوی سازنده با غرب بشود. من تصور میکنم برای اینها، تمدید مذاکرات خبر خوبی بوده و این گروه‌ها حداقل در کوتاه مدت بسیار خشنود هستند».
اگر تا تیرماه توافق حاصل نشود
مهرداد عمادی مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا تمایلی به پیش‌بینی کردن مذاکرات اتمی ایران با پنج به علاوه یک ندارد، اما انتظارات و امیدهایش را و نیز بیم و نگرانی‌هایش را بیان می‌کند.
رسیدن به یک توافق عملکردی که منجر به برداشتن تحریم سوئیفت، رفع محدودیتهای سرمایهگذاری نفت و خریدهای خارجی باشد، از جمله انتظارات او در هفته‌ها و ماه‌های آینده است.
همچنین انعطاف بیشتر ایران و افزایش شفافیت برنامه پژوهشی هسته‌ای‌اش از جمله امیدهای اوست.
نگرانی او اما از به طول انجامیدن مذاکرات تا بعد از تیرماه سال آینده است: «نگرانی من اینجاست که هم در بریتانیا با توجه به مسائلی که در انتخابات میان دورهای پیش آمده و پایههای اجتماعی حزب محافظهکار یک مقدار ترک خورده و هم در آمریکا که به نظر میرسد جمهوریخواهان دست بالا را دارند، امکان رسیدن به یک توافق همهجانبه اگر به بعد از ماه ژوئن کشیده شود، ممکن است بسیار پایین برود».
مهلت تعیین‌شده برای رسیدن به توافق نهایی بر سر برنامه اتمی ایران تیرماه ۱۳۹۴ ، ژوئن ۲۰۱۵ تعیین شده است.