اوباما و ایران<br> اول بی‌قید و شرط، اکنون با قید و شرط

روز جمعه (۲۳ مه) باراک اوباما در سخنرانی‌ای در برابر گروهی از پناهجویان کوبایی در میامی (ایالت فلوریدا) گفت که اگر رئیس جمهور شود با کوبا وارد مذاکره خواهد شد. وی افزود که البته مذاکره مستقیم با کوبا نیاز به “تدارکات کافی“ دارد. اوباما همین سخن را این هفته در باره دیدار احتمالی با رهبران حکومت ایران بر زبان آورد.

به نظر می‌رسد که حمله‌های لفظی رئیس جمهور بوش و جان مک کین، نامزد حزب جمهوریخواه، کارگر بوده و اوباما که از دیدار بی قید و شرط با رهبران ایران و کوبا سخن می‌گفت، پیش‌ شرطها و اصلاحاتی را به موضع پیشین خود می‌افزاید. اوباما در تابستان گذشته در انتقاد به سیاست جورج بوش در برابر کشورهایی چون ایران، سوریه، کره جنوبی، ونزوئلا و کوبا گفته بود که تاکید سیاست خارجی امریکا باید بر دیپلماسی باشد. وی افزوده بود که اگر به ریاست جمهوری امریکا انتخاب شود، در همان ابتدای کارش، بدون قید هیچ شرطی با رهبران این کشورها دیدار خواهد کرد.

نه تنها سیاستمداران حزب رقیب، جمهوریخواهان، از او انتقاد کردند، بلکه رقیب انتخاباتی هم حزب او، هیلاری کلینتون، سخنان او را ساده‌لوحانه خواند و آن را دال بر ناآگاهی او از خم و چم‌های سیاست خارجی دانست.

انتقاد مک‌کین

کسی که طی دو هفته اخیر سخت‌ترین انتقادها را به موضع اوباما کرد، جان مک کین، نامزد جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری امریکا بود. استدلال مک کین این بود که نشستن رئیس جمهور امریکا با رئیس جمهور ایران، محمود احمدی‌نژاد، بر سر یک میز باعث افزایش نفوذ و اعتبار احمدی‌نژاد شده، بسیاری از کشورهای منطقه را دچار ترس خواهد کرد.

روزنامه “وال استریت ژورنال“ در شماره اینترنتی روز شنبه (۲۴ مه) خود می‌نویسد که حتی برخی از تحلیلگران سیاست خارجی امریکا که معمولا از آرا و عقاید اوباما حمایت کرده‌اند، بر این نظرند که دیدار رئیس جمهور امریکا با محمود احمدی‌نژاد، پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران در سال آینده، به ضرر منافع سیاست خارجی امریکاست. به عقیده آنان انجام این امر همچنین به قدرت احمدی‌نژاد خواهد افزود و در برابر، نیروهای سیاسی میانه‌رو و لیبرال را در ایران به حاشیه خواهد راند.

انتقاد میلی‌باند

انتقادها به باراک اوباما تنها ازمیان صف سیاستمداران امریکایی به گوش نمی‌رسد. از جمله دیوید میلی‌باند، وزیر امور خارجه انگلیس نیز سیاستی را که اوباما می‌خواهد در رابطه با ایران پیش گیرد، زیر سؤال برده و می‌گوید که مقامات دولتهای اروپایی و امریکا نگران‌اند از اینکه این سیاست موضع سختی را که غرب درچند سال اخیر در برابر دولت ایران اتخاذ کرده،‌ تهدید ‌کند.

روزنامه اینترنتی “تایمز“ گزارش می‌دهد که دیوید میلی‌باند هفته گذشته به امریکا سفر کرد و با سه رقیب انتخاباتی کلینتون، اوباما و مک کین، دیدار داشت. به گزارش خبرنگار این روزنامه میلی‌باند اگر چه با خویشتنداری در باره مواضع این نامزدها سخن می‌گوید تا دخالتی در روند انتخاب رئیس جمهور امریکا نکرده باشد، اما برداشت خبرنگاران پس از دیدار او با اوباما آن بوده که وی با خواست اوباما برای دیدار با رهبران حکومتهای “غیرقابل اعتمادی“ چون ایران مخالف است.

مقامات امنیتی بریتانیا برنامه اتمی ایران را در کنار تروریسم اسلامی و پرخاشگری احیاشدۀ روسیه بزرگترین خطرها برای امنیت جهان می‌دانند. میلی‌باند این هفته در مصاحبه‌ای از نقش ایران در بی‌ثباتی منطقه سخن گفت و به حمایت ایران از نیروهای مسلح شیعی و سازمانهای شبه نظامی افراط گرایی چون حماس و حزب الله انتقاد کرد.

مشاور سیاست خارجی جان مک کین، نامزد حزب جمهوریخواه، که با میلی‌باند دیدار داشت، گفت که موضع اوباما آشکارا با موضع بریتانیا و فرانسه متفاوت است، وگرنه نخست وزیر بریتانیا براون و رئیس جمهور فرانسه سارکوزی تا کنون با رئیس جمهور ایران دیدار کرده بودند.

شرط‌گذاری‌های اوباما

اینک اوباما، پس از مواجهه با انتقادها از درون و بیرون، برای دیدار خود با رئیس جمهور ایران شرطهایی را مطرح کرده است. در چند روز اخیر مرتب در رسانه‌ها تکرار شده است که اوباما لزوما با محمود احمدی‌نژاد دیدار نخواهد کرد. همچنین این تاکید شنیده می‌شود که هر دیداری که بخواهد میان اوباما، به عنوان رئیس جمهور، و رهبری دولت ایران صورت گیرد، باید پس از انجام دیدارهایی باشد که میان مقامات دولتی سطوح پایین‌تر صورت گرفته است.