احتمال سنگسار ده تن در ایران
۱۳۸۷ دی ۲۲, یکشنبه
شادی صدر، حقوقدان و عضو «کمپین قانون بدون سنگسار» در گفتگو با دویچه‌وله، از متهمان محکوم به سنگسار و تلاش‌های این کمپین برای حذف قوانین منجر به قتل‌های ناموسی زنان می‌گوید. فعالیت این کمپین در ایران از سال ۱۳۸۵ شروع شده است.
دویچه وله: ماجرای سه مردی که در مشهد در سکوت خبری سنگسار شدند، چه بود؟
شادی صدر: اطلاعات ما همان است که در منابع خبری مختلف درج شده و متاسفانه تلاش‌های ما برای دریافت خبرهای دیگر ناموفق بوده است. آنچه قطعی است، این است که چند روز مانده به آغاز ماه محرم و پایان سال میلادی، سه نفردر بهشت رضای مشهد سنگسار شده‌اند که تنها هویت دو نفر مشخص شده است.
زن‌هایی که در این پرونده بودند، چه سرنوشتی پیدا کردند؟
در یک مورد می‌دانیم که هم‌پرونده یکی از سنگسارشدگان زنی است که حکم دارد و در زندان مشهد به سرمی‌برد. اینکه چرا او سنگسارنشده، شاید به خاطر این است که زن است و فشار افکار عمومی بیشتر خواهد بود. احیانا احتیاط کرده‌اند، اما حکم او قطعی است. در موارد دیگر، البته جبری وجود ندارد که هردو طرف رابطه‌ای به سنگسار محکوم شوند. ممکن است یکی از آنها مجرد بوده و دیگری متاهل باشد. اتهام زنای محصنه متوجه کسی است که دارای همسر است. اوست که چه زن، چه مرد، به سنگسار محکوم میشود.
متهمان وکیلی نداشته‌اند که شما از طریق وکلایشان کسب خبر کنید؟
قطعا وکیل داشته‌اند اما وکلای این‌گونه متهمان، معمولا تسخیری هستند. این وکلا معمولا نه اطلاعاتی در اختیار فعالان حقوق بشر قرار می‌دهند و نه دفاع درستی می‌کنند. یکی از انتقادهای همیشگی ما به قوانین موجود این بوده که پرونده‌های به این مهمی را به وکلای تسخیری می‌دهند و این بیشتر یک نمایش میشود که وکیلی هم در دادگاه بود. هم اینک در همین زندان مشهد، خانمی با حکم سنگسار وجود دارد. او البته، همان خانمی نیست که هم پرونده‌ای‌اش سنگسار شده است. ایشان وکیل تسخیری داشته و ما از حکم‌اش خبردار شدیم. اینک وکیلی داوطلب، کار دفاع از ایشان را بر عهده گرفته که متاسفانه پس از مطالعه پرونده، دیده است که وکیل تسخیری اصلا کاری نکرده.
احکام زهره و آذرکبیری چه خواهد شد؟
این دو خواهر روز دوشنبه، ۲۲ دیماه، در شعبه ۷۷ دادگاه کیفری استان محاکمه می‌شوند. حکم رجمی که صادر و قطعی شده بود خوشبختانه با تلاش وکیل مدافع و فشار افکارعمومی نقض شده و ارجاع شده برای رسیدگی مجدد شعبه ۷۷. پیش‌بینی میشود که دادگاه بعدی این دو غیرعلنی باشد و خوشبختانه این دو خواهر فرصت یک محاکمه دیگر را خواهند داشت. ما امیدواریم ایندو از اتهام زنای محصنه مبرا شوند.
یعنی روشنگری‌و خبررسانی در مورد پرونده این دو خواهر موثر بود؟
من امیدوارم حساسیت افکار عمومی به مورد این دو خواهر که هر دو خیلی جوان هستند و فرزند کوچک دارند، باعث شود مسئولان قوه قضاییه به این‌گونه پرونده‌ها بیشتر توجه کنند. امیدوارم هر دو این خواهرها تبرئه شوند. من می‌خواهم توجه شنوندگان شما را به وضعیت بحرانی ده نفری که احکام قطعی سنگسار دارند نیز جلب کنم. با توجه به اتفاقی که در مشهد افتاد این پندار دوراز ذهنی نیست که بازهم حکم سنگسار اجرا شود.
چرا گاهی اوقات روند این‌گونه مجازات‌ها شتاب بیشتری می‌گیرد؟
قطعا نمی‌توان فارغ از تحولات سیاسی جاری این احکام را بررسی کرد. طبیعی است که اجرا کنندگان احکام به محض پیدا کردن فرصت مناسب، در کار خود سرعت بیشتری می‌گیرند. الان در سطح بین‌المللی بحران غزه مطرح است و در سطح داخلی هم موضوع انتخابات و موضوع غزه طرح میشود. کسانی که دنبال اجرای این حکم‌ها هستند به محض پیدا کردن فرصت مناسب اینکار را می‌کنند زیرا هزینه کمتری دارد. برخی رفتارهای بنیادگرایانه در قوه قضاییه هست که با تحولات سیاسی بالا و پایین می‌رود اما پس زمینه اصلی، قانون است. قضات به‌هرحال بر اساس قانون است که رای می‌دهند.
و این قانون که شما خواستار لغو آن هستید، با توجه به روشنگری‌ها و بیانیه‌ها و تلاش‌های شما، تغییر خواهد کرد؟
فضای ایران برای فعالیت مدنی باز نیست اما ما هرکاری توانسته‌ایم، انجام داده‌ایم. از نظر ما مهمترین دستاورد «کمپین قانون بی‌سنگسار، اطلاع‌رسانی و شفاف کردن خبرهای سنگسار است. سه سال پیش که ما شروع به کار کردیم بسیاری باور نمی‌کردند که چنین مجازاتی در ایران هنوز اجرا میشود. ما بسیار مفتخر هستیم که فعالیت‌های ما تاکنون منجر به نجات جان ۸ نفر شده است. ما جامعه و افکار عمومی و مطبوعات را تا جایی که توانسته‌ایم به موضوع حساس کرده‌ایم و مقامات را واداشته‌ایم در این مورد که اصلا هم دلشان نمی‌خواهد، توضیح بدهند. با این‌همه متاسفانه در قانون مجازات اسلامی و لایحه جدید آن، مجازات سنگسار پیش‌بینی شده است. یعنی این مجازات حذف نشده بلکه مشروط شده است. این شروط، تصمین شده نیستند و مبارزه ما کماکان ادامه خواهد داشت.
به نظر می‌رسد توصیه‌ها و پیگیری‌های نهادهای بین‌المللی و مقامات جهانی در این‌گونه موارد کارساز بوده باشند. فعالان کمپین بدون سنگسار چه تلاشی برای همراه کردن محافل بین‌المللی با خود، داشته‌اند؟
ما از همان ابتدای کاربا پیش بینی اینکه شاید در بسیاری موارد موفق به گرفتن توضیح از مسئولان جمهوری اسلامی نشویم، فعالان فمیسنیت و فعالان حقوق بشر را متحد خود قلمداد کرده و از آنها استمداد خواسته‌ایم. ما توانستیم در دسامبرسال گذشته به همراه چندین نهاد بین‌المللی، کمپین ضد سنگسار در کشورهای مسلمان را راه بیندازیم. هدف اصلی این کمپین اینست که مکانیسم‌های بین‌المللی بتوانند از طریق ساختارهای سازمان ملل، کشورها را از قتل ناموسی زنان بازدارند.