آیا یونان ورشکست خواهد شد؟
۱۳۹۴ تیر ۸, دوشنبه
به دنبال شکست مذاکرات یونان و کشورهای حوزه یورو برای تمدید مهلت بازپرداخت وام‌های یونان، بانک مرکزی اروپا یکشنبه (۲۸ ژوئن/ ۷ تیر) تصمیم گرفت میزان کمک‌های اضطراری به یونان را افزایش ندهد.
آیا یونان برای همیشه امکان دریافت کمک‌های مالی از کشورهای حوزه یورو را از دست داده است؟ کریستین لاگارد، رئیس صندوق بین‌المللی پول (آی ام اف) می‌گوید، یونان هنوز هم فرصت دارد خط مشی خود را تغییر داده و پیشنهادهای سایر کشورهای حوزه یورو را بپذیرد.
اما آلکسیس سیپراس، نخست‌وزیر یونان ترتیبی داده تا یکشنبه آینده (۵ ژوئیه) شروطی که وام‌دهندگان برای ارائه وام قائل شدهاند را به رأی مردم بگذارد. صندوق بین‌المللی پول، اتحادیه اروپا و بانک مرکزی اروپا شروطی مانند صرفه‌جویی و اصلاح ساختارهای اقتصادی را برای ارائه وام در نظر گرفته‌اند.
رئيس صندوق بین‌المللی پول می‌گوید، مهلت ارائه بسته کمک‌های مالی جدید به یونان سه‌شنبه (۳۰ ژوئن) پایان می‌یابد و این رفراندوم که بعد از این زمان بر پا می‌شود عملا در باره چیزی است که اعتبار آن از بین رفته است. لاگارد در همین حال می‌افزاید، اما اگر مردم یونان در این همه‌پرسی به باقی ماندن در حوزه یورو و ثبات اقتصاد ملی خود رأی دهند اعتباردهندگان حاضرند به تلاش‌های خود ادامه دهند.
بیشتر بخوانید: موافقت پارلمان یونان با برگزاری همه‌پرسی جنجالی نخست‌وزیر
یونان در حال حاضر زیر فشار قرار دارد. این کشور باید تا سه‌شنبه (۳۰ ژوئن) قسطی یک میلیارد و ششصد میلیون یورویی به صندوق بین‌المللی پول بپردازد؛ قسطی که توان پرداخت آن را ندارد.
اگر وام یونان به‌موقع پرداخت نشود چه خواهد شد؟
اگر یونان نتواند قسط خود به صندوق بین‌المللی پول را به‌موقع پرداخت کند از نظر این صندوق این کشور که پیش از این متعهد شده بود تا پایان ماه ژوئن همه اقساط معوقه را یک‌جا پرداخت کند از حالت "دیرکرد در پرداخت وام" خارج شده است. اما این بدان معنا نیست که یونان به صورت خودکار ورشکست شده است. در چنین شرایطی صندوق بین‌المللی پول روند استانداردی را برای دریافت پول معوقه آغاز خواهد کرد؛ روندی که شامل درخواست، هشدار، شکایت و مجازات می‌شود و ماه‌ها به طول خواهد انجامید.
در صورتی که یونان قادر به بازپرداخت به‌موقع وام خود نشود دیگر نخواهد توانست از خدمات مالی صندوق بین‌المللی پول استفاده کند. علاوه بر این، صندوق نجات مالی اروپا از این حق برخوردار می‌شود که از یونان بخواهد سریعا تمامی اعتبارهای کمکی ارائه‌شده را بازگرداند؛ درخواستی که یونان به هیچ‌وجه توان انجام آن را نخواهد داشت.
عدم تمدید بسته نجات مالی در وهله اول بودجه دولت یونان را هدف خواهد گرفت و بانک‌های این کشور را با خطر افلاس و انحلال روبه‌رو خواهد کرد. در صورت رسیدن به چنین مرحله‌ای بانک مرکزی اروپا مسئولیت ایمن ساختن بانک‌های یونان از خطر انحلال را بر عهده خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: تعطیلی یک‌هفته‌ای بانک‌های یونان برای کنترل بحران بدهی‌ها
در سیستم بانک‌های مرکزی اروپایی برنامه‌ای به نام ELA برای کمک به بانک‌هایی که موقتا در شرایط اضطراری قرار می‌گیرند در نظر گرفته شده است. بر اساس همین برنامه، بانک مرکزی اروپا چندی پیش تأیید کرد که به رغم عدم پرداخت به‌موقع اقساط یونان، همچنان به بانک‌های این کشور وام‌های اضطراری میلیاردی تعلق گیرد. اما سقف این بانک‌ها بنا بر تصمیم این بانک، تا ۹۰ میلیارد یورو خواهد بود؛ سقفی که بانک‌های یونان را با مشکل مواجه کرده است.
آیا این تصمیم بانک‌های یونان را نجات داده است؟
نه. کارشناسان عقیده دارند که این کمک‌های حداکثر ۹۰ میلیارد یورویی تا به‌حال خرج شدهاند. به همین خاطر است که دولت یونان تصمیم گرفته برای جلوگیری از برداشت پول از سوی سپرده‌گذاران بانک‌های این کشور را در هفته جاری تعطیل نگه دارد. علاوه بر این از دستگاه‌های خودپرداز نیز تنها می‌توان روزانه ۶۰ یورو از هر حساب بانکی برداشت کرد. اگر این تدبیر اتخاذ نمی‌شد مؤسسات مالی یونان در روزهای آتی با خطر سقوط مواجه می‌شدند، چرا که بانک‌ها بی‌آنکه پولی دریافت کنند تنها باید پرداخت می‌کردند.
چه اتفاقی می‌افتد اگر بانک‌ها دیگر پول نداشته باشند؟
وقتی بانک‌های یونان دیگر پول نداشته باشند اقتصاد این کشور راکد خواهد شد. در این شرایط یکی از چاره‌ها می‌تواند مقرر ساختن ارز موازی با یورو باشد. چاره دیگر نیز این است که به منظور جاری نگه داشتن معاملات به طور موقت کوپن عرضه شود. دستمزدها و حقوق ماهیانه کارمندان و بازنشستگان هم را می‌توان با همین کوپن‌ها پرداخت کرد.
یونان چه زمانی رسما ورشکسته می‌شود؟
ورشکستگی یک دولت تعریف‌های مختلفی دارد. در سطح عموم زمانی که دولتی قادر به بازپرداخت وام‌های خود نباشد می‌گویند ورشکسته شده است.اما به طور رسمی زمانی می‌توان گفت دولتی به افلاس کشیده شده که یا خود آن دولت و یا مؤسسات اعتبارسنجی مالی آن را اعلام کنند.
بیشتر بخوانید: اروپا کمک‌های مالی به یونان را قطع می‌کند
اما این مؤسسات برای تأیید افلاس دولت‌ها عمده توجه خود را به عدم بازپرداخت به اعتباردهندگان خصوصی معطوف می‌کنند. در حالی که یونان وام‌های خود را به طور عمده از اعتباردهندگان غیر خصوصی مانند صندوق بین‌المللی پول و بانک مرکزی اروپا اخذ کرده است. بنا بر این اگر یونان بدهیهای خود به این اعتباردهندگان را به‌موقع پرداخت نکند رسما و به طور قطع نمی‌توان آن را ورشکسته قلمداد کرد.
این جاست که مؤسسات اعتبارسنجی مالی نظرات مختلفی دارند. مؤسسه اعتبارسنجی آمریکایی "استاندارد اند پورز" اعلام کرد که یونان را با وجود عدم بازپرداخت بدهی به صندوق بین‌المللی پول ورشکسته رتبه‌بندی نمی‌کند. اما مؤسسه اعتبارسنجی "مودیز" می‌گوید، اگر یونان وام‌های خود را در ماه‌های ژوئیه و اوت پرداخت نکند آن را ورشکسته می‌داند. این که تا کجا این اختلاف نظر در مورد یونان پیش خواهد رفت و در صورت افلاس بانک‌ها آیا نظرات تغییر خواهد کرد را در حال حاضر به‌زحمت می‌توان برآورد کرد.
آیا ورشکستگی به "گرکزیت" منجر می‌شود؟
نه. وضعیت مالی یونانی‌ها هر چه باشد، باز نمی‌توان یونان را مجبور به "گرکزیت" یا خروج از حوزه یورو کرد. اما به نظر می‌رسد که فشار بر دولت یونان در صورت عدم پرداخت بدهی‌ها آن قدر زیاد خواهد شد که نهایتا دولت را وادار خواهد کرد تا تصمیم بگیرد، حوزه یورو را ترک و پولی دیگر اختیار کند یا پولی موازی یورو مقرر سازد.
"گرکزیت" به چه معناست؟
این واژه از ترکیب دو لغت Greece به معنای یونان و Exit به معنای خروج ساخته شده است. "گرکزیت" به معنای خروج داوطلبانه یا اخراج یونان از حوزه یورو است. اما هیچ‌کدام از این دو حالت در قراردادهای اتحادیه اروپا درج نشده است. به صورت رسمی ورود به حوزه اروپا قدمی غیر قابل بازگشت است. کارشناسان هم‌نظرند که در قراردادهای اتحادیه اروپا تنها یک راه پیش‌بینی شده است: خروج داوطلبانه یونان از اتحادیه اروپا و منطقه یورو. برخی از دیگر راه‌ها هم، یا از طریق مذاکرات یا ایجاد تغییراتی در قراردادها یا دیگر عوامل، می‌تواند به "گرکزیت" ختم شود. اما برای این راه‌ها قوانین و مقررات مشخصی وجود ندارد.