آیا حکومت ایران از خاتمی و رفسنجانی می‌ترسد؟
۱۳۹۰ دی ۱۳, سه‌شنبه
کمتر از دو ماه به انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در ایران باقی مانده است. پس از پایان یافتن مهلت ثبت نام کاندیداها و عدم مشارکت اصلاح‌طلبان، به نظر می‌رسد در این مرحله، حکومت ایران سیاست و استراتژی جدیدی را در پیش گرفته است.
سیاستی که در وب‌سایت‌های کمتر مطرح حامی دولت و اصولگرایان به شکل رادیکال، و در خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های رسمی به طرز عیان‌تری نسبت به گذشته خود را نشان می‌دهد.
شاید این سخن تقی رحمانی که چندی پیش در زمان مرخصی از زندان گفته بود «در زندان روزنامه‌های کیهان و جوان را می‌خوانده زیرا روزنامه کیهان خبرهای فردا را می نویسد و روزنامه جوان، خبرهای سه چهار روز آینده را» نشان از اهمیت رسانه‌هایی است که به رهبر جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران نزدیک هستند.
در این میان خبرگزاری فارس که در جریان اعتراضات پس از دهمین انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۸ به شکل مشخص به همکاری با دستگاه‌های امنیتی پرداخت، نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. در آن زمان این وب‌سایت با انتشار تصاویر برخی از شهروندان که در راهپیمایی‌های اعتراض آمیز سال ۱۳۸۸ شرکت کرده بودند، خواستار شناسایی و معرفی آنان به مراکز امنیتی شد. این تصویر توسط برخی از عکاسان این خبرگزاری تهیه شده بود.
در چند روز اخیر خبرگزاری فارس و روزنامه کیهان بخش عمده‌ای از مطالب سیاسی خود درباره انتخابات را به موضوع شرکت یا عدم شرکت اصلاح‌طلبان اختصاص داده‌اند.
محور بسیاری از گزارش‌ها و تحلیل‌ها نیز تهاجم به سید محمد خاتمی و اکبر هاشمی رفسنجانی است. با این حال حسن خمینی، نوه‌ی آیت‌الله خمینی، نیز از این تهاجم‌ها بی نصیب نمانده است. اما سوال اینجاست: «کارگزاران اصلی نظام اسلامی چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟»
«ترجیح حکومت؛ سکوت به جای تحریم»
با وجود آنکه اصلاح‌طلبان می‌گویند در انتخابات مشارکت نخواهند داشت و تقریبا هیچ چهره سرشناس و کلیدی آنان برای شرکت در این انتخابات ثبت نام نکرده است، اما خبرگزاری فارس مدعی است که "بیش از ۸۰۰ نفر از ثبت‌نام کنندگان" را اصلاح‌طلبان تشکیل می‌دهند.
این خبرگزاری همچون دیگر رسانه‌های اصولگرا، تلویزیون دولتی و روزنامه کیهان مدعی است اصلاح‌طلبان اکثرا «با چراغ خاموش و بدون عنوان اصلاح‌طلبی» شرکت کرده‌اند.
در کنار انتشار این اخبار حمله به محمد خاتمی به بهانه‌ها و اشکال مختلف دنبال می‌شود. برخی از ناظران سیاسی معتقدند که نقش محوری خاتمی در میان اصلاح‌طلبان و بخشی از نخبگان جامعه ایران، حکومت را مجبور کرده است حداکثر فشار ممکن را بر وی وارد کند تا هزینه‌ی اعلام علنی و صریح عدم مشارکت در انتخابات برای وی آن‌چنان بالا برود که وی یا سکوت کامل پیشه کند یا در موافقت با شرکت در انتخابات سخن بگوید.
به اعتقاد این دسته از ناظران، حکومت ایران به تجربه دریافته است که می‌توان با فشار بر خاتمی وی را مجبور به تمکین ساخته‌ها کرد یا راه وی را از فعالان جنبش اعتراضی (موسوم به جنبش سبز) جدا کرد.
شاید به همین دلیل خبرگزاری فارس در گزارشی در روز ۱۲ دی ماه می‌نویسد: «خاتمی به غرب تمایل زیادی دارد. در مقابل هجمه‌های دشمنان، تسلیم و رضا را بیشتر می‌پسندد و طیف رفتارهای سیاسی‌اش آنقدر گسترده است که هر کس و ناکسی می‌تواند مدعی باشد قبای رفاقت او را بر تن کرده است.»
این خبرگزاری نزدیک به سپاه «فروپاشی پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان به دلیل ایفای نقش موثر در فتنه» را از دلایل عدم حضور خاتمی در انتخابات برمی‌شمرد.
«سناریوی حکومت؛ هاشمی علیه خاتمی»
گزارشی دیگر در همان تاریخ "جنگ قدرت در میان اصلاح‌طلبان و فریب وی توسط حزب کارگزاران سازندگی و اکبر هاشمی رفسنجانی" را پاسخ «چرا خاتمی نیامد؟» می‌داند.
در بخشی از این گزارش آمده است: «آمدن خاتمی که به معنای احیای او بود برای آنان یک خطر بود. او نباید جدای از تصمیم‌سازی‌های امثال موسوی خویینی‌ها، عبدالله نوری و مجید انصاری و موسوی بجنوردی و اعضای ذی‌نفوذ حزب کارگزاران سازندگی به بازی جداگانه‌ای روی بیاورد.»
در ادامه گزارش آمده است که محمد خاتمی آماده حضور بی قید و شرط در انتخابات بود که توسط "حزب کارگزاران و پدر معنوی‌اش آچمز سیاسی" شد تا به باور این خبرگزاری خاتمی دیگر تمام شود: «او نشان داد حتی لیاقت توبه و بازگشت به نظام را هم ندارد چرا که هنوز دل در گرو دیگران دارد و تکیه بر باد کرده است.»
«مردی که گم شده است»
خبرگزاری فارس در گزارشی دیگر زیر عنوان «مردی که گم شده است» به مواضع و آینده سیاسی اکبر هاشمی رفسنجانی پرداخته است.
فارس با اشاره به نامه هاشمی رفسنجانی به رهبر جمهوری اسلامی سه روز پیش از انتخابات و همچنین خطبه‌های نماز جمعه ۲۶ تیرماه ۱۳۸۸ و انتقاد از رفتار حکومت در مقابله با معترضان، می‌نویسد: «هاشمی در هنگام به پایان بردن صحبت‌های خود و با علم به ماهیت عده کثیری از کسانی که برای استماع صحبت‌های او آمده بودند و در پاسخ به شعار هاشمی هاشمی خدانگهدار تو گفت: "خداوند شما را نگه دارد و به شما توفیق بدهد که محفوظ باشید و همیشه با همین روحیه در صحنه باشید"»
این گزارش این سوال را مطرح می‌کند که منظور هاشمی رفسنجانی از در "صحنه ماندن" این افراد چه بود؟ خبرگزاری فارس می‌افزاید: «هاشمی پس از حوادث ۸۸ ترجیح داد سکوت کند و به جز چند دیدار با خانواده‌های فتنه، اقدام خاص دیگری انجام نداد.»
در ادامه نیز به نقل از یک "کارشناس سیاسی" می‌نویسد: «هاشمی، خاتمی و حسن خمینی مترصد فرصت‌هایی هستند تا نظام یا مردم به آنها روی بیاورند و این در حالی است که این یک خیال نادرست است. همچنین بسیار بعید است که این افراد بازگردند زیرا رسوخی که انحراف در خانه آنها دارد، اجازه اصلاح را به آنها نمی‌دهد.»
اما به نظر می‌رسد این همه‌ی ماجرا نیست. به باور منتقدان حکومت ایران، سکوت هاشمی رفسنجانی در برابر انتخابات مجلس نهم و شایعاتی در مورد همراهی وی با سیاست عدم مشارکت محمد خاتمی، "کارگزاران نظام اسلامی" را خشمگین کرده است.
گزارش کمیسیون اصل نود مجلس علیه مهدی هاشمی، محکومیت فائزه هاشمی به زندان و مسدود کردن وب‌سایت رسمی اکبر هاشمی رفسنجانی از دیگر نشانه‌های فشار به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
کار تا آنجا پیش رفته که یک فعال سیاسی در برنامه زنده تلویزیون ایران در مناظره با حداد عادل اسنادی را ارائه کرد که نشان می‌داد در کتاب تاریخ چاپ سال ۱۳۹۰ مدارس ایران، مطالب مربوط به هاشمی رفسنجانی حذف شده است.
آیا "جنبش سبز" باز می‌گردد؟
به باور کارشناسان سیاسی و ناظران مسایل ایران، مجموعه این اقدامات را می‌توان در جهت افزایش فشار به اصلاح‌طلبان ارزیابی کرد. حکومت ایران که از ترغیب این جریان به حضور در انتخابات «مایوس» شده است، در پی «تحمیل سکوت» به فعالان سیاسی مخالف است.
این کارشناسان، "امنیتی کردن فضای سیاسی انتخابات"، "بالا بردن هزینه‌ی تحریم و تبلیغ عدم مشارکت" و "انتشار مطالب غیر واقعی و ایجاد تفرقه در میان منتقدان و مخالفان حکومت" را از جمله استراتژی‌هایی می‌دانند که رسانه‌های حکومتی در پیش گرفته‌اند.
این سوال مطرح است که با وجود همه این فشارها آیا منتقدان و مخالفان موفق خواهند بود بر مشارکت شهروندان تاثیر قابل توجهی بگذارند؟ و آیا می‌توانند از این فرصت برای احیای مجدد جنبش اعتراضی استفاده کنند؟ هر چه فاصله تا انتخابات کمتر می‌شود، پاسخ به این سوالات روشن‌تر خواهد شد.
مهدی محسنی
تحریریه: پارسا بیات