آغاز مذاکرات در باره ایجاد بزرگترین منطقه آزاد تجاری دنیا

اتحادیه اروپا و آمریکا روز دوشنبه (۸ ژوئیه/ ۱۷ تیر) در واشنگتن مذاکرات خود را بر سر ایجاد بزرگترین منطقه آزاد تجاری دنیا (Transatlantic Trade and Investment Partnership یا به اختصار   TTIP)  آغاز می‌کنند. گفت‌وگوها ابتدا بر سر تعیین چارچوب‌ها و جدول زمانی مذاکرات متمرکز خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود که روند مذاکرات چند سال به درازا بکشد. قرار است نمایندگان دو طرف روز چهارشنبه در برابر نمایندگان رسانه‌های گروهی حاضر شوند و در باره ابعاد و روند مذاکرات توضیح دهند.

کمک به رشد اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی

منطقه آزاد تجاری مورد مذاکره بزرگترین منطقه از این نوع در جهان خواهد بود و حوزه جغرافیایی آن جمعیتی معادل ۸۰۰ میلیون نفر را در برخواهد گرفت. ایجاد این منطقه بنا به برآوردها رشد اقتصادی دو سوی اقیانوس اطلس را تا ۵ / ۱ درصد افزایش خواهد داد و به خصوص توان رقابت آمریکا و اروپا در برابر قدرت‌های نوپای اقتصادی همچون چین و هند و برزیل را بیشتر خواهد کرد.

گرچه عوارض و تعرفه‌های گمرکی همین حالا هم میان اروپا و آمریکا نسبتا محدود هستند، ولی کاهش هر چه بیشتر آنها در قالب ایجاد منطقه آزاد تجاری، از هزینه کنسرن‌ها و شرکت‌های هر کدام از دو طرف مبلغی در حدود ۴ / ۶ میلیارد دلار خواهد کاست.

در حال حاضر اروپا و آمریکا نیمی از توان اقتصادی دنیا را در اختیار دارند و میزان مبادلات اقتصادی میان آنها نیز روزانه به دو میلیارد دلار می‌رسد. با این همه امید می‌رود که رفع موانع گمرکی به این تبادلات ابعادی گسترده‌تر بدهد. اهمیت مذاکرات به قدری است که ۱۵۰مقام از وزارتخانه‌های و نهادهای مشورتی دو طرف در آن حضور دارند.

دشواری‌های مذاکرات

استانداردهای فنی و هنجارهای ایمنی و نیز مقررات رقابتی متفاوت تا کنون مانع فعالیت گسترده شرکت‌ها و کنسرن‌های اتحادیه اروپا در حوزه طرف مقابل بوده‌اند. همسان ‌شدن این نرم‌ها و استانداردها در کنار رفع موانع و مقررات گمرکی سبب خواهد شد که شرکت‌های یادشده چند صد میلیارد دلار صرفه‌جویی داشته باشند.

رسیدن به توافق در این زمینه‌ها البته آسان نیست. برای مثال اروپایی‌ها باید تصمیم بگیرند که آیا حاضرند گوشت گاوی را از آمریکا وارد کنند که در پرورش آن هورمون به کار رفته است. یا آمریکایی‌ها حاضرند بر روی کالاهای خود که با گیاهان به لحاظ ژنتیک ‌تغییرداده شده تهیه شده‌اند برچسب آگاه‌گرانه نصب کنند. در مورد حفاظت از داده‌های الکترونیک و مبادلات اطلاعات در اینترنت نیز دو طرف درک و دریافت‌های متفاوتی دارند که نزدیک‌کردن آنها به یکدیگر با دشواری توأم خواهد بود.

این نیز هست که ایالات متحده و کشورهای اتحادیه اروپا باید در چارچوب قرارداد جدید با شرکت‌ها و کنسرن‌های طرف مقابل همچون شرکت‌ها و کنسرن‌های خودی رفتار کنند و شروط متفاوتی را در واگذاری مناقصه‌ها یا خرید و فروش‌ها برای آنها قائل نشوند.

به ویژه عرصه فرهنگی عرصه‌ای است که اروپایی‌‌ها و به خصوص فرانسوی‌ها بر سر آن حساسند و مایل نیستند که در چارچوب ایجاد منطقه آزاد مجبور به قطع حمایت از تولیدات ملی در این عرصه شوند. با فشار فرانسه اتحادیه اروپا پذیرفته است که در مذاکره با آمریکا فعلا حوزه تولیدات فرهنگی و به خصوص تولیدات سمعی و بصری رسانه‌ای را مستثنی کند.

سایه جاسوسی‌های آمریکا بر سر مذاکرات

افشای اقدامات جاسوسی سازمان امنیت ملی آمریکا علیه نهادهای اتحادیه اروپا و کشورهای عضو این اتحادیه که اخیرا توسط یک عضو سابق سازمان سیا (ادوارد اسنودن) صورت گرفت به نحوی محسوس بر مذاکرات سایه افکنده است. بنا به افشاگری‌های یادشده ایالات متحده علاوه بر کنترل مبادلات الکترونیکی شهروندان شماری از کشورهای اروپایی نمایندگی‌های اتحادیه اروپا در واشنگتن و نیز مقر این اتحادیه در بروکسل، یعنی همان مکان‌هایی که اروپایی‌ها مواضع خود را برای مذاکرات با آمریکا هماهنگ و تدقیق می‌کرده‌اند را نیز مورد شنود و جاسوسی قرار داده است.

دولت باراک اوباما برای کاستن از بار منفی این بحث بر مناسبات دو جانبه پذیرفته است که وزیر دادگستری همزمان با مذاکرات مربوط به منطقه آزاد با مقام‌های مسئول اروپایی در قالب یک گروه کاری حراست از داده‌ها و مبادلات الکترونیک را به بحث بگذارد و برای رسیدن به درکی مشترک از مفهوم و ابعاد حراست از حوزه خصوصی و اطلاعات شهروندان تلاش کند.
 
راینر برودرله ،یک مقام ارشد حزب دمکرات‌های آزاد آلمان که در دولت ائتلافی این کشور شریک است، به رسانه‌ها گفت که مذاکرات باید با بحث بر سر جاسوسی‌های اقتصادی آمریکا شروع بشوند. او گفت: «این بی‌معناست که عوارض و موانع گمرکی را کاهش دهیم و در عین حال دو جانبه یا یک جانبه به جاسوسی علیه یکدیگر مشغول باشیم.» با این همه هم صدراعظم آلمان و هم دیگر مقام‌های این کشور اهمیت قرارداد منطقه تجاری را فراتر از آن دانسته‌اند که با بحث مربوط به جاسوسی‌های افشاشده آمریکا در آن تعویق و اختلالی صورت گیرد.

شانسی برای دولت اوباما و حزب دمکرات

پیشرفت روان مذاکرات و حصول نتایج اولیه دستکم تا زمستان سال ۲۰۱۴ به ویژه برای دولت آمریکا حائز اهمیت بسیار است. در نوامبر سال آینده در آمریکا انتخابات مجلس نمایندگان و یک سوم کرسی‌های سنا برگزار می‌شود. موفقیت نسبی مذاکرات مربوط به ایجاد منطقه آزاد تجاری برای اوباما و حزب دمکرات او شانس بزرگی را برای پیروزی در این انتخابات ایجاد می‌کند. دوره ریاست خوزه مانوئل بارسو، رئیس کمیسیون اروپا نیز در اکتبر ۲۰۱۴ به پایان می‌رسد و برای وی نیز موفقیت مذاکرات به عنوان برگی قابل اعتنا در کارنامه‌اش کم‌اهمیت نیست.