کشته شدن خلیل‌الرحمان حقانی؛ داعش یا اختلافات داخلی؟
۱۴۰۳ آذر ۲۱, چهارشنبه
ساعاتی پس از کشته شدن خلیل‌الرحمان حقانی، وزیر مهاجرین و عودت کنندگان طالبان، که کاکای سراج الدین حقانی وزیر داخله این گروه بود، ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی اصلی طالبان با نشر بیانیه‌ای در شبکه اجتماعی ایکس، مرگ او را «یک ضایعه بزرگ» خواند.
هرچند تاکنون هیچ گروهی مسئولیت حمله بر این مقام طالبان را بر عهده نگرفته است، طالبان در بیانیه خود «خوارج» را مسئول کشتن خلیل‌الرحمان حقانی خوانده اند؛ اصطلاحی که طالبان در گذشته در مورد گروه داعش استفاده کرده اند.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
با وجود این، کاربران شبکه‌های اجتماعی و برخی تحلیلگران این رویداد را به اختلاف‌های داخلی میان طالبان مرتبط دانسته اند.
خلیل‌الرحمان حقانی کی بود؟
خلیل‌الرحمان حقانی در جریان جنگ ۲۰ ساله در افغانستان از چهره‌های برجسته شبکه حقانی طالبان بود. او در جنگ مجاهدین علیه نیروهای شوروی سابق نیز سهم داشت.
وزارت خزانه‌داری ایالات متحده امریکا در سال ۲۰۱۱ خلیل‌الرحمان حقانی را شامل لیست تروریسم جهانی کرد و گفت که او نقش مهمی در جمع‌آوری پول برای فعالیت‌های طالبان دارد.
وزارت خارجه ایالات متحده امریکا در سال ۲۰۱۱ برای معلوماتی که منجر به بازداشت خلیل‌الرحمان حقانی شود، پنج میلیون دالر جایزه تعیین کرده بود. طالبان در اعلامیه روز چهارشنبه خود در مورد کشته شدن حقانی نیز به این نکته اشاره کرده و گفته اند: «دشمنان اسلام برای سر وی پنج میلیون دالر جایزه تعیین کرده بودند.»
وزارت خزانه‌داری ایالات متحده همچنین در آن زمان گفته بود که خلیل‌الرحمان حقانی با عملیات‌های القاعده نیز مرتبط بود و در سال ۲۰۰۲ در استقرار افراد برای تقویت القاعده در ولایت پکتیا نقش داشته است.
بسم‌الله تابان که در حکومت سابق در بخش امنیتی کار می‌کرد و تحلیلگر مسایل نظامی است، می‌گوید خلیل‌الرحمان حقانی در ماه‌های اخیر سقوط حکومت پیشین تماس و روابط گسترده‌ای با موسفیدان و چهره‌های متنفذ در ولایت‌های خوست، پکتیا و پکتیکا داشت و نقش برجسته‌ای را در سقوط ولسوالی‌ها و ولایات ایفا می‌کرد.
تابان می‌گوید در هفته‌های پیش از سقوط حکومت پیشین، خلیل‌الرحمان حقانی با افراد نزدیک به اشرف غنی رئیس جمهور پیشین افغانستان نیز ارتباط داشت.
به گفته تابان، خلیل‌الرحمان حقانی از پستی که به او داده شده بود ناراض بود، ولی به حیث وزیر مهاجرین و عودت‌کنندگان نیز امتیازات اوپراتیفی زیادی داشت.
اختلافات درونی؟
از آنجایی که تا حالا هیچ گروهی مسئولیت این حمله را به عهده نگرفته است، گمانه‌زنی‌ها زیاد است و برخی این رویداد را به اختلافات درونی طالبان نسبت می‌دهند.
هرچند سخنگویان طالبان به تکرار موجودیت اختلاف را رد کرده اند، اما در سخنرانی برخی مقام‌های این گروه، خصوصاَ سراج‌الدین حقانی، انتقادهای تلویحی از رهبری طالبان دیده می‌شود.
تابان با اشاره به این گمانه‌زنی‌ها می‌گوید که «احتمال دارد این حمله یک زهر چشم نشان دادن به سراج‌الدین حقانی باشد تا به او بگویند که ما می‌توانیم شمار را حذف کنیم، شما باید مطیع هبت‌الله باشید و هیچ انتقادی نداشته باشید.»
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
نثار احمد شیرزی، تحلیلگر مسایل نظامی نیز به این باور است که اختلافات درونی طالبان شدید است. شیرزی می‌گوید که ملا هبت‌الله آخندزاده در ماه‌های اخیر افراد نزدیک به شبکه حقانی را در وزارت های دفاع و استخبارات و همچنین قول اردوها «از قدرت دور کرده است» تا شبکه حقانی تضعیف شود. او گفت فرمان منع توزیع اسلحه نیز به همین منظور از سوی رهبر طالبان صادر شده است.
تابان می‌گوید خلیل‌الرحمان حقانی تحت محافظت شدید امنیتی قرار داشت و محافظان او نیز از حلقه خودی‌ها یعنی شبکه حقانی بودند. حقانی همیشه مسلح بود و حتی در زمان ملاقات با دیپلمات‌های خارجی نیز با خود سلاح داشت.
با وجود این، این‌ها همه در حد گمانه‌زنی اند. محمد رادمنش، از سخنگویان وزارت دفاع حکومت پیشین افغانستان، به این واقعیت اشاره می‌کند که گروه‌های متعدد تروریستی در داخل افغانستان فعال اند و چنین حملاتی در آینده نیز تکرار خواهد شد.