کرزی و اوباما روی افغانستان پوکر می زنند

این بازی خطر ناکی است و هزینه آن می تواند به مراتب بیشتر از این باشند. نتیجه گیری ساده این است که در صورت ناکامی این توافق، افغانستان میلیون ها دالر کمک نظامی و اقتصادی را از دست می دهد، در حالی که ایالات متحده امریکا بعد از هزینه کردن در 12 سال و از دست دادن 2300 سرباز، این کشور را درگیر اغتشاش ترک می کند.

اما در چند ماه گذشته روابط میان ایالات متحده امریکا و افغانستان که در زمان ریاست جمهوری بارک اوباما پیوسته در حال خراب شدن بوده است، اکنون بر سر موافقت نامه دوجانبه امنیتی که هدف آن تعیین شرایط مشارکت و همکاری برای ده سال آینده می باشد، دو طرف وارد بازی ای شده اند که حاضرند برای برآورده ساختن اهداف خود وارد خطرناک ترین وضعیت شوند.

روز دوشنبه (4 قوس/ 25 نومبر) سوزان رایس، مشاور امنیت ملی ایالات متحده امریکا با حامد کرزی رییس جمهور افغانستان ملاقات نمود و کرزی امضای موافقت نامه امنیتی دوجانبه با ایالات متحده امریکا را تا پایان سال جاری رد کرد. این امر نه تنها برخلاف خواست بارک اوباما رییس جمهور ایالات متحده امریکا، بلکه همچنان در تناقض با فیصله لویه جرگه مشورتی قرار دارد که توسط خود حامد کرزی تعیین و برگزار شده بود. لویه جرگه مشورتی از رییس جمهور تقاضا کرد که این موافقت نامه را تا پایان سال روان میلادی امضا کند.

"گزینه صفر"

سوزان رایس در پاسخ گفت که اگر این موافقت نامه تا پایان امسال امضا نشود، ایالات متحده امریکا به جز متوسل شدن به "گزینه صفر" انتخاب دیگری نخواهد داشت. یعنی هرگاه تا 31 دسمبر امسال حامد کرزی این موافقت نامه امنیتی را امضا نکند، ایالات متحده امریکا در پایان سال 2014 همه نیروهایش را از افغانستان کاملاً خارج می کند. این رفتار لجوجانه کرزی حکومت ایالات متحده امریکا و همچنان بسیاری افغان ها را گیچ و خشمگین ساخته است.

ستیفن بیدل، تحلیلگر سیاست دفاعی در شورای روابط خارجی ایالات متحده امریکا می گوید که کرزی "مرغ بازی" می کند و امیدوار است پیش از او امریکایی ها کوتاه بیایند. "مرغ بازی" در انگلیسی به روشی در تیوری منازعه گفته می شود که هیچ کدام از طرف ها کوتاه نمی آید و ادامه پافشاری هر دو بازیگر ممکن است بدترین پیامد ممکن را داشته باشد. ستیفن بیدل شرح می دهد: «مشکل کلی "مرغ بازی" این است که اگر شما اشتباه تخمین کرده باشید، هر دو جانب می میرند. برای به دست آوردن بخشی از خواسته ها، همه به کشتن تهدید می شوند. خروج کامل نیروهای امریکایی نه به سود افغانستان است و نه به سود امریکا و ناتو، اما این یک امکان قطعی است».

خروج نیروهای امریکایی از عراق در سال 2011 سابقه تاریکی را از خود به جا گذاشت و از آن به بعد این کشور درگیر خشونت های فرقه یی است. مایکل کیتنگ، کارشناس افغانستان در بنیاد پژوهشی "چِتم هاوس" موافق است که این بازی پرمخاطره کرزی، تنها منافع افغانستان را به خطر می اندازد. او به دویچه وله گفت: «برای اکثر افغان ها بزرگ ترین مشکل در لحظه کنونی بلاتکلیفی و ابهام [در مورد آینده] است و این [عدم امضای توافقنامه] این وضعیت را طولانی می سازد». او می افزاید: «اگر موافقت نامه امنیتی بنا به هر دلیلی امضا نشود، حمایت سیاسی ایالات متحده امریکا جهت کمک به افغانستان اگر کاملاً قطع نشود، شدیداً کاهش می یابد. 90 درصد بودجه ملی افغانستان وابسته به کمک های توسعه یی کشورهای خارجی است، بناءً این یک موضوع بسیار جدی است».

بازی با زمان

درعین زمان برخی مدعی اند که تعیین مهلت زمانی توسط ایالات متحده امریکا به طور غیرضروری تنش را افزایش می دهد. بیدل فکر می کند که دلیل اکمالاتی خوبی وجود دارد که چرا ایالات متحده امریکا می خواهد این تصمیم زودتر گرفته شود. او به دویچه وله گفت: «برنامه ریزی خروج نیروها نیازمند وقت است... شما نمی توانید 60 هزار سرباز را ناگهان همه و یکجا جمع کنید و فردا صبح بروید».

از قرار معلوم کرزی می خواهد امضای این موافقت نامه تا پس از برگزاری انتخابات سال آینده که جانشین او را تعیین می کند، به تاخیر بیفتد. کیتنگ می گوید هرچند این انتخابات برای ماه اپریل برنامه ریزی شده است، اما تضمینی وجود ندارد که بعد از برگزاری آن فوراً حکومت جدید افغانستان روی کار بیاید: «این انتخابات می تواند به مناقشه و جدل (دور دوم) بکشد و در آن صورت به جای 5 ماه 10 ماه تاخیر به وجود خواهد آمد».

دوما، تاخیر در امضای این موافقت نامه امنیتی باعث خواهد شد که این موضوع به یک آجندای مبارزات انتخاباتی تبدیل شود. بیدل می گوید: «به هر صورت انتخابات یک کارت برنده است. این می تواند شرایط را برای قدرتمند شدن آن نقش پردازان سیاسی حاشیه یی مساعد سازد که می خواهند ایالات متحده امریکا خارج گردد. آنها برای اِعمال نفوذ برسیاست مداران سنت گرا می خواهند از آن استفاده کنند. اگر بازهم حضور نیروهای امریکایی به میعاد انتخابات در ماه اپریل وابسته شود، می توانید تصور کنید که این یا آن سیاستمدار حاشیه یی از آن علیه سیاستمدارانی استفاده کند که طرفدار حضور ایالات متحده امریکا اند».

31 پیشنهاد جدید

توصیه لویه جرگه به کرزی که موافقت نامه امنیتی دوجانبه را پیش از پایان سال جاری امضا کند، صرف یکی از 31 پیشنهاد جدید است که تقاضا می شود به موافقت نامه امنیتی با ایالات متحده امریکا الحاق گردد. این سفارش ها بیانگر شماری از ملاحظات افغان ها مانند اجازه دادن به ناظران افغان جهت اشتراک در محاکمه سربازان امریکایی، ممنوع قرار دادن مراسم دینی عیسوی در پایگاه ها، ممنوعیت حمله بر خانه های افغان ها توسط امریکایی ها و رها ساختن همه زندانیان باقی مانده از زندان خلیج گوانتانامو می باشند.

کیتنگ می گوید که «این ملاحظات مشروع اند، اما من فکر نمی کنم که این ها مسائل بنیادی و اساسی باشند. مسأله اساسی این است که آیا کرزی می خواهد موافقت نامه امنیتی دوجانبه را امضا کند؟ من این مشکلات را کوچک نمی شمارم، این ها جدی اند، اما من فکر نمی کنم این ها مشکلاتی باشند که مانع امضای آن گردند».

دخیل باقی ماندن

همچنان گمانه زنی هایی وجود دارد که تاخیر در امضای این موافقت نامه توسط کرزی صرفاً به دلیل قبولاندن بیشتر این پیشنهادها نیست. بیدل می گوید بخشی از این جنجال های کرزی شاید به این خاطر باشد که می خواهد خودش مطرح باقی بماند. او می افزاید، کرزی می داند که «بالقوه یک مرغابی لنگ است و به نحوی می خواهد مذاکره روی این موافقت نامه ادامه یابد. همچنان شاید او بخواهد کسی دیگری این برچسپ را بخورد که حضور درازمدت خارجی ها در افغانستان را تضمین کرده است. سرانجام نباید متعجب شد هرگاه بخشی از آنچه اکنون کرزی انجام می دهد نتیجه مایوسیت شخصی او از حکومت ایالات متحده امریکا باشد».

کیتینگ می گوید: «او با این کارش بسیاری قطعه ها را در دستش نگه می دارد، به شمول انتخاب رییس جمهور آینده. فرض براین است که هرکه دعای او را بگیرد، احتمالاً شانس خوبی برای پیروزی دارد».

کرزی در مصاحبه ای که روز چهارشنبه (7قوس / 28 نومبر) از رادیوی آزادی پخش شد، لحنش را کمی نرم ساخت و گفت او این موافقت نامه را امضا می کند، در صورتی که ایالات متحده امریکا از حمله بر خانه های مردم خودداری کند و به شروع مجدد مذاکرات صلح پاسخ مثبت دهد. هرچند او دیگر تضمین انتخابات شفاف توسط ایالات متحده امریکا را به عنوان یک شرط عنوان نکرده است، اما همچنان امضای این موافقت نامه پیش از برگزاری انتخابات را رد کرده است.

بیدل چنین نتیجه گیری می کند: «کسی که برای نتیجه خاصی در این مرحله [بازی] شرط کلانی می بندد، یک پوکرباز بسیار نادان خواهد بود».