کارشناس خاورمیانه: داعش با القاعده در لیبیا رقابت دارد

گزارش ها حاکی از آن است که حضور «دولت اسلامی» یا داعش در لیبیا پررنگ تر شده و این گروه حملاتی را در این کشور انجام می دهد. در لیبیا دو حکومت وجود دارد که توسط فائز السراج و جنرال خلیفه حفتر رهبری می شود. سیاستمدارانی مانند رئیس جمهور فرانسه امانوئل ماکرون یا بوریس جانسون سعی می کنند، میان این دو میانجیگری کنند. گیدو شتاین برگ، کارشناس امور خاورمیانه در برلین فکر نمی کند که این سازمان تروریستی برای جلوگیری از نزدیکی میان دو حکومت این کشور به این اقدامات آغاز کرده باشد.

به عقیده شتاین برگ، داعش فعلا در موقعیتی نیست که بتواند به اقدامات سیاسی برجسته فکر کند و بخواهد آگاهانه جلوی نزدیکی دو حکومت به یکدیگر را بگیرد. او گفت که این سازمان از زمانی که شهر سرت را از دست داد، بسیار ضعیف شده و باید برای جان به در بردن مبارزه کند. این گروه تروریستی باید نه فقط علیه ملیشه های مختلف و دو حکومت، بلکه در برابر گروه های نزدیک به القاعده نیز ایستادگی کند.

به گفته این کارشناس خاورمیانه، گزارش ها درباره تجدید قوای نیروهای داعش در لیبیا نشان دهنده این است که این سازمان به بازسازی ساختارها در این کشور مشغول است و می خواهد دوباره به عنوان یک گروه فعال جلب توجه کند. اهداف این سازمان در حال حاضر زیاد بلندپروازانه نیست و از این فراتر نمی رود.

اما به هر حال این سازمان تروریستی پس از شکست های پیاپی هم هیچگاه به طور کامل از لیبیا خارج نشده و آن جا جنگجویانی دارد. در دسمبر سال ۲۰۱۶، این سازمان تروریستی سرت را از دست داد که پس از شکست و خروج از شهر درنه در سال ۲۰۱۵، به مرکز اصلی فعالیتش در لیبیا تبدیل شده بود. 

به گفته آقای شتاین برگ، همان زمان هم روشن بود که این سازمان گرچه در این شهر شکست خورده، اما در کشور پرسونل دارد. همچنین در آن زمان مشخص بود که این گروه تروریستی پس از سازمان دهی دوباره، بازهم سروکله اش پیدا می شود، دست کم در صورتی که دولت لیبیا نتواند باثبات تر شود و نیروهای امنیتی اش کارآمدتر شوند.

این کارشناس امور خاورمیانه در مورد سازمان دهی دوباره داعش می گوید، ما سازمانی را پیش رو داریم که به شدت بر منطقه سرت تمرکز داشت و آن جا مرکز همنام این منطقه را کنترول می کرد. حدود شش ماه روشن نبود که دامنه سازمان دهی دوباره داعش در لیبیا چه اندازه است. من شاهد این هستم که فعالیت های این سازمان در لیبیا روز به روز در حال گسترش است. داعش دیگر ساختارهای شبه دولتی ندارد، بلکه بیشتر یک سازمان تروریستی است که مخفیانه فعالیت می کند و با عراق و سوریه در ارتباط است.

گیدو شتاین برگ در مورد اهمیت شهر ساحلی سرت برای داعش می گوید، من فکر می کنم که داعش از یک فرصت (مناسب) برای تصرف سرت استفاده کند. هر سازمانی که بخواهد در لیبیا فعالیت کند، باید معمولا از ساحل شروع کند، چون تقریبا همه شهرها در ساحل قرار دارند.

این کارشناس امور خاورمیانه درباره فعالیت داعش در شهرهای سرت و درنه می گوید،  در سال ۲۰۱۳، شمار قابل توجهی از لیبیایی ها در سوریه جذب داعش شدند. این سازمان در آن زمان واکنش بسیار استراتژیک نشان داد و گفت: «شما به لیبیا بازمی گردید و ببینید که کجا می توانید شاخه ای (از سازمان داعش را) ایجاد کنید». شرایط این کار در سرت فراهم نبود، اما در شهر درنه امکان آن وجود داشت. درنه از سال های ۱۹۹۰ بدین سو یکی از مرکزاصلی فعالیت جهادی ها در لیبیا بوده است.

به این خاطر نیروهای داعش توانستند در درنه فعالیت کنند. اما در سرت وضعیت متفاوت است، زیرا این جا وطن معمر القذافی بود، اما در این شهر نیز ما شاهد ارتباط رژیم پیشین و جهادی های نوین هستیم.

به عقیده آقای شتاین برگ احتمال گسترش افراط گرایی در لیبیا بیشتر از دیگر کشورها نیست. او می گوید، تجربیات سال های اخیر نشان داده که جهادی ها در مناطقی حضور داشتند که دولت ها آن جا ضعیف بوده و یا کاملا از بین رفته اند. از دیدگاه این کارشناس خاورمیانه احتمال گسترش افراط گرایی در وهله اول به خلاء قدرت در کشور و میزان اختلافات میان فعالان دیگر بستگی دارد. اما به گفته او امکان فعالیت برای گروه های خشونت گرا در لیبیا بیشتر است و داعش نیز مانند ملیشه های دیگر از این وضعیت استفاده می کند.

آقای شتاین برگ فکر می کند که همه این عوامل به احیای این سازمان تروریستی در لیبیا کمک می کند: «من فکر می کنم که این سازمان دوباره بازمی گردد، اما برای او این بار تصرف شهرها دشوارتر خواهد شد». زیرا فعالان سیاسی و نظامی در لیبیا متوجه خطری که از سوی داعش متوجه آن ها است، هستند.

اگر این سازمان تروریستی سعی کند، جایی را در لیبیا تصرف کند، نیروهای حفتر، امریکایی ها و فرانسوی ها واکنش نشان خواهند داد. این کارشناس امور خاورمیانه به این نیز اشاره می کند که حکومت موقت لیبیا نیز بر برخی از ملیشه های دشمن با داعش نفوذ دارد.

به عقیده این کارشناس خاورمیانه این نیروهای وفادار به القاعده هستند که کار این گروه تروریستی را دشوار می سازند: «...در لیبیا ما ناظر این هستیم که داعش با وجود تمام قدرتش تا به حال نتوانسته در برابر گروه هایی که بیشتر به القاعده گرایش دارند، موفق شود». او می افزاید: «...آن جا بازار جهادی ها کوچک است و داعش با گروه های نزدیک به القاعده بر سر این بازار رقابت دارد. این مساله کار تجدید قوای این گروه تروریستی در لیبیا را دشوار می سازد».

گیدو شتاین برگ، در برلین به عنوان کارشناس خاورمیانه و تروریزم در بنیاد علم و سیاست به کار مشغول است. او از سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵، در دفتر صدراعظم آلمان فدرال مشاور در بخش تروریزم بین المللی بود.

این مصاحبه را دیانا هدالی انجام داده است.

 

دیانا هدالی/م. ا.