کار کرد های یکساله حکومت وحدت ملی در قبال زنان در افغانستان

اشرف غنی و عبدالله عبدالله در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری برای تقویت نقش زنان در سطوح مختلف به ویژه درسطح سیاسی جامعه تعهدات زیادی انجام دادند. اما اینک که یکسال از حکومت وحدت ملی می گذرد، آیا هر دو سیاستمدار تعهدات شانرا عملی کرده اند؟ فعالان زن در مورد یکسال کارکرد های حکومت نظر نسبتاً مثبت دارند.

ثریا صبحرنگ از کمیته زنان سازمان حقوق بشر افغانستان به این باور است که اراده سیاسی رهبران حکومت افغانستان در قبال مشارکت سیاسی زنان و قرار دادن زنان در پست های کلیدی، بسیار قوی و مشوق کننده است. او می گوید: «ما در اول عدد چهار را انتخاب کرده بودیم و تاکید داشتیم که مثلاً چهار وزیر داشته باشیم، چهار معاون وزیر و چهار سفیر. اما فعلاً کمیت برای ما بسیار اهمیت ندارد. فعلاً مهم است که زنان مثلاً در کمیته گزنیش، ریاست های مهمی در دفتر ریاست جمهوری و ریاست اجرائیه، در وزارت خارجه و امثال اینها پست های کلیدی را عهده دار گردیده اند و به ویژه زنان جوان این شانس را دریافت کرده اند، و این امیدوار کننده است.»

حتی غنی و عبدالله مشاورین زن دارند که می توان گفت در تاریخ افغانستان بی سابقه است. یکی از تقاضا های نهاد های زنان گماشتن یک زن به حیث عضو شورای عالی قضا است. رئیس جمهور افغانستان این خواست زنان را پذیرفته و زنی را به این مقام نامزد کرد.

اما در جامعه مردسالار افغانستان تقویت نقش زنان در سطوح رهبری کار ساده نیست. مقرری دو زن به حیث والی ولایات غور و دایکندی عاری از مشکلات نبود. همچنین انیسه رسولی، که برای عضویت در شورالی عالی قضا نامزد بود، از ولسی جرگه افغانستان رای اعتماد بدست نیاورد. خانم حوریه مصدق از سازمان عفو بین الملل می گوید: «متاسفانه رئیس جمهور حمایت لازم و کمپاین لازم را برای گرفتن رأی مناسب در پارلمان برای رسولی انجام نداد. حال آنکه آقای رئیس جمهور و آقای رئیس اجرائیه در پست های که به آنها علاقمند هستند، در پست های که آنها می خواهند، چنان کمپایان می کنند و چنان با اعضای پارلمان ملاقات های می داشته باشند و از فرد حمایت می کنند که در بسیاری اوقات وکلا امکان دیگری جز دادن رأی اکثریت ندارند. متاسفانه در قضیه انیسه رسولی ما چنین یک حمایتی را از رئیس جمهور و رئیس اجرائیه ندیدیم.»

علاوه بر این در نظر است که چهار زن در نمایندگی های دیپلوماتیک افغانستان در کشور های دیگر گماشته شوند. فعلاً تنها یکی از آنها کار اش را آغاز کرده است.

اما آیا سهمیه بندی یک روش درست برای گماشتن زنان در پست های کلیدی است، و آیا بهتر نخواهد بود که صرف نظر از جنسیت، تنها افراد با توانایی های کاری در پست های کلیدی گماشته شوند؟ زنان فعال افغانستان حالا کمتر روی کمیت تاکید دارند، آنها می خواهند زنانی در پست های کلیدی گماشته شوند که ظرفیت کاری داشته باشند.

داکتر عالمه عضو کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی و مسئول کمیته سیاسی زنان در مورد می گوید: «با وجودی که مردم به این عقیده اند که پست های زنان نمادین اند، اما نظر من این است که اگر زنان با ظرفیت در پست ها گماشته شوند، آنها می توانند همین پست های نمادین را به پست ها مدیریتی و مهم تبدیل کنند. در اینجا مسأله ظرفیت زنان نیز مطرح است.»

نقش بانوی اول

رولا غنی همسر رئيس جمهور افغانستان، به قول فعالان حقوق زن، نیز در مشارکت سیاسی زنان و در پروسه صلح، نقش بسیار مهمی را بازی می کند. او زمینه گفتگو ها با زنان فعال افغانستان را مساعد گردانیده است. صبحرنگ می گوید همینکه بانوی اول افغانستان ما را هنگام تهیۀ منشور زنان حمایت و تشویق می کرد، خود امیدواری های را ایجاد کرد. مثال خوب دیگر نقش رولا غنی در مقرری عادله بهرامی مشاور رئیس جمهور در بخش جندر است.

به گفتۀ صبحرنگ و داکتر عالمه، رولا غنی از پروژۀ جلوگیری از سرطان سینه زنان حمایت گسترده کرده است. یکی از پروژه های دیگری که با مساعی رولا غنی به پا ایستاده است، پروژه "پرو مود" یا تقویت جندر در افغانستان است. اما در قبال این پروژه نگرانی های نیز وجود دارد. داکتر عالمه می گوید که این پروژۀ بزرگ که هزینه اش از جانب ایالات متحده امریکا تمویل می گردد، در عدم مدیریت و نظارت درست، مانند شمار زیادی از پروژه های دیگر، تنها به حیف و میل پول خلاصه خواهد شد. او می گوید: «متأسفانه مسأله زن هم در افغانستان در سالهای اخیر به یک پروژه مبدل گردید. در گذشته کار های زیربنایی کمتر صورت گرفته است و یک تعداد سازمان های غیر دولتی از نام زن سوء استفاده کردند... من نگران هستم که پروژه "پرو مود" هم اگر دلسوزانه با آن برخورد نشود و نظارت و کنترول دقیق وجود نداشته باشد، شاید بدون نتیجه بماند.»

چالش های امنیتی و اجتماعی

یکی از مشکلات دیگر زنان افغان مسأله خشونت ها است، از خشونت های خانگی گرفته تا محاکم صحرایی طالبان و دشوارتر از همه پیگیری این خشونت ها. مسأله عدم پیگیری خشونت ها علیه زنان را خانم صبحرنگ رد کرده می گوید: «بر اساس گزارش های که به ما در کمیسیون حقوق بشر می رسد، در قضایای رسیدگی به خشونت ها علیه زنان تغییرات به وجود آمده و کاملاً جدی با چنین قضایا بر خورد صورت می گیرد.» او می افزاید که هم ارگان های عدلی و قضایی به قضایا رسیدگی خوب می کنند و هم رسانه ها و نهاد های زنان در این راستا فعال اند.

داکتر عالمه نیز از تلاش های نهاد های زنان یاد کرده، اما علاوه می کند که زنانی که مورد خشونت ها قرار می گیرند، حمایت های لازم را بدست نمی آورند. او در مصاحبه ای با دویچه گفت: «زنانی که از خشونت ها رنج می برند قضایای چون ستاره و عایشه را همه بیاد دارند. مثلاً برای تداوی یا جراحی صورت ستاره پول وجود ندارد. زنانی که در ولایات قربانی خشونت ها می گردند، برای انتقال شان به مرکز و برای بودباش شان، پول وجود ندارد.»

از سوی دیگر زنان افغانستان در حال حاضر بیشتر از همه از وضعیت شکنندۀ امنیتی در افغانستان و مذاکرات صلح با طالبان نگران اند. زنان افغان که قربانی شماره یک در زمان حاکمیت طالبان بودند، حق مسلم خود می دانند که در سطوح مختلف در مذاکرات با طالبان دخیل باشند. حوریه مصدق می گوید: «بدبختانه انتصاب چند زن در شورای عالی صلح و یا در شورا های عالی صلح در سطح ولایات، نمی تواند پاسخگوی اشتراک زنان در پروسه صلح باشد.» خانم مصدق دلایل مختلفی را در این رابطه بیان می دارد: «زنان در پروسه های صلح دخیل نیستند، از حضور زنان بیشتر به شکل سمبولیک استفاده می شود تا واقعی، نگرانی های زنان اصلاً انعکاس پیدا نمی کنند، .... و در مذاکراتی که زنان حضور داشتند، شانس ابراز نظر و تبادل افکار با طالبان برایشان داده نشده است.» حوریه مصدق می گوید که تنها طالبان یگانه تهدید برای زنان نیستند بلکه حزب اسلامی، حزب مولوی خالص و یک تعداد دیگری از گروه های شورشی مسلح مخالف حکومت نیز وجود دارند که در پروسه صلح داخل نیستند، اما تهدید برای زنان به شمار می روند.

بیکاری زنان و دختران جوان تحصیل کرده به خصوص در ولایات مشکل دیگری بر سر راه زنان است.

با اینهمه فعالان زن امیدوار یک آینده بهتر زنان در افغانستان اند.