چرا حمله انتحاری کشمیر ممکن است به جنگ تمام عیار بینجامد؟

روز پنجشنبه در نتیجه حمله انتحاری در منطقه پولواما در کشمیر تحت کنترول هند، حداقل ۴۱ شبه پولیس هندی کشته شدند. گروه شورشی "جیش محمد" که در پاکستان مستقر است، مسئولیت این حمله را به دوش گرفت.

این نخستین بار نیست که این گروه اسلامگرا حمله را در کشمیر تحت کنترول هند انجام می دهد اما حمله روز پنجشنبه مرگبارترین حمله در تاریخ این منطقه بوده است.

ناریندرا مودی، نخست وزیر هند این حمله را "شنیع" توصیف کرد و دیگر مقامات هندی گفتند که "شواهد غیرقابل تردید" دارند که "اسلام آباد مستقیما در این حمله دست داشته است". مقامات هند وعده دادند که به این حمله پاسخ دندان شکنی می دهند.

اما پاکستان با محکومیت خشونت در هر نقطه ای از جهان، هرگونه دست داشتن در این حمله را رد کرده است. جامعه جهانی به شمول کشورهای ایالات متحده و آلمان بیدرنگ این حمله را محکوم کردند.

هند در شرایط عادی نیست

این حمله انتحاری عقبگرد بزرگی در روابط پرتنش هند و پاکستان است. این دو کشور پیش از این سه بار با یکدیگر جنگیده اند و هر دو کشور بر سر کنترول منطقه کشمیر اختلاف دارند. هند پاکستان را متهم می کند که از حملات تروریستی اسلامگرایان در هند حمایت می کند و پاکستان نیز همواره چنین اتهاماتی را کتمان می نماید. از اواخر دهه ۱۹۸۰ تاکنون، شورش های جدایی طلبانه در کشمیر وجود داشته است اما طی پنج سال گذشته نسل جدیدی پدید آمده که دست به اسلحه برده اند.

سمیر ساران، رئیس "بنیاد پژوهشی نظارت" در دهلی در حاشیه "کنفرانس امنیتی مونشن" به دویچه وله گفت که هیچ تردیدی وجود ندارد که پشت حمله اخیر کشمیر، پاکستان قرار دارد. او همچنان اسلام آباد را به "جنگ نامتقارن" (نا متناسب) علیه دهلی نو متهم کرد. ساران گفت: «این یک حمله تروریستی خونسردانه بود که توسط شورشیان آن سوی مرز انجام شد؛ شورشیانی که توسط شبکه دوامدار نیابتی پاکستان تمویل می شوند و آموزش می بینند».

او افزود که حمله روز پنجشنبه ممکن است هند را مجبور به واکنش نظامی کند و پناهگاه های شورشیان را در آن سوی مرز، در پاکستان هدف قرار دهد. این تحلیلگر سیاست خارجی و تحلیلگر امنیتی گفت: «بعد از حمله، برای دهلی نو وضعیت مانند همیشه نیست».

با توجه به این که هند در ماه می انتخابات سراسری برگزار می کند، ساران می گوید که حکومت مودی زیر فشار قرار خواهد داشت تا نشان دهد علیه پاکستان سخت اقدام می کند. او توضیح می دهد: «این حمله هنگامی رخ داد که هند در آغاز چرخه انتخابات قرار دارد... و نخست وزیر مجبور است تا واکنش نشان دهد. در غیر آن، ضعیف به نظر می رسد و در نتیجه شکست خواهد خورد. من فکر می کنم ماجرا بزرگتر از آن چیزی است که تصور می کنیم».

"آسیبی" به جنبش سیاسی کشمیر

تالا باهت، یک فعال کشمیری و فیلمساز در سویدن می گوید که او نگران است که حمله مرگبار اخیر به جنبش سیاسی مسالمت آمیز که برای حقوق مردم کشمیر مبارزه می کند، "آسیب" بزند.

باهت به دویچه وله گفت: «پاکستان باید علیه "جیش محمد" و دیگر گروه های اسلامگرا اقدام کند. "ابزار استراتژیک" اردوی پاکستان انگیزه کشمیر را برای جنبش آزادیبخش ملی لطمه می زند. دهلی نو به خاطر چنین اقداماتی دست به نقض حقوق بشر می زند».

توقیر گیلانی، رئیس "جبهه آزادیبخش جامو و کشمیر" در بخش تحت کنترول پاکستان نیز می گوید که بمبگذاری اخیر "جنبش آزادی" را در منطقه هیمالایا "تخریب می کند". او در گفتگو با دویچه وله توضیح داد: «این حمله هیچگونه همدردی را از سوی جامعه جهانی برای مصیبت کشمیر همراه نخواهد داشت. [بلکه] سبب تقویت رقابت نظامی در جنوب آسیا می شود و منطقه را عقب نگه می دارد».

آیا نظر چین نسبت به "جیش محمد" تغییر می کند؟

هند پیش از این خواسته بود تا گروه "جیش محمد" و رهبر آن مولانا مسعود اظهر در فهرست تروریستی سازمان ملل قرار بگیرند. این گروه با گروه اسلامگرای دیگری با نام "حرکت المجاهدین" که در کشمیر فعال است، ارتباط دارد. گفته می شود که گروه "حرکت المجاهدین" با گروه تروریستی القاعده مرتبط است.

با این حال، کوشش دهلی نو در سازمان ملل برای قراردادن این گروه در فهرست تروریستی، با مخالفت چین همراه بوده است. چین متحد نزدیک پاکستان است. حالا پس از حمله کشمیر، چین چه موضعی در قبال "جیش محمد" می گیرد؟

باهت در این باره می گوید: «دانستن نقش چین در این ماجرا چندان مشکل نیست. سال گذشته، پیکینگ نماند تا نام مسعود در فهرست تروریستی درج شود. چین هند را دشمن خود می داند». اما گیلانی معتقد است که برای چین دشوار است حمله اخیر را نادیده بگیرد.

زیگفرید ولف، کارشناس در "مجمع دموکراتیک جنوب آسیا" در بروکسل می گوید که چین به طور "غیرمستقیم" پاکستان را تحریک می کند. ولف در مصاحبه با دویچه وله توضیح داد: «پیکینگ به احتمال بسیار زیاد در سیاست پاکستان در حمایت از شورشیانی که در افغانستان و هند حمله می کنند، دخالت نمی کند. هرگونه اقدام علیه چنین گروه هایی یا سلب حمایت، می تواند از سوی جهادگرایان منطقه به عنوان یک اقدام خصمانه تلقی شود».

با این همه، کارشناسان می گویند که واکنش چین به "جیش محمد" و رهبر آن می تواند حیاتی باشد در زمانی که ممکن است اقدام بین المللی علیه شورشیان کشمیر انجام گیرد. همزمان در هند، درخواست هایی برای اقدامات یکجانبه علیه چنین گروه هایی رو به افزایش است.

شامل شمس / ع. ح.