پاکستان با مهاجران افغان خداحافظی می کند

حبیب الله خان، وزیر ایالات و مناطق مرزی، از اسلام آباد در یک گفتگوی تیلفونی به گزارشگر "آی پی اس" گفت: «همین که در 31 دسمبر، موقعیت آوارگان افغان به حیث مهاجر پایان یابد، آنها باید به کشور شان بروند».

او افزود: «این حرف بدون مقدمه ای نیست که بر سر زبان ها افتاده باشد. این یک استراتژی تدوین شده است که توسط کابینه تصویب شده است».

پاکستان سه میلیون مهاجر افغان را خارج خواهد کرد که 1.7 میلیون آنها ثبت شده اند و بیش از نصف آنها در کمپ ها زندگی می کنند. خانوادهای بسیاری از این مهاجران و تقربیاً 1.3 میلیون مهاجر ثبت ناشده بیش از 30 سال می شود که در پاکستان به سر می برند.

افغانستان آماده بازگشت مهاجران نیست

با توجه به این که قرار است نیروهای ناتو و آیساف در سال 2014 از افغانستان خارج گردند، این کشور در حال مبارزه با مشکلات داخلی است. این مشکلات داخلی عبارت اند از مهار کردن شورشگری، احیای اقتصاد در حال سقوط و کنترول قدرت فزاینده جنگسالاران.

حبیب الله خان همچنان گفته است که مهاجران افغان خطری را برای نظم و قانون و ثبات اجتماعی به وجود می آورند.

حاجی عبدالله بخاری، سخنگوی مهاجران افغان که در یکی از بزرگترین کمپ های مهاجران در شهر کراچی در جنوب پاکستان زندگی می کند، از این اظهارت مقام های پاکستان که گویا مهاجران عامل بی نظمی اند، خشمگین است. او می گوید: «مناطق رهایشی ما افغان ها صلح آمیزتر از همهء کراچی است. او باید چنین حرف های بی اساس و غیرمسوولانه خود را ثابت کند».

بخاری که کلان قوم در کمپ مهاجران است، ازسی سال بدین سو در پاکستان زندگی می کند. او زمان کاری اش را طوری تنظیم کرده است که به پیشبرد دکان وسایل برقی و کارهای اجتماعی اش موفق گردد. او امیدوار است که برای سومین بار، دوران اقامت مهاجران افغان در پاکستان تمدید گردد. او می افزاید: «من نمی گویم که ما نمی رویم، اما حالا افغانستان ناتوان است و نمی تواند این بار را بردارد».

امان الله مغول، مهاجر 36 ساله ای که برای چند سالی مهاجران افغان را به مرز انتقال می داده است، می گوید: «من نمی خواهم به افغانستان بروم. 30 سال دیگر لازم است تا من در آنجا صاحب خانه شوم».

امان الله مغول نزدیک به هشت سال داشت که از قریه ای در ولایت قندوز واقع در شمال افغانستان به پاکستان رفت. مغول اکنون صاحب 9 فرزند است. همهء آنها در پاکستان تولد شده اند. آنها هرگز پای شان را در خاک افغانستان نگذاشته اند و پاکستان را کشور شان می دانند. اما پاکستانی ها در مورد آنها چنین نظری ندارند. آنها اگر بعد از زمان تعیین شده در پاکستان زندگی کنند، به عنوان مهاجران غیرقانونی شناخته می شوند.

بلال آغا، دستیار ارشد کمیساریای عالی ملل متحد در امور مهاجران به "آی پی اس" گفته است که بازگشت دادن مهاجران به کشور شان بدون در نظر گرفتن امنیت و آزادی این مهاجران، یک جرم جدی است. به گفته او، براساس قوانین باید از بازگشت دادن مهاجران به کشورهایی که زندگی و آزادی شان در خطر باشد، جلوگیری صورت گیرد.

بلال آغا گفت: «این امر برای هیچ یک از کارگزاران بین المللی که با مهاجران سروکار دارند، قابل قبول نیست. اداره مهاجران ملل متحد تفاهم روشنی دارد که هیچ کسی که نمی خواهد داوطلبانه به کشورش برگردد، نباید به زورعودت داده شود».

بلال آغا همچنان علاوه کرد که کمیساریای عالی ملل متحد در امور مهاجران می خواهد بعد از انقضای زمان حق اقامت مهاجران در پاکستان، مصوونیت آنها تضمین شود. او گفت این سازمان از نزدیک اوضاع را از طریق شرکایش و جماعت های مهاجر افغان دنبال می کند.

بلال آغا گفت که برخی از مهاجران افغان که سند ندارند، مطابق قانون تصویب شده سال 1956 در مورد خارجی ها، در عقب میله های زندان قرار گرفته اند. به گفته او، «پس از آن که مدت مجازات این مهاجران تکمیل گردید»، در حضور نمایندگان افغانستان «اخراج می گردند و در مرز به مقام های افغانستان سپرده می شوند».

بخاری از این که در عقب این حرف ها و تصمیم ها چه چیزی وجود دارد، فقط تبسم می کند. او می گوید: «دروازه ها به روی مردم دو طرف (خط دیورند) همیشه برای رفت و آمد باز هستند». پاکستان کوشش کرده است همه افغان هایی را که در پاکستان زندگی می کنند، ثبت کند. اما قادر نشده در مورد همه کسانی که از این مرز پر رفت و آمد می گذرند، چنین کاری را انجام دهد.

مغول نیز در کمپ جدیدی زندگی می کند که در منطقه مالیر کراچی قرار دارد. این کمپ در شهر گداپ واقع شده است که 80 درصد جمعیت 70000 نفری مهاجران افغان در آنجا سکونت دارند.

آغا اعظم، همآهنگ کننده امور عودت مهاجران به وطن شان به "آی پی اس" گفت: «بسیاری افغان هایی که در آنجا زندگی می کنند به طور روزمزد کار می کنند. آنها در قالین بافی، صنایع چرمگری، ماهیگیری و یا جمع آوری بوتل های پلاستیکی و قطی های حلبی کار می کنند». آغا اعظم بیش از نه سال می شود که اداره عودت داوطلبانه را در شهر گداپ کراچی تاسیس کرده است. وظیفه او ثبت و فراهم آوردن تسهیلات برای مهاجرانی است که دوباره به افغانستان عودت می کنند. او می گوید: «از آنجایی که بازگشت کاملاً داوطلبانه است، ما کسی را تشویق به رفتن نمی توانیم».

از آغاز سال جاری بدین سو به گفتهء اعظم حدود 2600 مهاجر افغان از کراچی به مرز افغانستان فرستاده شده اند. برای هریک آنها مبلغ 150 دالر به قسم کمک نقداً پرداخته شده است.

مهاجران به خانه هایی اشاره می کنند که در طول این چند سال ساخته اند. حاجی عبدالله بخاری ضمن یاد آوری از محله محقر کمپ جدید می گوید: «در سال های 1980 این جا یک زمین خشک و خالی بود و ما در خیمه ها زندگی می کردیم. چون آنجا نامسکون بود، مار و گژدم کودکان ما را می گزیدند. تازه در این اواخر ما قادر شدیم خانه های گلین بسازیم».

اکثر چنین مناطق رهایشی مهاجران فاقد تسهیلات اساسی صحی و مکتب می باشند. با وجود این شرایط دشوار، بسیاری نمی خواهند آنجا را به قصد کشوری ترک کنند که از آن خود آنها است، اما کمتر می شناسندش.

آی پی اس/ رسول رحیم

ویراستار: عارف فرهمند