ویروس کرونا: آنچه در مورد آزمایش ها باید بدانید

چه نوع آزمایش هایی کرونا وجود دارد؟

همواره آزمایش های مختلفی به بازار عرضه می شوند. در پایان ماه اپریل در سراسر جهان بیشتر از ۱۵۰ تولید مختلف وجود داشت. همه این آزمایش ها در کل به دو گروه اصلی تقسیم بندی می شوند: آزمایش های که نشان می دهند آیا یک فرد ویروس کرونا را در بدن خود دارد و به این ترتیب می تواند عامل سرایت آن به دیگران باشد یا نه، و آزمایش های سرولوژیک که با آنها تثبیت می گردد آیا یک فرد در گذشته به ویروس آلوده شده و پادتن یا انتی بادی در برابر آن تشکیل داده است یا خیر.

تثبیت عفونت حاد

برای اینکه تثبیت گردد که آیا یک شخص با ویروس آلوده بوده و آیا می تواند دیگران را نیز آلوده سازد یا نه، در اکثر موارد از شیوه موسوم به «واکنش زنجیره یی پولیمیراز» (PCR) کار گرفته می شود. شیوه بدیلی هم به نام «Istherme DANN-Amplifikation» یا «تکثیر ایزوترمیک دی.ان.ای» وجود دارد، که با آن آزمایشات بسیار مشابه با شیوه اولی انجام می یابند.

با هردو شیوه ترشحات یا به اصطلاح لعاب دهن توسط یک چوبک خاص با سر پنبه یی، از ناحیه حلق نمونه برداری می شود. همچنان اخلاطی که از عمق شش بیرون می شود، برای تشخیص مناسب اند. پس از نمونه برداری یک قسمت خاص ژنتیکی، مثلاً یک ژن، از نمونه گرفته شده و از آن در مراحل بسیار زیادی تولید مثل صورت می گیرد. در پایان با یک شیوه بیوشیمی به نام «الکتروفورژ ژل آگارز» تثبیت می گردد که در آن نمونه آیا ژنوم ویروسی وجود داشته، یا خیر.

در صورتی که ژنوم یافت گردد، فرد به عنوان آلوده به ویروس به شمار می رود. اما اگر ژنوم مورد نظر یافت نشود، هنوز هم به صورت دقیق نمی توان گفت که فرد آلوده نشده است، زیرا احتمال دارد ویروس ها در نمونه نه، بلکه در جای دیگری از بدن موجود باشند. چنین حالتی می تواند نشان دهنده آن باشد که چرا فردی که از بیماری کووید ۱۹ یک بار شفا یافته، بعدتر با آزمایش (PCR) دیده شده است که بازهم ویروس «سارس کووی۲» را در وجود خود دارد. شاید این ویروس تمام وقت در بدن فرد بوده، ولی در آزمایش قبل از مرخصی از شفاخانه دیده نشده است.

اثبات یک عفونت قبلی

آزمایش های سریلوژیک یا «تست الیزا»، که یک روش عمومی غربالگری در بیوشیمی است، پادتن یا «انتی بادی» را در خون یک فرد نشان می دهد که سیستم ایمنی بدن آن فرد در برابر ویروس تشکیل داده است. این بدان معناست که بدن قبلاً یک واکنش ایمنی در برابر آلودگی با ویروس مربوطه نشان داده است. بدین منظور باید یک نمونه کوچک خون فرد (فقط چند قطره) در محلول خاصی در لابراتوار مورد آزمایش قرار داده شود.

در صورتی که پادتن های M و G، که خاصه ویروس «سارس کووی۲» است، در خون دیده شود، آنگاه محلول رنگ خود را تغییر می دهد. اگر چنین چیزی مشاهده شود، ثابت می گردد که فرد قبلاً به این ویروس آلوده شده و بدنش در برابر آن انتی بادی تشکیل داده است. اما این هم نمی تواند یک تثبیت کلی باشد، زیرا تقریباً همه آزمایش های ایمنی نتیجه مشابهی دارند.

برخی از تولید کنندگان این نوع آزمایش تأکید می ورزند که یک آزمایش با مواد تولیدی آنها نتیجه دقیق بدست می دهد. اما چنین حالتی هم متصور است که نتیجه آزمایش انتی بادی مثبت باشد، ولی فرد با ویروس «سارس کووی۲» نه، بلکه با ویروس دیگر کرونا، از جمله سرماخوردگی مبتلا شده باشد و بدنش در برابر آن انتی بادی تشکیل داده باشد.

آزمایش چه زمانی و برای چه کسی سودمند است؟

آزمایش های (PCR) برای آن مهم اند که بیماران و افرادی که این بیماران با آنها در تماس بوده اند، آیا در حال حاضر با ویروس آلوده هستند یا خیر، و چه نوع قرنطین برای فرد بیمار تجویز گردد: آیا قرنطین دو هفته یی برایش کافی است که در جریان آن بتواند با اعضای خانواده در تماس باقی بماند، و یا اینکه به صورت کامل منزوی ساخته شود؟

آزمایش سریلوژیک یا «تست الیزا» برای اپیدمی شناسان مهم است تا تخمین زده بتوانند که چه تعداد از افراد به ویروس آلوده شده ولی ناشناخته باقی مانده اند و شاید زمانی در وجود شان انتی بادی تشکیل شده باشد. نتایج این نوع آزمایش ها می تواند به سیاستمداران کمک کند تا در مورد خفیف ساختن محدودیت ها تصمیم بگیرند.

استراتیژی کشور های مختلف در مورد آزمایش ها

کشور ها در سراسر جهان در جریان پاندمی فعلی کرونا آزمایش های متفاوتی را انجام می دهند. این امر دلایل زیادی دارد: تفاوت ها در توانایی های نظام صحی و بهداشتی، در دسترس داشتن آزمایش ها و ظرفیت های متفاوت لابراتواری نقش مهمی دارند، و به همان پیمانه این پرسش پر اهمیت است که تهدید شیوع ویروس در آغاز تا چه حدی جدی گرفته شده است.

طور مثال کوریای جنوبی، با تجاربی که از اپیدمی سارس در سال ۲۰۰۲ کسب کرده بود، یکی از کشور های است که بسیار زود به آزمایش افراد زیادی، حتی به شمول کسانی که اصلاً علایم بیماری نداشتند آغاز کرد، آنهم با وجودی که موارد ابتلا در این کشور هنوز نسبتاً کم بود.

آلمان، با درنظرداشت جمعیت اش، نیز یکی از کشور های است که آزمایش های بسیار زیادی را انجام داده است. اما در این کشور بیشتر از همه کسانی مورد آزمایش قرار گرفته اند که تماس مستقیم با افراد مبتلا به کرونا داشته و علایم بیماری ناشی از ویروس جدید کرونا در وجود شان دیده شده است.

کشور های دیگری مانند ایالات متحده امریکا، حالا ظرفیت آزمایش های خود را به شدت بالا می برند، اما پاندمی کرونا در این کشور ها قبلاً گسترش چشمگیری داشته و میزان ابتلا به این ویروس بسیار بلند است. در عین حال در برخی از کشور های افریقایی اصلاً تا کنون هیچ آزمایشی صورت نگرفته است.

فابیان شمیت / ص.ا، ع.ف