برای معلولان افغان خدمات رفاهی بیشتر فراهم می شود

ادامه حدود چهار دهه جنگ در افغانستان صدها هزار معیوب و خانواده های بی سرپرست به جا گذاشته است و حمایت از آنان هزینه هنگفتی برای حکومت این کشور به بار آورده است.

با توجه به ادامه جنگهای پراگنده در افغانستان، می توان گفت که تقریباً هر روز در حملات انتحاری و انفجارها، درگیری های مسلحانه و بمباردمان های هوایی که هرازگاهی صورت می گیرند تعدادی از مردم این کشور کشته، زخمی و معیوب می شوند؛ نتیجه اش هم به جا ماندن افراد معیوب، کودکان یتیم و خانواده های بی سرپرستی است که نیاز به کمک و حمایت دارند.

آمنه افضلی، وزیر کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین افغانستان می گوید بیش از 250 هزار خانواده شهید و معیوب در این وزارت ثبت شده اند و مورد حمایت قرار گرفته اند؛ باآنهم اواضافه کرد که به خاطر مشخص نبودن نفوس افغانستان تعداد دقیق خانواده های شهدا و معلولین مشخص نیست.

اما آمار سازمان های بین المللی می رساند که افغانستان تنها بین 800 هزار تا یک میلیون معلول دارد. خانم افضلی می افزاید که این وزارت تنها معلولین جنگی و خانواده های شهدای ثبت شده را مورد حمایت قرار می دهد: «آنچه که در وزارت کار و امور اجتماعی ثبت شده 125 هزار از خانواده های شهدا و به همان ترتیب 125 هزار هم از معلولین ثبت و راجستر هستند.»

افزایش کمک دولتی

خانم افضلی می گوید که قبلا این خانواده ها هر ماه فقط 300 افغانی کمک دولتی به دست می آوردند؛ اما بعد از نافذ شدن قوانین "حقوق و امتیازات شهدا و معلولین" و "حقوق و امتیازات بازماندگان شهدا" این مبلغ بیشتر شده است: «فعلا به خانواده های شهدا و هم به معلولین کشور ماهانه پنج هزار افغانی پرداخت می شود؛ نمی گوییم که کفایت کننده است، اما با معاشی که یک مامور دولت می گیرد در تناسب قرار دارد.»

خانواده های شهدا و معیوبان از افزایش امتیازشان خرسند هستند، اما شماری از آنان می گویند که نمی خواهند همیشه به کمک های دولتی وابسته باشند. دولت هم برای بازتوانی معیوبان و خودکفا شدن خانواده های شهدا با کمک تخنیکی سازمان های امدادی بین المللی برنامه های آموزش حرفه را راه اندازی کرده است که این برنامه ها در هر دوره 5 درصد از معلولان و 5 درصد از بازماندگان شهدا را دربر می گیرد.

غلام علی، یکی از باشندگان ولایت بامیان است که در این دوره های آموزشی شرکت کرده، اما برای کاریابی هنوز هم مشکل دارد: «معلولینی که مشکل اقتصادی داشته باشند می توانند رایگان درس بخوانند و از برنامه های آموزش حرفه، کمپیوتر و زبان انگلیسی بهره مند شوند که در ارتقای ظرفیت آنان نقش مهمی دارند. من از این برنامه ها تجربه خوبی دارم.»

همه بهره مند نیستند

اما در این میان معلولان و معیوبانی هم هستند که نمی توانند از این برنامه ها بهره مند شوند. گفته می شود که افغانستان بیش از 30 هزار نابینا دارد. نابینایان افغان شکایت دارند که دولت به کلی آنان را فراموش کرده و حتی از حق آموزش بی بهره مانده اند. سید محمد یزدان پرست، رییس مرکز فرهنگی و اجتماعی "امید همزیستی" که خودش هم نابیناست می گوید: «من نمی توانم آزمون ورود به دانشگاه را در ولایت خودم سپری کنم، به خاطر اینکه وزارت تحصیلات عالی می گوید ما استادی نداریم که به خط بریل آشنایی داشته باشد».

وی می گوید تنها شمار اندکی از آنان که در خارج افغانستان خط بریل را آموخته اند با سواد اند و اکثرشان حس می کنند بار دوش جامعه هستند. وزارت کار و امور اجتماعی می گوید این مسئولیت وزارت های معارف و تحصیلات عالی است که مکاتب و دانشگاه های مخصوص نابینایان را در این کشور ایجاد کنند.

آمنه افضلی می گوید در کنوانسیون های بین المللی و قانون حقوق و امتیازات شهدا و معلولین، معلولین باید از حق آموزش برابر برخوردار باشند و همچنان تمامی اداره های دولتی مکلف اند تا حداقل 3 تا 5 درصد از کارمندانشان را از معلولین استخدام کنند. امری که به گفته معلولین به آن اصلا توجه نمی شود.

بروکراسی در ادارت

هنوز هم در افغانستان هزاران بازمانده شهید و معلول ثبت نام نشده اند و وزارت هم این را می پذیرد. محی الدین باشنده کابل است و برادرش در جنگ کشته شده، او می گوید: «می خواستم برادر زاده هایم را ثبت نام کنم و کارت بگیرم تا برایشان کمک شود چون که خودم نمی توانم دو فامیل را خرج بدهم. تا واسطه نداشته باشی نمی شود. من را از این اداره به آن اداره دواندند تا اینکه پیشمان شدم. خیلی سرگردانی و جیگر خونی دارد».

به گفته وی به همین خاطر خیلی از خانواده های شهدا و معلولان برای دریافت کمک به دروازه موسسات امدادرسان داخلی و خارجی مراجعه می کنند. اما آمنه افضلی، وزیر کار و امور اجتماعی، شهدا و معلولین می گوید به خاطر جلوگیری از سواستفاده اشخاص و خانواده هایی که واجد شرایط نیستند "کمیسیون تثبیت معلولیت" و "کمیسیون تثبیت هویت شهدا" وجود دارد که مراجعه کنندگان باید مراحل قانونی آن را طی کنند.

امتیازات و رفاه اجتماعی

معلولان و معیوبانی که به کمک های دولت وابسته اند می گویند که برای دریافت پولشان باید نیمی از آن را خرج رفت و آمد کنند تا به دستش بیاورند. اما خانم افضلی می گوید: «اخیرا بانک جهانی بالای برنامه ای سرمایه گذاری کرده است که از طریق آن همه خانواده های شهدا و معلولین با داشتن یک حساب بانکی مخصوص پولشان را به موقع از وزرات مالیه دریافت خواهند کرد». همچنان قرار است در ولسوالی ها و مناطق دوردست، پول این افراد از طریق خدمات پولی شبکه های مخابراتی موبایل پرداخته شود.

هنوز هم در افغانستان اکثر ساختمان های عمومی و حتی ادارات دولتی امکانات رفاهی مناسب را برای معلولان ندارند. معلولان نمی توانند با سرویس حمل و نقل عمومی رفت و آمد کنند و به برای پیشبرد کارهای شان خودشان به دفاتر دولتی مراجعه کنند. اما به گفته خانم افضلی، مطابق با یکی از ماده های قانون جدید حقوق و امتیازات معلولان، همه امکانات برای معیوبان در اماکن عمومی در نظر گرفته شده و وزارت خانه های مربوط مکلف به عملی کردن این ماده هستند.