وزارت تحصیلات عالی: با نصاب کهنه تحصیلی خداحافظی می‌کنیم
۱۳۹۶ آبان ۲۸, یکشنبه
رییس جمهور غنی چندی پیش دستور داد تا نصاب تحصیلی دانشگاه‌ها بازنگری شود. او گفت "نوت‌هایی که پدرکلان ما را با آن درس می‌دادند، امروز هم تدریس می‌شود"؛ به همین دلیل دانشگاه‌های افغانستان نتوانسته نیروی کار مسلکی و متخصص را به نهادهای دولتی تسلیم دهد.
وضعیت تحصیلی در افغانستان زمانی آشکار می‌شود که جوانان فارغ‌التحصیل از دانشگاه‌ها به دلیل نداشتن دانش کافی توانایی کار در ادارات دولتی و غیردولتی را ندارند و در مقابل حکومت مجبور می‌شود میلیون‌ها دالر را برای استخدام مشاوران خارجی در وزارت‌خانه‌ها مصرف کند.
مقام‌ها در وزارت تحصیلات عالی می‌گویند در پانزده سال گذشته توجهی به بهبود کیفیت نصاب تحصیلی نشده است. همچنین استادان دانشگاه‌ها همزمان با پیشبرد وظیفه تدریس، مسئولیت پیشبرد امور مدیریتی را نیز دارند.
عبدالطیف روشن سرپرست وزارت تحصیلات عالی افغانستان عبدالطیف روشان سرپرست وزارت تحصیلات عالی روز یک شنبه در کنفرانس افتتاحیه اجماع ملی بازنگری و معیاری‌سازی نصاب نهادهای تحصیلات عالی گفت: «بین کمیت پوهنتون‌ها و کیفیت در سرمایه‌گذاری و طرح برنامه‌های زیربنایی در پانزده سال گذشته توازن در نظر گرفته نشده است. رسالت و ماموریت استاد و محصل به صورت منطقی تعریف نگردیده است. پوهنتون‌های افغانستان بیشتر متن محور عمل کرده‌اند تا تولید متن.»
بازنگری نصاب تحصیلی
این مقام وزارت تحصیلات عالی گفت به همین دلایل وزارت نتوانسته روی بهبود و تغییر نصاب تحصیلی کار کند. آقای روشان تاکید کرد که امروزه جهان در حال تحول است و نصاب تحصیلی دانشگاه‌ها همواره تجدید و بازنگری می‌شود، در حالی که نهادهای تحصیلی افغانستان از این امر محروم است.
آقای روشن گفت: «ما می‌خواهیم پوهنتون‌ها را در قبال فعالیت‌های علمی شان مسئول بسازیم. مسئولیت در برابر فعالیت‌های علمی، مسئولیت در برابر سرنوشت افغانستان است. تولیدات علمی ما باید به دانش جوانان بیفزاید و راهی را بروند که یک اتفاق نو باشد و به چیزی دست یابند که قبلا وجود نداشته باشد.»
وزارت تحصیلات عالی می‌گوید پیش از دیپارتمنت‌ها خود در تدوین نصاب تحصیلی تصمیم می‌گرفتند ولی پس از این کارشناسان بین‌المللی، نمایندگان ادارات دولتی، استادان، علما، دانشجویان و نمایندگان جامعه مدنی دخیل خواهند بود.
مرتبط: نخستین دوره دانشجویان از رشته "مطالعات زنان" دانشگاه کابل فارغ شدند
براساس تصمیم جدید وزارت تحصیلات عالی، قرار است رشته‌های تحصیلی در تمام مراکز تحصیلی دولتی بازنگری شود و نصاب تحصیلی طوری تدوین شود که بازار کار به آن نیاز دارد. بازنگری بر کیفیت و محتوای نصاب تعلیمی برنامه دیگر این وزارت است. سرپرست وزارت تحصیلات عالی گفت تنها آن عده از مضامین در دانشگاه‌ها تدریس خواهد شد که جامعه و بازار کار به آن نیاز دارد. طرح دیگر این است که بین مضامین فرعی و اصلی تفکیک شود و دانشگاه‌ها از سیستم کریدیت استفاده کنند.
درد دل محصلین
دانشجویانی که تجربه تحصیل در نهادهای تحصیلی دولتی را دارند به این باورند که تغییر در نصاب تحصیلی و ایجاد اصلاحات در دانشگاه‌ها کار آسانی نیست. شیرخان حبیب یک تن از دانشجویان در پوهنتون ننگرهار می‌گوید اصلاح و تغییر نصاب تحصیلی به زمان زیادی نیاز دارد: «در بعضی از پوهنتون‌ها چپترهای فرسوده تدریس می‌شود که با قرن ۲۱ هیچ ربطی ندارد.» آقای حبیب تاکید می‌کند که باید نهاد مشخص علمی برای تهیه نصاب تحصیلی ایجاد گردد: «حکومت باید یک انستیتوت مشخصی را ایجاد کند تا نصاب تحصیلی بدون تبعیض مورد مطالعه قرار گیرد.»
فاجعه بیکاری
مقام‌ها در وزارت تحصیلات عالی می‌پذیرند که فاجعه بیکاری و فرار جوانان افغان از این کشور ریشه در ناکارایی دانشگاه‌ها دارد. جوانانی که از دانشگاه‌ها فارغ می‌شوند، توانایی کار در نهادهای دولتی و غیردولتی را ندارند به همین دلیل سرخورده می‌شوند و راه مهاجرت‌های غیرقانونی را در پیش می‌گیرند.
وزارت تحصیلات عالی تاکید کرد که فارغان دانشگاه‌ها باید بتوانند در مارکیت بین‌المللی کار پیدا کنند و استادان باید با زبان بین‌المللی آشنا باشند تا جزوه‌هایی را در دانشگاه‌ها تدریس کنند که دانشجو را برای چنین مقصدی آماده کند. این در حالیست که اکثر استادان در مراکز تحصیلی با زبان‌های بین‌المللی آشنا نیستند.
آقای روشان گفت: «نقش تحقیق در پوهنتون‌ها برجسته می‌شود. تنها آموزش کافی نیست. وظیفه استادان پوهنتون‌ها تنها تدریس نیست. تولید متن علمی مبتنی بر تحقیقات علمی یکی از رسالت‌هایی است که متاسفانه کمتر مورد توجه استادان قرار گرفته است.»
هرچند دسترسی به آثار علمی بین‌المللی به دلیل ناآشنایی استادان به زبان‌های بین‌المللی دشوار است اما وزارت تحصیلات عالی در نظر دارد تا مراکز ترجمه آثار علمی را فعال کند و از این طریق زمینه مطالعه متون علمی را برای استادان فراهم نماید.
جذب استادان دارای مدارک دکترا و ماستری
این مقام وزارت تحصیلات عالی افزود که قرار است استادانی که داران اسناد تحصیلی دکترا و ماستری هستند در دانشگاه‌ها جذب شوند. او تاکید کرد استادانی که دارای سند تحصیلی لیسانس هستند کاهش خواهد یافت زیرا برای آن‌ها زمینه رشد تحصیلی به سویه ماستری و دکترا فراهم می‌شود.
آگاهان مسایل علمی اما می‌گویند تغییر نصاب تحصیلی با استادانی که در سطح لیسانس تحصیل کرده‌اند دشوار است. آن‌ها می‌گویند این تغییر زمانی ممکن است که استادان جوان و دارای مدارک تحصیلی دکترا و ماستری در مراکز تحصیلی جذب شوند.
وضعیت در داخل
مسئولان وزارت تحصیلات عالی گفتند وضعیت در داخل مراکز تحصیلی طوری است که حلقات خاصی سمت استادی را در این مراکز در اختیار گرفته‌اند و به نیروهای جدید و آراسته با دانش امروزی اجازه نمی‌دهند تا به عنوان استاد وارد دانشگاه‌ها شوند.
عبدالتواب بالاکرزی معین علمی وزارت تحصیلات عالی گفت که در بسیاری مراکز تحصیلی، مدیریت این مراکز «میراثی» شده و اجازه داده نمی‌شود تا افراد مبتکر و دانشمند وارد صحنه شوند. او گفت در برخی موارد افراد متخصص از صحنه دور ساخته می‌شوند. آقای بالاکرزی افزود نه تنها برای جذب استادان جدید و متخصص اجازه داده نمی‌شود بلکه حلقاتی که مدیریت مراکز تحصیلی را میراثی کرده‌اند تلاش می‌کنند تا در برابر چنین افراد مقاومت کنند و اجازه ندهند چهره‌های جدید به عنوان استاد در دانشگاه‌ها استخدام شوند.
این مقام وزارت تحصیلات عالی افزود که در بسیاری موارد تقرر استادان توسط حلقات سیاسی صورت می‌گیرد به همین دلیل به کیفیت توجهی صورت نمی‌گیرد بلکه منافع فردی و سیاسی استادان در درجه اول قرار دارد.
ح/ه، کابل