هنرمندان مالی علیه خشونت می خوانند

مردم با هیجان منتظر یاکوبا سیسوکو، موسیقیدان معروف جهان اند که هم اکنون در کلوب پیلی پیلی در باماکو، پایتخت مالی با یک آلۀ موسیقی به نام "کورا" روی صحنه می آید. "کورا" آله ای با 21 تار است که به آلۀ موسیقی "چنگ" شباهت دارد. کلوب پیلی پیلی در قلب پایتخت مالی نه تنها به غذای افریقایی خود شهرت دارد، بلکه در آنجا هنرمندان مشهور کشور کنسرت اجراء می کنند. اما اکنون که شورشیان مسلح شمال کشور را در تسلط خود دارند، موسیقی در مالی با سانسور شدید روبرو است.

"زوزو" آوازخوانی است از شهر شمالی گائو، که در جمع شمار زیاد هنرمندان دیگر عرصۀ موسیقی به باماکو در جنوب کشور فرار کرده است. زوزو به دویچه وله گفت: "حالم بسیار بد است، زیرا از شمال کشور آمده ام. پدر و مادرم هنوز در آنجا اند و زجر می کشند. موسیقی نیز شدیداً متأثر شده است".

شورشیان مسلح با باندهای جنایت کار، مثل فروشندگان مواد مخدر و یا قاچاقچیان اسلحه، ارتباط دارند. آنها با اتکا به دین و گویا برای تطبیق شریعت، از شیوه های تندروانه، مثل سنگسار و یا قطع اعضای بدن، در شهر تیمبکتو و در سراسر شمال کشور کار می گیرند. مقبره ها، مساجد بی نظیر گلی و تأریخی و محلاتی را که از سوی سازمان ملل متحد به عنوان میراث فرهنگی خوانده شده اند، تخریب گردیده اند. شورشیان آن جاها را غیرقانونی و ضداسلامی خوانده اند. آنها همچنان برای منع موسیقی غربی رسماً حکم صادر کرده اند. زوزو در مصاحبه اش با دویچه وله افزود: "وقتی آزادی نداشته باشی، مثل این است که در زندان باشی. اگر بخواهی خود را انسان احساس کنی، باید آزاد باشی".

پایان "جشنوارۀ صحرا"

پس از منع موسیقی، اکنون هنرمندان این عرصه پیوسته به مرگ تهدید می شوند. این بدان معناست که فستیوال معروف موسوم به "جشنوارۀ صحرا"، که از سال 2001 به این طرف همه ساله در شهر تیمبکتو برگزار می شد، نیز خاتمه یافته است. مانی انصار، برگزارکنندۀ این جشنواره می گوید: "در این رابطه ما واقعاً متأثر هستیم. ما یک چیز بسیار مهم را برای تیمبکتو و سراسر مالی شروع کرده بودیم، اما بدبختانه که آنهم متوقف ساخته شد".

انصار از یک خانواده خیمه نشین و چوپان آمده است، که در تپه زارهای ریگی شمال تیمبکتو زندگی می کنند. او نیز به مرگ تهدید شده است و نمی تواند به خانه اش برگردد. اما انصار هنوز سر تسلیم نگذاشته است. او می خواهد جشنواره را در محل دیگر و زیر نام دیگری، یعنی "جشنوارۀ صحرا در غربت"، برگزار کند. دو کاروان هنرمندان در ماه فبروری کنسرت هایی را در غرب افریقا اجراء خواهند کرد و بالاخره برای یک دور نهایی سه روزه در کشور بورکینا فاسو گردهم خواهند آمد. انصار می گوید: "ما نمی توانیم با اسلحه در برابر آنها مبارزه کنیم. برای من یگانه راه، استفاده از فرهنگ و موسیقی است".

موسیقی "رپ" به منظور صلح

بر می گردیم به کلوب پیلی پیلی؛ جایی که امکولیل مایکروفون را در دست دارد. او از نسل جدید و جوان موسیقی "رپ" در مالی به شمار می رود، که در آهنگ های مدرن خود از آله های محلی موسیقی، مثل کورا و یا طبلی که شبیه به "زیر بغلی" است، استفاده می کنند.

امکولیل 33 ساله اولین سرایندۀ "رپ" بود، که دو سال پیش در جشنوارۀ صحرا در شهر تیمبکتو سهم گرفته بود. او مانند هنرمندان بسیار مشهور دیگر مالی تا حال در سراسر جهان کنسرت اجراء کرده است، و متن آهنگ هایش تصور او را از "مهاجرت" و "احترام گذاردن" بازتاب می دهد.

امکولیل، با پروژه اش به نام "چنین چیزی هرگز نه"، سرایندگان "رپ"، فعالان و دوستان خود را گردهم می آورد تا جامعۀ جهانی را برای مداخله در مالی تشویق کند. به این ترتیب او پارچۀ ویدیویی را به نام "اس او اس"، که سمبول "یاری طلبی" است، تهیه کرده و با آن توجه مقامات کشور مالی را نیز جلب کرد. در این پارچۀ ویدیویی مردان مسلح و زنانی که وادار به ترک خانه های شان می گردند، دیده می شوند. متن آهنگ را خود امکولیل نوشته است. او می گوید که با آن خواسته است به وضعیت کنونی کشورش پایان بدهد. اما این آهنگ در جنوب کشور، که تحت کنترول حکومت است، نیز اجازۀ نشر نیافته است.

امکولیل هم به مرگ تهدید شده است. او می گوید: "من چیز غلطی در مورد حکومت نگفته ام. نمی فهمم که حکومت از چه می ترسد. اما من هنوز هم همان کاری را که وظیفۀ یک هنرمند است، انجام خواهم داد".

امکولیل هم مثل مانی انصار و هنرمندان دیگر در کلوب پیلی پیلی به این باور نیست که نوای موسیقی در مالی خفه ساخته شود. او می گوید صدای هنرمندان در شمال کشور خاموش ساخته خواهد شد، اما موسیقی چنان در تار و پود مردم مالی ریشۀ عمیق دارد که از میان برداشتن آن هرگز ممکن نخواهد بود.