نیازمندی به برنامه های هنری برای ایجاد همدلی

آریانا سعید هنرمند جوانی است که حضورش در صفحات تلویزیون های افغانستان برایش تنها شهرت به بار نیاورده است، بلکه هراسی را نیز در دلش ایجاد کرده است. او چنانچه خودش می گوید، همواره تهدید می شود: «برای من می گویند که اگر گیرت کنیم، حلالت می کنیم، به رویت اسید می پاشیم، خدا ترا به دست ما نیاندازد».

بشنوید: گفتگو با وحید قاسمی

پیام های این چنینی حضور آریانا سعید را در کنسرت های بزرگ در فضای آزاد مشکل ساخته است. آریانا سعید با وجود چنین نگرانی هایی، در کنسرتی که در بامیان راه اندازی شده بود اشتراک کرد، اما فضای آنجا را کاملاً متفاوت یافت: «باورم نمی شد. سرانجام موفق شدیم در پیش تندیس های بودا که با بمب و راکت تخریب شده بود، کنسرت برگزار کنیم. رفتن به بامیان و بند امیر یکی از رویاهای من بود که برآورده شد».

بیش از هفت هزار تماشاچی

این کنسرت بزرگ توسط دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) روز پنج شنبه در بامیان راه اندازی شد. براساس آمار مقام های رسمی، بیش از هفت هزار نفر در این کنسرت شرکت کرده بودند. وحید قاسمی، فرید رستگار، آریانا سعید، مسعود حسن زاده و شمار زیادی از هنرمندان جوان در این برنامه آواز خواندند.

بصیر حمیدی، مسوول موسسه فرهنگی نارنج که در تلاش های راه اندازی این کنسرت دست داشته، می گوید پیام این برنامه هنری، "باهمی و همدلی برای آبادی وطن بود". این برنامه به مناسبت روز بین المللی جوانان راه اندازی شده بود. حمیدی می گوید 60 درصد جمعیت افغانستان را جوانان تشکیل می دهند و باید برنامه هایی برای ایجاد همنوایی میان آنها راه اندازی شود.

فرید رستگار، یکی از هنرمندانی که در این برنامه نقش داشت و آواز خواند، می گوید استقبال گسترده مردم نشان می دهد که آنها از جنگ، خشونت و مسایل کلیشه ای خسته شده اند و در جویای فضایی هستند که در آن خاطرات تلخ خود را فراموش کنند و لذت ببرند.

بشنوید: گفتگو با آریانا سعید

رستگار می گوید: «کوشش کردیم توسط موسیقی و ملودی دردهایی را که مردم در گذشته احساس کرده اند، خاک بادی را که از پیکره های بودا برخاسته بود و مردم را هنوز رنج می دهد (بزدایم) و برای مردم یک آرامش ذهنی و روانی بدهیم. امیدواریم همه ساله این چنین یک جشنواره برگزار شود. تا به این ترتیب، پیکره های بودا را به یک شکل دیگری بازسازی کنیم».

این کنسرت در پیش روی مجسمه های بودا برگزار شد که 12 سال پیش توسط طالبان انفجار داده شدند. وحید قاسمی، هنرمند و پژوهشگر موسیقی سنتی افغانستان که در این برنامه آواز خواند، می گوید: «مردم گفتند که شما این محل را ستاره باران کردید و دوباره در ذهن ما بودا در جایش مجسم شد. بودا را تخریب کردند، اما تاریخ را تخریب نمی توانند».

مهدی مهرآیین، مسوول موسسه فرهنگی ققنوس در ولایت بامیان برای اولین بار شاهد حضور گسترده هموطنان اش از ولایت های قندهار، کابل و مزار در این کنسرت بوده است: «این کنسرت ها می تواند زمینه تبادله فرهنگی میان مردم نقاط مختلف افغانستان را به وجود بیاورد. خوب است که برنامه هایی در دیگر جاها برگزار شود و ما بامیانی ها در آن اشتراک کنیم».

حضور گسترده زنان

حضور گسترده زنان در این کنسرت در فضای باز، برای هنرمندان افغان تازگی داشت. آریانا سعید می گوید: «خانم ها بسیار زیاد بودند. همین که حضور یکجای مردها و زن ها عادی شده است، یک حرکت بسیار مثبت است».

بتول محمدی که از چند سال به این طرف به عنوان یک فعال مدنی در بامیان کار می کند، می گوید چنین برنامه هایی باعث می شود که دیدگاه مردانه نسبت به زنان تغییر کند. او می گوید: «من در این ولایت هیچ وقت از جامعه نترسیده ام که مثلاً با حضور زن ها مخالفت شود. وقتی کنسرت برگزار شد، من واقعاً خوشحال بودم، چون می دیدم که زن ها، بچه ها و همه مردم خوشحال بودند».

عالمان دینی؛ از مخالفت تا تحفه به هنرمند

پیش از برگزاری این کنسرت، شماری از ملاها در یک چهارراهی تجمع کرده و از مردم می خواستند که در کنسرت اشتراک نکنند. در بسیاری شهرهای بزرگ افغانستان اعتراض های مشابه عالمان دینی منجر به لغو کنسرت شده است.

فرید رستگار می گوید: «شماری از ملاها در چهارراهی "هریکین" جمع شده بودند تا با برگزاری این کنسرت مخالفت کنند، اما مردم از پیش آنها رد می شدند و اصلا توجهی هم به آنها نمی کردند. این نشان دهنده تشنگی مردم به موسیقی و فضای آرامبخش است».

بشنوید: گفتگو با فرید رستگار

وقتی برنامه به خوبی اجرا شد، دیدگاه این عالمان دینی نیز تغییر کرد. وحید قاسمی می گوید: «در شروع کنسرت سر و صداهایی که این (کنسرت) باشد یا نباشد، وجود داشت. بعد کل مسایل حل شد و با پیشانی باز پذیرفته شد. روحیان به من یک جلد قرآن تحفه دادند».

زندگی روستایی، اما باصفا

مرکز بامیان به جای این که یک شهر باشد، به یک روستا می ماند. هرچند بند امیر پارک ملی افغانستان انتخاب شده است، اما هنوز در این شهر کمتر می توان زرق و برق زندگی شهری را دید. با وجود این، هنرمندان از زندگی ساده و برخورد صمیمی مردم ستایش می کنند.

آریانا سعید می گوید: «بامیانی ها واقعاً مردم با فرهنگ و صلح دوست و مهمان نواز می باشند. مردم طرفدار صلح، آزادی، پیشرفت و آرامش و موسیقی و هنر و هنرمند هستند. مردمانی اند که دو سه روز پیش به محل آمده بودند و انتظار این کنسرت را می کشیدند».

در بامیان خانم ها چادری یا برقع نمی پوشند. آنها برعلاوه فعالیت های اجتماعی، در زندگی روزمره و حتا کارهای دهقانی با مردان شانه به شانه کار می کنند. وحید قاسمی از تجربه اش هنگام قدم زدن در بامیان قصه می کند: «دو خانم پودینه جمع می کردند. وقتی مرا دیدند، یک دسته پودینه تحفه دادند و گفتند که این را همراه نان بخورید».

وحید قاسمی که چندی است به صورت اکادمیک در مورد موسیقی محلی و فولکلور افغانستان تحقیق می کند، در این سفر فرصت یافت تا به منابع زنده و اصلی نیز دسترسی یابد. او توانست با 15 تن از زنان در مورد ترانه های کودکانه در لهجه هزارگی صحبت کند، تجربه ای که به گفته خودش در ولایت های دیگر نداشته است.