نلسون ماندلا، مبارز ضدآپارتاید درگذشت

زوما مراسم ملی را برای تشیع جنازۀ ماندلا اعلام کرد. او همچنان دستور داد که همه پرچم ها در سراسر کشور به صورت نیمه برافراشته درآورده شوند. نلسون ماندلا که به خاطر مبارازات اش علیه نژادپرستی رژیم های آپارتاید در افریقا، 27 سال زندانی بود، در سراسر جهان نماد آزادی و انسان دوستی پنداشته می شد. او به پاداش مبارزات خستگی ناپزیرش، در سال 1993 جایزۀ صلح نوبل را دریافت کرد. یک سال پس از آن به عنوان اولین رییس جمهور سیاه پوست کشورش انتخاب شد.

بارک اوباما رییس جمهور ایالات متحدۀ امریکا از نلسون ماندلا به عنوان یک الگو برای همه بشریت ستایش کرد. اوباما گفت که با مرگ ماندلا جهان با نفوذترین و شجاع ترین انسان خود را از دست داد. بان کی مون دبیر کل سازمان ملل متحد از ماندلا به عنوان "بزرگترین انسان راه عدالت" یاد کرد. انگلا مرکل صدراعظم آلمان گفت میراث سیاسی ماندلا برای رهایی از خشونت و رد هرگونه نژادپرستی مدت طولانی برای مردم سراسر جهان الهام بخش خواهد بود.

به یاد نلسون رولیهلاهلا ماندلا

هنگامی که گادلا، پدر نلسون ماندلا، در ماه جولای سال 1918، نام «رولیهلاهلا» را بر او نهاد، به فکر کسی نمی رسید که این طفل تازه به دنیا پا گذاشته، چقدر سزاوار این نام باشد.

«رولیهلاهلا» به زبان مردم قبیله ماندلا "شاخه شکن" معنی می دهد. به عبارت ساده تر، «کسی که باعث برانگیختن خشم می شود». او واقعا هم سزاوار این نام بود و در هر فرصتی که می توانست خشم و ناراحتی رژیم آپارتاید افریقای جنوبی را بر می انگیخت.

آپارتاید به یک دوره تفکیک نژادی در افریقای جنوبی گفته می شود که دولت در مورد آن تصمیم گیری و سازماندهی کرده بود. از ویژگی های این رژیم حاکمیت مستبدانه گروه «سفیدپوست» اروپایی بر دیگر گروه ها و اقوام بود.

رژیم آپارتاید انتقام فعالیت های ماندلا را گرفت و او را 27 سال تمام پشت میله های زندان انداخت.

دفاعیه ماندلا در محاکمه ریوونیا مشهور است. این جا مقام های قضایی در سال 1964 مسوولیت بیش از 150 مورد سبوتاژ یا خرابکاری را به پای او نوشتند و او را به حبس ابد محکوم کردند. این فعال سیاسی در پایان دفاعیه چهار ساعته اش که تمام دسیسه های تفکیک نژادی در افریقای جنوبی را افشا ساخت، گفت: «من آماده مردن هستم».

ماندلا از همان آغاز جوانی فعالیت های سیاسی را آغاز کرد. او که به عنوان پسر رییس قبیله، کودکی را آرام و در رفاه گذرانده بود، در دانشگاه به عنوان سردسته یک گروه اعتراضی دانشجویی، جلب توجه کرد.

بعدها او از ازدواج اجباری سر باز زد و به یوهانس بورگ، پایتخت افریقای جنوبی فرار کرد. این جا ماندلای جوان وارد جریان های سیاسی شد.

در سال 1944، ماندلا عضو کانگرس ملی افریقایی موسوم به (ای ان سی) شد. چهار سال بعد حزب ملی بر سر قدرت آمد و از آن به بعد جدایی نژادی را در افریقای جنوبی نهادینه ساخت.

در سال 1952، ماندلا نخستین فرد رنگین پوست بود که در شهر یوهانسبورگ افریقای جنوبی، دفتر وکالت باز کرد.

جنگ مسلحانه علیه آپارتاید

در این زمان، اعتراض های همگانی و کمپاین های نافرمانی مدنی علیه سیستم آپارتاید جریان داشت که ماندلا در آن یک نقش مرکزی بازی می کرد.

پس از ممنوعیت «ای ان سی» در سال 1961، ماندلا جناح مسلح موسوم به «نیزه ملت» را تاسیس نمود و به حیث فرمانده سازمان زیرزمینی، دستور حمله های چریکی علیه تاسیسات دولتی را داد. در سال 1962 او مخفیانه به خارج از کشور سفر کرد تا نظرها را برای حمایت مالی و آموزش نظامی اعضای برجسته حزب ای ان سی جلب کند.

پس از بازگشت، او گرفتار شده و بعدها به میز محاکمه کشانده شد. ماندلا 17 سال از دوره مجازاتش را در جزیره بدنام روبن آیلند به سر برد که «الکاتراز افریقای جنوبی» لقب داشت. چشمان این زندانی سیاسی این جا حین انجام اعمال شاقه به شدت صدمه دید.

با وجود همه مشقت ها ماندلا در زندان به همبندانش خواندن و نوشتن تدریس می کرد. امروز سلول او یکی از اماکن دیدنی برای بازدیدکنندگان از افریقای جنوبی به شمار می آید.

از سال 1988 مقام های سیاسی به تدریج زمینه را برای آزادی ماندلا آماده کردند. سه سال پیش از آن، او پیشنهاد عفو به شرط چشم پوشی حزب «ای ان سی» از خشونت را رد کرده بود. در روز 11 فبروری سال 1990 ماندلا پس از گذشت 27 سال و به دنبال یک سلسله مذاکرات سری با مقام های دولتی، آزاد گردید. ماندلا در برابر جمعیتی که به مناسبت آزادی او فریاد شادی سر می داد، گفت: «من اکنون سرشار از غرور عمیق و خوشحالی در برابر شما ایستاده ام. ما آزاد هستیم».

«مارتین لوتر افریقا»

«مارتین لوتر کینگ افریقا» پس از آزادی اش، تلاش برای از میان برداشتن جدایی نژادی را آغاز کرد که نتیجه اش در اپریل سال 1994 نخستین انتخابات آزاد در این کشور بود.

در روز دهم ماه می سال 1994، ماندلا به حیث نخستین رییس جمهور سیاه پوست افریقای جنوبی سوگند یاد کرد و از آن به بعد، زحماتش را به طور عمده برای آشتی میان نژادهای مختلف در افریقای جنوبی مترکز کرد. او به همین منظور همراه با دسموند توتو، اسقف اعظم کیپ تاون، رسیدگی به جنایت های آپارتاید در کمیسیون حقیقت و آشتی را به پیش برد.

«ماندلا» پس از وداع از صحنه سیاست در سال 1999، تمام توجه اش را به بنیاد وظایف اجتماعی که خود تاسیس نموده بود، معطوف کرد.

او به خصوص به اطفال و بیماران مبتلا به ایدز بسیار اهمیت می داد. در سال 2005، مکگاتو، پسر دومش در سن 54 سالگی در اثر ابتلا به بیماری ایدز جان باخت.

ماندلا درباره بیماری ایدز گفته بود: «مردم افریقای جنوبی یک جنگ شرافتمندانه را علیه آپارتاید پیش بردند. امروز آن ها را یک خطر به مراتب بزرگ تر تهدید می کند».

اما جانشین او، تابو مبکی، علیه این بیماری همه گیر و رو به گسترش با جدیت کافی اقدام نکرد. ماندلا نیز بعدها اعتراف کرد که در دوره ریاست جمهوری اش به اندازه کافی برای مبارزه علیه گسترش این بیماری تلاش نکرده است.

مبارزه علیه فقر در افریقای جنوبی نیز، ترازنامه دست آوردهای سیاسی ماندلا را تیره ساخت.

شعار حزب «ای ان سی» در سال 1994 «زندگی بهتر برای همه» تنها برای یک گروه کوچک از سیاه پوستان به حقیقت پیوست. افزایش فساد، جنایت و خلاف کاری و کمبود چشم اندازهای شغلی، بقای صلح آمیز این کشور را با خطر مواجه ساخته است.

افریقای جنوبی یک "قطب نمای اخلاقی" را از دست داد

نلسون ماندلا در صحنه بین المللی از محبوبیت اش استفاده کرد و در برخی منازعات نقش میانجی را بازی کرد. از این جمله می توان از کشور افریقایی بوروندی نام برد که صحنه جنگ داخلی بود. او علیه سیاست عراق ایالات متحده و بریتانیای کبیر، آشکارا انتقاد کرد.

در سال 2004 این برنده جایزه نوبل، برای آوردن جام جهانی فوتبال به کشورش، نقشی تعیین کننده داشت.

وضعیت صحی رییس جمهور اسبق افریقای جنوبی پس از مرگ دردناک کواسه محبوبش در یک سانحه تصادف، که یک روز پیش از گشایش بازی فوتبال جام جهانی رخ داد، به وخامت گرایید.

دنیا با از دست رفتن نلسون ماندلا یک مبارز بزرگ و دولتمرد در راه آزادی را از دست داد. اگرهم که ماندلا به دلیل کهولت سن به ندرت درباره مسایل سیاسی اظهار نظر می کرد، بازهم برای کشورش حکم یک "قطب نمای اخلاقی" را داشت.

این هراس وجود دارد که حزب «ای ان سی» پس از مرگ این رهبر مشهورش، با سرعت راهی را برود که بیشتر جنبش های آزادی خواه افریقا پیموده اند: سوء استفاده از قدرت، فساد اقتصادی و خویش خوری.