نگرانی از برخورد احتمالی ناتو و روسیه در فضای هوائی بالتیک

کشورهای بالتیک و پولند در هفته گذشته به هنگام افتتاح لوای جدید ناتو که هدف آن تمرینات چندین کشوری در امتداد مرزهای روسیه است، دیگر حضور موزه های ناتو را که از مدت های طولانی انتظارش را داشتند، در ساحه احساس می کنند. بر فراز آسمان ها همه مطمئن اند که کرملین ترصد می کند و هواپیماهای روسی در همسایگی فضای هوائی بالتیک "وز وز" می کنند و حتی بنا به گفته وزیر دفاع لتوانیا، در دو مورد به صورت غیرقانونی به این فضای هوائی داخل شده اند.

فنلند و سویدن نیز از چنین حوادثی در مناطق شان تذکر داده اند. در یک رویاروئی دراماتیک به تاریخ 21 جون یک هواپیمای اف -16 پولند به طیاره ای نزدیک گردید که حامل سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه به کالیننگراد بود. ویدیوئی از بیرون این هوپیمای روسی را ثبت کرده است. رسانه های روسی گزارش داده اند که یک هواپیمای محافظ (اسکورت) در بین این جت ناتو و هواپیمای شویگو مداخله نمود.

در عین روز ایالات متحد امریکا گزارش داد که یک جت روسی با فاصله کمتر از دو متر از برابر یک هواپیمای ترصدی آن کشور عبور نموده است. و یک سخنگوی پنتاگون گفته است که به دلیل سرعت بلند پیلوت روسی و کنترول اندکش بر هواپیما، این نزدیک شدن کار خطرناکی بوده است. در یک مورد دیگر، پس از آنکه یک جت جنگی روسیه به طور غیر معمول از نزدیک یک هواپیمای اکتشافی سویدنی از فضای بین المللی در بالای بحیره بالتیک عبور کرد، حکومت سویدن سفیر روسیه را فراخواند.

ناتو شمار بیشتر هواپیماهای روسی را یادداشت نموده است

پیرس کازالت، معاون سخنگوی ناتو به دویچه وله تایید نموده است که یک افزایش غیر معمول در حضور هوائی روسیه در هفته گذشته در بحیره بالتیک وجود داشته است. کوالیه گفته است که «این ها شامل بمب افگن های استراتژیک، جت های جنگی، هواپیماهای اکتشافی و ترانسپورتی و سایر هواپیماها بوده اند.» او افزوده است که این هواپیماهای ناتو به مثابه بخشی از عملیات پولیسی هوائی ناتو طرزالعمل معیاری را دنبال می کردند که توسط نیروهای هوائی ملی در "تقلا" برای کنترول هواپیما بوده است.

کازالت این اتهامات روسیه را رد نموده است که هواپیماهای ناتو همان هائی اند که تنش ایجاد می کنند. او می گوید که «وقتی که یک هواپیمای ناتو طیاره ای را راه گیری می کنند که از نگاه بصر شناسائی کرده اند، همیشه با آن یک فاصله محفوظ را نگاه می دارند. وقتی که کار تکمیل شد، جت های ناتو از آن دور می شوند. تمام پیلوت های ما به صورت محفوظ و مسئولانه عمل می کنند.»

جنرال پیترپاول، رئیس فرماندهی نظامی ناتو روز دوشنبه در بروکسل علاو نمود که این تنها فضای هوائی بالای بحیره بالتیک نیست که شاهد افزایش پروازها بوده است، بلکه فضای هوائی بحیره سیاه نیز چنین بوده است.

پاول در مراسمی که توسط پولیتیکو دعوت شده بود، گفت: «در بسیاری از این موارد به نظر نمی رسید که این پروازها واضحاً خصمانه اند.» او افزود: «ما غالباً شاهد چیزی می باشیم که آن را رفتار غیر حرفه ئی در فضای هوائی می خوانیم. مادامی که این قوانین تخطی شوند، امکان وقوع حادثه ای بسیار نزدیک می باشد.»

با توجه به اینکه روسیه خودش تمرینات نظامی را در ماه سپتمبر در امتداد مرز غربی انجام می دهد، ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو به دویچه وله گفته است که او حتا در مورد خطر بزرگ یک برخورد نگران می باشد.

حوادث جهانی حاکی از نگرانی در مورد برخوردهای هوائی است

اما توماس فریر، محقق شبکه رهبری اروپائی برای سال ها در مورد «ظرفیت بالقوه کسب وخامت» به هنگام رویاروئی بین هواپیماها و کشتی های ایالات متحد امریکا و روسیه نوشته است. پس از پائین آمدن تنش به دنبال اوجگیری آن در سال های 2014 و 2016، فریر معتقد است که به دلیل درجازدگی بین ایالات متحد امریکا و روسیه در سوریه، اوضاع اکنون بحرانی تر گردیده است.

او به دویچه وله گفت: «مناسبات خصمانه غیر منتظره بین روسیه و اداره ترامپ پیوسته سرعت تمرینات نظامی در اروپا را افزایش می دهد

و همجواری نزدیک هواپیماهای روسیه و نیروهای ائتلاف در سوریه موجب آن گردیده است که شمار این حوادث باز بلند برود.»

فریر گفت که مقامات غربی به قدر کافی این وضعیت را جدی نمی گیرند، به ویژه خطر برای هواپیماهای ملکی را. او گفت: «من این را آمیزه ای از خود راضی بودن و فقدان فهم مشکل می دانم.» به گفته او قواعد بین المللی که بر کنش بین هواپماها حاکم است، در هواپیماهای نظامی تطبیق نمی شوند.

فریر گفت که هیچ یک از نیروهای هوائی ملی نیاز ندارند که در مورد قواعد رفتاری شان در ارتباط با هواپیماهای غیر نظامی شفاف باشند. او خاطر نشان نمود که «پیلوت های ملکی از نمونه های رفتاری نظامی اطلاع ندارند» و بنابراین «خطر یک برخورد وجود دارد.»

در حالی که یک سلسله تلاشهائی برای تغییر این وضعیت جریان دارد، فریر می گوید که این امر ایجاب تغییراتی را در کنوانسیون شیکاگوی منعقده سال 1944 در مورد هواپیمائی ملکی بین المللی می کند تا یک توافق جهانی به وجود آید و امکان کدام اقدام سریع را کاملاً منتفی گرداند.

تنش بین روسیه و امریکا بدتر از جنگ سرد است

فریر خواهان توجه فوری به منازعه بالقوه بین روسیه و ناتو است که آماده است از بالتیک به سوریه یعنی جائی برود که وضعیت موافقتنامه حفاظت هوائی اکنون نامطمئن است.

فریر هشدار داد که «اشتغال بزرگتر روسیه و ائتلاف به رهبری ایالات متحد امریکا در سوریه، مسلماً امکان برخوردهای مرگبار را افزایش داده است.» او به این واقعیت اشارت نمود که ترکیه متحد ناتو قبلاً یک هواپیمای روسی را سقوط داده است که گفته می شود در سال 2015 در قلمرو فضائی اش داخل شده بود. علاوه بر این، او گفت: «هواپیماهای روسیه و ایالات متحد امریکا قبلاً نیروهای زمینی متحدان یکدیگر را بمباردمان نموده اند و این امر منجر به حملات لفظی بین رهبران نظامی و جنگ طلبی ای شده است که حتا در اوج جنگ سرد نیز دیده نشده بود.»

فریر گفت همچنان نیاز به یک توافق بر سر رفع منازعه در سوریه درنظر گرفته شود. یک گروه کارشناسان باید به طور عاجل ارزیابی کنند که چگونه می تواند توافق وسیع تر بین ناتو و روسیه را برای خودداردی و مدیریت حوادث خطرناک به وجود آید. او به فشرده ترین نحو نوشت: «باید رفتار بی پروا و یا بی ملاحظه قوماندان های نظامی منفرد، پیلوت ها و سایر پرسونل، به ویژه توسط رهبری روسیه به هیچ صورت تحمل نشود. استفاده از تاکتیک پرمخاطره نظامی برای علامت دادن های سیاسی یک استراتژی دارای خطر بلند است که امکان دارد در برخی موارد نتیجه معکوس بار آورد.»

تیری شولتس/ ر. ر.