«نظام تعلیم وتربیت پاکستان پرورشگاهی برای افراط گرایی است»

وقتی که دانش آموزان صنف پنجم درپاکستان کتاب درسی معلومات اجتماعی شان را باز می کنند، چنین می خوانند: « هندوستان دشمنان سنتی ما است و ما باید همیشه خود را برای دفاع از کشورمحبوب مان دربرابر تجاوز هندوستان آماده نگه داریم».

درکتاب اردوی صنف پنجم دانش آموزان چنین می خوانند: « هندوان همیشه دشمنان اسلام بوده اند».

احمد سلیم و «موسسه سیاست انکشاف پایدار» اش از یازده سال بدین سو می کوشند تا این دو موضوع، وبسیاری نمونه های مشابه دیگر، از کتابهای درسی مکاتب بیرون کشیده شوند، اما تا هنوز این کار بدون موفقیت بوده است و او تقریباً ناامید شده است.

سلیم که 66 سال دارد ، می گوید: « من فکرنمی کنم درجریان زندگی خود شاهد یک تحول اساسی باشم. واقعاً بسیار غم انگیز است». او تنها کسی نیست که فکرمی کند این سیستم قراضه وفرسوده تعلیم وتربیت یکی از دلایل گسترش نفوذ پیکارجویی اسلامی درپاکستان است.

او می گوید: « افراط گرایی و تعلیم وتربیت دقیقاً با همدیگر ارتباط دارند». سلیم علاوه می کند که اراده سیاسی ای برای اصلاحات درپاکستان وجود ندارد.

به نظر سلیم در زمان دیکتاتوری نظامی جنرال ضیاءالحق که ازسال 1977 تا 1988 کشور را بامشت آهنین اداره می کرد، نظام تعلیم وتربیت پاکستان یک جهت گیری بیهوده ای به خود گرفت.
ازآن به بعد نظامیگرایی، ناسیونالیسم یا ملت گرایی افراطی ودست برتر قایل شدن به اسلامگرایی درصنوف درسی حاکم شد. یک نصاب تعلیمی بسیار علمانی وکمترخصومت برانگیز و یک سیاست جدید تعلیم وتربیت که درسال 2006 مطرح شد، هرگز به اجرا درنیامدند.

سلیم می افزاید: « هشتاد درصد کتابهای درسی درسال 2010 همان بازتولید چاپهای سال 1981 زمان حاکمیت ضیا الحق اند».

مطابق به گزارش " مرکز تحقیق ومنابع آسیای جنوبی"، « هرگاه ما تصور کنیم که یک طفل به جز از کتابهای درسی کدام منبع اطلاعاتی دیگری نداشته باشد، او از این به حیرت درمی ماند که آنسوی پاکستان وکشورهای اسلامی ، یک جهان دیگر یعنی هندوستان ، دشمن همیشگی ما وجود دارد».

دریک گزارش که عنوان آن « حفاظت وتقویت حقوق اقلیتهای مذهبی از طریق آموزش و پرورش» است وسلیم یکی از مولفان آن می باشد ، آمده است که :« ازآنجایی که هندوستان وهندو برای پاکستان با همدیگر مترادف اند، از این رو طفل مسلمان پاکستانی، به جماعت هندو مذهب به هنگام صلح نیز به چشم یک دشمن شریرمی نگرد که مصروف ایجاد نفاق وشرارت اند».

بدون یک نظام مکاتب دولتی که بتواند برای دانش آموزان راه زندگی را بیاموزد « روز تا روز اطفال بیشتری به سوی افراط گرایی می لغزند». نکته اساسی برای نگران بودن درآن است که « افزایش تبلیغات جهاد گرایی از مدارس ومساجد و یک تقاضا برای جهاد جهانی ضد امریکایی » خود خطر ایجاد می کنند.

نظام تعلیم وتربیت پاکستان به دوشکل تعلیم وتربیت دولتی وخصوصی تقسیم می شود. یعنی مکتب ومدرسه درپاکستان وجود دارند. درحالیکه درمکاتب نصاب تعلیمی معینی تدریس می شود، مشکل است تا محتوای تدریس مدارس دینی را کنترول کرد. بسیاری مردان جوانی که بعداً افراط گرا می شوند، درهمین مدارس دینی درس خوانده اند.

افزایش فقر همچون دایره شیطانی ای به تشدید افراط گرایی کمک می کند.
درمدارس دینی به دانش آموزان غذای مجانی داده می شود، برای آنها محل رهایش وکتابهایی مختلفه فراهم ساخته می شود که مکاتب تهیه نمی کنند. رسماً شمار مدارس دینی درپاکستان 10 هزار باب خوانده شده است.

در یک گزارشی تحقیقی در رابطه با مدارس دینی چنین آمده است: «حکومت به سازمانهای افراط گرای مذهبی اجازه داده است تا با حمایت مدارس دینی از این مدارس سرباز گیری کنند».

زیرساخت تعلیم وتربیت دولتی پاکستان نیز دروضع بدی قرار دارد. سلیم می گوید: « سیستم تعلیم وتربیت با فساد آلوده است. به طور مثال تعداد زیاد از مکاتب تنها برروی کاغذ وجود دارند. ویا ازمعلمانی نام برده می شود وبه آنها حقوق ومعاش داده می شود که وجود خارجی ندارند».

به گفتهء زهرا ارشد همآهنگ کننده "ائتلاف پاکستان برای تعلیم وتربیت" که یک سازمان چتر مانند هست ، «فقر وفقدان تعلیم وتربیت مهمترین دلایل افراط گرایی درکشور است».

سال گذشته پاکستان ، این کشور دارای سلاح هسته یی، درنظر داشت که دو درصد درآمد ناخالص داخلی اش را دربخش تعلیم وتربیت هزینه کند. چنین هزینه دربخش تعلیم وتربیت به طور اوسط پایین تر ازهزینه تعلیم وتربیت سایرکشورهای آسیای جنوبی می باشد.

کارمندان سازمانهای امدادی براین نظر اند که مبلغ واقعی صرف شده دربخش تعلیم وتربیت پاکستان کمتر از 1.5 درصد تولیدات ناخا لص داخلی می باشد. ارشد با توجه به این که 70 درصد دربخش نظامی به مصرف می رسد می گوید: « این رقم به طور نگبت باری کم است». به نظر او راه نجات از افراط گرایی در پاکستان سرمایه گذاری موثر در بخش تعلیم و تربیت است، که البته تا حال صورت نگرفته است.

دی پی آ/ رسول رحیم
ویراستار: رتبیل شامل آهنگ