مذاکرات سوریه در آستانه و هنر دیپلوماسی

در یک آینده قابل پیش بینی سوریه به یک کنفرانس سرتاسری نیاز دارد، یعنی به یک نشست ملی که در برگیرنده همه گروه جامعه سوریه، اعم از گروه های مذهبی، مقامات حکومتی و همچنان مخالفان حکومت یا اپوزیسیون باشد. چنین پیشنهادی به قدر کافی غالباً در مباحثات قریب هفت ساله پیرامون جنگ سوریه مطرح شده، اما دوباره به زودی رنگ باخته است.

این بار ولادیمیر پوتین این فکر را مطرح نموده است. او در اواسط ماه اکتوبر ضمن ظاهر شدن در مباحثات کلوپ والدای در سوچی این ملاحظات را مطرح نمود. رئیس جمهور روسیه تاکید نمود که مذاکرات جاری میان حکومت سوریه و مخالفانش به این ترتیب صورت گیرد. او گفت: «این روند در جریان است، اما با تانی و آهسته است و جناح های در حال منازعه به همدیگر بی اعتماد اند و من امیدوارم بر این وضعیت غلبه کنیم.»

حتا در مذاکرات احتمالاً دشوار سوریه که امروز در آستانه پایتخت قزاقستان آغاز می گردد، قرار است این هدف مدنظر باشد. در این مذاکرات مقامات روسیه، ایران، ترکیه، ایالات متحد امریکا، ملل متحد و اردن گردهم می آیند تا پایان جنگ را در این کشور جنگزده تسریع نمایند.

نقش مناطق وخامت زدائی شده

یک امکان که می توان بی اعتمادی متقابل را کاهش داد، توسط چهار منطقه وخامت زدائی شده فراهم شده است، که از ماه می سال جاری به وجود آمده اند. این مناطق در ادلب واقع در شمال غرب، در بخش هائی از ولایت های حمص و حما، در حومه شرقی دمشق و در جنوب ولایت درعا ایجاد شده اند. اگرچه به دلیل نبود قدرت نهادینه شده برای انفاذ توافقات و ترتیباب اتخاذ شده، و رعایت واقعی آن ها، کمتر به وعده های وخامت زدایی در این مناطق عمل شده است. بنابراین تخطی ها، جنگ ها و خشونت ها صورت می گیرند. علاوه بر این، به نظر می رسد که هیچ یک از جناح های جنگی نمی خواهند در این مناطق تسلیم گردند. این امر دست کم برای نیروهای حکومتی و اپوزیسیون غیرجهادی واقعیت دارد. گروه های افراط گرا، غیر از این نیز از این توافقات خارج اند. آن ها همچون جناح های جنگی بزرگ واجد حق شرکت در مذاکره شناخته نمی شوند.

بنابراین، این گروه ها از لحاظ نظامی مورد حمله قرار می گرفتند و قرار می گیرند. فقط چند روز پیش شهر رقه که در تصرف داعش بود، سقوط کرد. پوتین در سوچی گفت: «دلیلی وجود دارد که ما معتقد شویم در یک آینده قابل پیش بینی تروریست ها را شکست داده ایم.» هرچند با قبول این محدودیت ها که افراط گرایان پیوسته نیروهای شان را تجدید می کنند و دست کم در میان مدت خطر آن ها باقی می ماند. پوتین گفت: «تهدید برای سوریه، منطقه و مجموع جهان در کل از بین نرفته است و ما باید همیشه مراقب باشیم.»

ترازنامه جنگ ها

دیدبان حقوق بشر سوریه، که یک نهاد شناخته شده در سطح بین الملل است، اکنون ترازنامه مداخله روسیه در سوریه را که دوسال پیش شروع شد، ارائه نموده است. روس ها ۴۴۶۱ عضو سازمان تروریستی "دولت اسلامی" یا داعش و قریب به ۴۰۰۰ عضو گروه های قسماً افراطی را کشته است.

در عین زمان در این میان بسیار ملکی ها نیز قربانی شده اند. طبق گزارش سازمان مذکور که امروز انتشار یافته است، از آغاز این مداخله به اینسو ۱۴۴۹ طفل، ۸۸۳ زن و ۳۶۳۱ مرد بالاتر از ۱۸ سال کشته شده اند. به طور خاص تاثیر بسیار مرگبار را به کار گیری یک مخلوط آهن و المونیوم با نام "ترمیت" داشته است. این ماده، علاوه بر بمب های خوشه ئی کوچکی است که برای سه دقیقه در می گیرند و این امر کافیست تا بدترین سوختگی ها را سبب گردند.

طبق اظهار دیدبان حقوق بشر سوریه، در چهار سال گذشته رژیم سوریه ۱۰۰ هزار حمله هوائی انجام داده است. در ضمن سائر موارد ۵۴ هزار بمب بیرلی پرتاب کرده است. علاوه بر همه اینها قتل عام هائی اند که افراط گرایان در حق مردم انجام داده اند.

شکنجه در زندان ها

با توجه به این وضعیت، دشوار است که بتوان جناح های جنگی را گرد یک میز آورد. مذاکرات در رهائی زندانیان نیز باید برای اعتماد سازی صورت گیرد. یحیی اریضی، یک عضو اپوزسیون حکومت سوریه به خبرگزاری آلمانی «دی پی آ» گفت: «علاوه بر مناطق وخامت زدائی شده، این نکته نیز محراق عمده گفت وگوها می باشد.» این مذاکرات نیز باید دشوار باشد.

روزنامه "العربی الجدید"، در شماره روز دوشنبه اش سخن از ۱۱ هزار زندانی به میان آورده است که شکنجه شده و به قتل رسیده اند. این رقم، روسیه متحد رژیم سوریه را نیز در پیشبرد حملاتش دچار اشکال می گرداند. روزنامه افزوده است: «روسیه می داند نقش اش به مثابه یک میانجی در صورت ادامه جنگ در بخش هائی از این کشور چه قدر سوال برانگیز است.»

ابعاد بین المللی

جناح های جنگی تنها در درون سوریه در مقابل هم قرار ندارند، بلکه در خارج نیز چنین است. البته پوتین در سخنرانی اش در سوچی اعلام کرد که مذاکرات با ایالات متحد امریکا برای پایان دادن به منازعه طوری که معلوم است به جلو می رود. دشوار این خواهد بود که روابط بسیار پر تشنج بین اسرائیل و ایران را حل کرد. اسرائیل ایران را متهم می سازد که نیروهای حزب الله شیعه را که در اروپا تروریست شمرده می شوند، پیوسته نزدیک تر به مرزهای سوریه می کند.

در عین زمان مجله انترنتی "المونیتور" که در ارتباط با شرق میانه انتشار می یابد، گزارش داده است که دیپو های اسلحه ملیشه های حزب الله هرچه بیشتر در داخل خاک سوریه انتقال داده خواهند شد و حمله پیلوت های اسرائیلی براین اردوگاه ها خطر را افزایش داده است. به ویژه مردم اسرائیل از آن ترس دارند که برخورد های ناخواسته ئی با نیروی هوائی روسیه صورت گیرد. این درحالیست که اسرائیل در آستانه نماینده ای ندارد. این نگرانی نیز باید در مذاکرات با روسیه در نظر گرفته شود که دیپلومات هایش اخیراً گفت وگوهای جدی و فشرده ای با بیت المقدس داشته اند.

شرکت کنندگان کنفرانس آستانه در سطوح بسیار مختلف با مشکلات مواجه اند. هرگاه امکان آن وجود داشته باشد که حتی بخشی از این مشکلات را حل کنند، در آن صورت یک موفقیت دیپلوماسی خواهد بود.

کرستن کنیپ/ رر. ع ف