لویه جرگه؛ اعتماد امریکا، نگرانی ایران و پاکستان

صفیه صدیقی، سخنگوی کمیسیون برگزاری لویه جرگه به دویچه وله گفت که در این جرگه در مورد پیمان استراتژیک با امریکا مشوره می شود و سپس، پارلمان افغانستان در مورد آن فیصله می کند. در این لویه جرگه 2030 تن شرکت می کنند.

مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده امریکا گفت: «ایالات متحده امریکا و افغانستان متحدان و شریکان نزدیک اند، و ما اعتماد زیاد داریم که این لویه جرگه می خواهد این مشارکت قوی را دوباره تایید کند».

برای افغانستان پیمان استراتژیک با ایالات متحده امریکا هم از نظر امنیتی و هم از نظر اقتصادی مهم پنداشته می شود. در شرایط کنونی، اگر کمک کشورهای غربی به این کشور قطع شود، همه عواید داخلی آن نمی تواند حتا بودجه نیروی امنیتی اش را تامین کند.

سیف الدین سیحون، استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه کابل می گوید پیمان استراتژیک افغانستان با امریکا یک نوع ثبات سیاسی و اقتصادی را ایجاد می کند و بیشتر کمک های اقتصادی برای افغانستان مدنظر گرفته خواهد شد.

از نظر امنیتی نیز بسیاری به این باور اند که گروه های شورشی منتظر سال 2014 هستند تا بعد از خروج نیروهای بین المللی، دوباره در افغانستان قدرت بگیرند. ظاهراً چنین پنداشته می شود که با تعهدات کشورهای غربی و ایجاد نیروی موثر امنیتی داخلی، از خلای امنیتی بعد از سال 2014 جلوگیری شود.

کشورهای همسایه افغانستان مانند پاکستان و ایران نگرانی خود را از امضای پیمان استراتژیک میان افغانستان و امریکا ابراز داشته اند. حامد کرزی، رییس جمهور افغانستان و دیگر مقام های این کشور از مدتی به این سو به کشورهای همسایه افغانستان اطمینان می دهند که پیمان استراتژیک کابل-واشنگتن برعلیه هیچ کشور دیگر نیست.

نگرانی پاکستان

تحلیلگران می گویند که تلاش پاکستان این است تا ایالات متحده امریکا، مشکل افغانستان را مانند زمان بعد از هجوم شورشی به افغانستان، از دید اسلام آباد حل کند. امضای یک پیمان استراتژیک میان کابل و واشنگتن، به این مفهوم است که واشنگتن با کابل طرف است. با توجه به رقابت دیرینه دهلی جدید و اسلام آباد، افغانستانی که دوست هند و شریک استراتژیک ایالات متحده امریکا باشد، برای پاکستان پذیرفتنی نخواهد بود.

سیف الدین سیحون می گوید که پاکستان افغانستان را عمق استراتژیک خود می داند و در تلاش ایجاد «حیاط خلوتی» برای خود است تا در مشکلاتی که اگر با هندوستان پیدا می کند، از آن استفاده کند.

به گفته سیحون، پاکستان فکر می کند با امضای پیمان استراتژیک میان کابل و واشنگتن، نفوذ خود در افغانستان را از دست می دهد. به ویژه این که اخیراً افغانستان با هندوستان نیز توافقنامه استراتژیک امضا کرده است که خود بر نگرانی های اسلام آباد افزوده است.

نگرانی ایران

ایران تنها کشوری است که به صراحت تمام مخالفت خود با امضای پیمان استراتژیک میان کابل و واشنگتن را ابراز داشته است. رسانه هایی که گفته می شود از ایران حمایت می شوند، در افغانستان تبلیغاتی را علیه این پیمان استراتژیک راه اندازی کرده اند. پاکستان به صراحت لهجه در این رابطه مخالفت نکرده است.

سیف الدین سیحون می گوید ایران با ایالات متحده امریکا مشکلات استراتژیک، ایدیولوژیک و هسته ای دارد. بر همین اساس، ایران که بر سر مساله هسته ای خود با غرب درگیر است و حتا از حمله نظامی بر ایران صحبت می شود، حضور نظامی امریکایی ها در مرز شرقی اش را پذیرفتی نمی داند.

فرزانه روستایی، کارشناس مسایل ایران و روابط بین الملل، می گوید: «ایرانی ها از شکل گیری هرگونه پیمان استراتژیک کشورهای همسایه با امریکا نگران خواهند بود. منتها، نگرانی ایرانی ها از پیمان استراتژیک افغانستان با امریکا یک کمی بیشتر از دیگر همسایگان است».

به باور خانم روستایی، زبان و تاریخ مشترک میان افغانستان و ایران و حضور شمار قابل توجه افغان ها در ایران، افغانستان را از دیگر کشورهای منطقه برای ایران متمایز می سازد و به همین دلیل، نگرانی ای که ایران در مورد پیمان استراتژیک کابل – واشنگتن دارد، در مورد دیگر کشورهای منطقه ندارد.

نگرانی ای که وجود دارد این است که با امضای پیمان استراتژیک میان کابل و واشنگتن، مخالفت های منطقه ای زمینه شورشگری را بیشتر سازد. به گفته سیحون، با توجه به اختلافاتی که کشورهای منطقه با پیمان استراتژیک افغانستان و امریکا دارند، امضای این پیمان ممکن است زمینه تشنج را در افغانستان مهیا کند. این مساله برای افغانستانی که اکنون در موج شورشگری غرق است، شاید عجیب نباشد.

اما اگر این پیمان به امضا برسد، ایرانی که منتقد سرسخت حضور کنونی نیروهای بین المللی در افغانستان است و آن را «اشغال» می خواند، دست به چه اقدام هایی خواهد زد؟ خانم روستایی پاسخ می دهد که ایران به جز مخالفت های صوری، هیچ کاری کرده نمی تواند. زیرا افغانستان به عنوان یک کشور مستقل این صلاحیت را دارد که در مورد روابط استراتژیک اش تصمیم بگیرد.

عارف فرهمند

ویراستار: رسول رحیم