فرانسه؛ با جمهوری علیه اسلام گرایی

در پایان ماه مارچ پاتریک کانر وزیر فرانسوی در امور جوانان، ورزش و شهرسازی، با یک توضیح در خور توجه در حوزه عامه ظاهر شد. او اظهار کرد که در فرانسه حدود 100 منطقه شهری وجود دارد که با محل "مولنبیک" بروکسل شباهت دارند.

در مولنبیک بسیاری از جهادگرایان زندگی می کردند که در ماه نوامبر بر کلوپ موسیقی پاریس تئاتر بتکلان و نیز چندین کافه داخل شهر حمله ور شدند و 130 انسان را کشتند و حدود 350 تن دیگر را زخمی کردند.

صد "مولنبیک" فرانسوی

به این ترتیب به قول وزیر فرانسوی با صد مولنبیک فرانسوی، صد مورد از "مکان هایی وجود دارد که مملو از فقر و بیکاری هستند و سیستم جماعت افراطی، سیستم مافیایی و اقتصاد غیر قانونی بیرون از کنترول دولتی" در آنها وجود دارند.

در واقع پیام وزیر جوانان و ورزش کمتر در خور توجه بود، زیرا چنین اظهارات مشابه پیش از آن چندین بار مکرراً بیان شده بود؛ اما مهم این بود که او به عنوان یک نماینده کابینه حکومت سوسیالیست های فرانسه چنین جملاتی را به زبان آورده است. زیرا آنها تا به حال نسبت به ابراز چنین اظهاراتی خیلی محتاط بودند.

این که اظهارات کانر تصادفی نبوده، چند روز بعد تر روشن شد؛ زمانی که مانوئل والس نخست وزیر فرانسه جملات مشابه را به زبان آورد. او در یک کنفرانس کارشناسان هشدار داد که هراس آن می رود که اسلام بنیادگرا بر اسلام میانه رو در فرانسه تسلط یابد.

او گفت: «یک اقلیت بسیار فعال وجود دارد که قصد دارد تا در مبارزه ایدولوژیکی و فرهنگی برنده شود. حالا مهم این پرسش است که چگونه باید جمهوری را در کشور بازسازی کرد؛ آنهم نه فقط در محلات شهری مورد نظر، بلکه در تمام کشور».

با جدیت جمهوری خواهی

والس نخست وزیر فرانسه با اظهارات خود، مورد انتقادهای شدید قرار گرفت. عبدالله ذکری رئیس دفتر نظارت ملی علیه اسلام هراسی گفت که باید به هراس افگنی میان فرانسوی ها پایان داد.

به این ترتیب یک بار دیگر دو مفهوم اساسی در مباحث درباره اسلام در فرانسه ظاهر می شود: "جمهوری" و "اسلام هراسی"؛ به این معنا که نگرانی از نظام سیاسی از یک سو و در سوی دیگر این اتهام که انتقاد از اسلام بنیادگرا، همه یک دین را زیر ظن همگانی قرار می دهد.

این بحث با نشر یک بیانیه در مجله "لیبراسیون" تشدید یافت که بسیاری از روشنفکران فرانسه و نیز روشنفکران مسلمان این کشور و سیاستمداران آن را با این عنوان امضا کرده اند: "با همه جدیت جمهوری خواهی، علیه اسلام افراطی".

هویت فرانسوی و اسلام گرایی

امضاکنندگان بیانیه می خواهند با "جدیت جمهوری خواهی" علیه اسلام افراطی برخورد کنند. به این ترتیب آنها به بحث شدید درباره ایده "جمهوری" در فرانسه اشاره می کنند؛ ایده ای که نظام سیاسی فرانسه توسط آن تعریف می شود و مشخص می کند که این نظام، چه حقوق و مکلفیت هایی را از شهروندان می تواند و باید خواستار باشد تا این نظام بتواند پایدار بماند.

خویشتنداری مذهبی و فرهنگی در حوزه عامه، به این مکلفیت ها تعلق دارند. علاوه بر آن، هدف دیگر این است که شهروندان جدید مهاجر در جامعه به آسانی ادغام گردند.

الان فینکیل کروات فیلسوف فرانسوی در راه انداز این بحث در سال های اخیر نقش مهم داشته است. او درگفتگو با دویچه وله گفت: "ما امروز بسیار زیاد تمایل داریم که هرگونه تعهد جمعی را که ما در آن ملت گرایی مستقیم، دشمنی با خارجی ها یا نژادگرایی را در کار می بینیم، محکوم کنیم".

او می افزاید که یک چنین نگرانی تا حدی غیر سازنده است، زیرا باعث می شود که ابراز بیان را ممنوع کنیم و طرح موضوعات مشخصی را به سرعت تابو سازیم؛ به این ترتیب یک منطق تمامیتخواه را در اندیشه خود شامل می کنیم.

امضا کنندگان بیانیه نیز همین نگرانی را دارند. آنها تاکید می کنند که جمهوری، یک نظام اجتماعی و سیاسی است که شهروندان باید عادت کنند با امور تحمل ناپذیر زیست کنند.