فرار افغان‌ها؛ صف طولانی در برابر ریاست پاسپورت کابل
۱۳۹۴ آبان ۱, جمعه
معلومات کامل در مورد مهاجرت در این صفحه
صبح روز صف متقاضیان پاسپورت در پیش روی اداره توزیع پاسپورت در کابل طولانی است. برخی از این افراد حتی در نیمه های شب خود را به این جا رسانده اند تا نوبت زودتر را بگیرند. بیشتر این ها یک هدف دارند، ترک افغانستان. برای رسیدن به این هدف کم از کم آن ها در اول به داشتن یک پاسپورت نیاز دارند که در حال حاضر بیشتر افغان ها از داشتن آن محروم اند.
اعلان شده است که پاسپورت های دست نویس قبلی چند مدت دیگر بی اعتبار اند. در این پاسپورت ها تقلب و جعل به سادگی امکان پذیر بودند. در پاسپورت های بایومتریک هویت دارنده آن به سادگی مورد بررسی قرار گرفته می تواند. با این حال، بسیاری می پرسند که چرا حالا توزیع پاسپورت های جدید شروع شده است. حکومت نیز مورد انتقاد قرار دارد.
یک مرد کهن سال در صف متقاضیان پاسپورت می گوید حکومت حتی از افرادی که قصد مهاجرت دارند به عنوان آخرین فرصت نیز سودجویی می کند. به طور اوسط این پاسپورت ها برای افغان ها در حدود 5000 افغانی معادل 70 یورو تمام می شود. اصلاً همه مردم توانایی گرفتن پاسپورت را ندارند.
از سویی هم تعدادی از حاضرین در این صف چگونگی فرار خود از افغانستان را به گونه دقیق طراحی کرده اند. فیصل 19 ساله که در بخش انفورماتیک تحصیل کرده است، می گوید: «من می خواهم اول به ترکیه سفر نمایم. پس از آن، از طریقی به اروپا می روم.» هدف او کشور سویدن است، جایی که خویشاوندان اش زندگی می کنند. او اضافه می کند: «این جا نه کار است و نه امنیت. به این لحاظ بیشتر مردم می خواهند که خارج بروند. این قابل درک نیز می باشد.»
داشتن پاسپورت جدید نمی تواند راهگشای دارنده آن برای سفر به سایر کشورهای جهان باشد. بسیاری کشورهای جهان به سادگی به پاسپورت های افغانی ویزای سفر نمی دهند. از همه مهمتر این که سفارتخانه های غربی صدور ویزا را در افغانستان کمتر ساخته اند. بیشتر افغان ها در ابتدا عزم سفر به کشورهای ترکیه، ایران و پاکستان را دارند. برای برخی ها این کشورها تخته خیز به سمت کشورهای اروپایی تلقی می گردند.
گسترش افراط گرایی
بر بنیاد گزارش های سازمان ملل تنها در نیمه سال 2015 کم از کم 5000 فرد ملکی در افغانستان کشته شده اند. در شمال این کشور به ویژه مناطق اطراف کندز و مرکز این ولایت که در اخیر ماه سپتمبر برای سه روز به تصرف طالبان درآمد، جنگ های شدید جریان دارد. در بیشتر بخش های دیگر این کشور نیز افراطگرایی در حال گسترش است. در عین زمان گزارش ها حاکی از حضور گروه داعش در مناطق شرقی افغانستان نشر می شود.
وحید مژده، تحلیلگر مسایل سیاسی در کابل می گوید: «وضعیت بغرنج امنیتی و مهمتر این که اتفاق کندز و رقم بالای بیکاری همه را هدایت به خارج رفتن می کند. با توجه به اتفاقات اخیر، بیشتر مردم رسیدن به کشورهای اروپایی به ویژه آلمان، بریتانیا و سویدن را هدف قرار داده اند.»
دیدگاه مشابه را نیکولاس هیسم، رئیس ماموریت سازمان ملل در افغانستان نیز مطرح می کند: «بدون شک بیشتر افغان ها تحت فشار آینده خود قرار گرفته اند.» هیسم در صحبت های خود چالش های اقتصادی و امنیتی را بیشتر برجسته می سازد.
جوانان افغان دیگر مانند فیصل که بی صبرانه در برابر ریاست پاسپورت انتظار می کشند، تنها به دلیل جنگ های موجود از این کشور فرار نمی کنند، بلکه فرار آنان ناشی از فساد گسترده نیز است. سازمان شفافیت بین المللی افغانستان را در ردیف نخست کشورهای آلوده با فساد قرار داده است. فیصل نیز در این مورد می گوید: «کاکایم یک افسر پولیس بود و نمی خواست که با همکار خود در انجام جرایم همدست شود، سرانجام او را به همین خاطر از بین بردند.»
ده ها هزار تن پاسپورت می خواهند
قبل از جنگ در کندز اداره پاسپورت کابل روزانه نزدیک به 2 هزار پاسپورت توزیع می کرد. بر بنیاد گفته های مسئولین این اداره، در حال حاضر این رقم به سه برابر افزایش یافته است. به گونه اوسط تقریبا 100 هزار تن در نتیجه جنگ های جاری از ولایت کندز بیجا شده اند که بیشتر شان در کابل زندگی می کنند. حسیب 41 ساله که همراه با خانم و سه طفل خود به کابل پناه آورده و در صف متقاضیان پاسپورت ایستاده اند، می گوید: «اقارب ما برای ما مسکن و پناه دادند. وضعیت در کندز هنوز خطرناک است. هیچ کس به مردم ملکی توجه نمی کند، نه طالبان و نه سربازان افغان و نه امریکاییان.»
برای جلوگیری از فرار جوانان دولت نیز کمپاینی را زیر نام «نروید، اینجا بمانید، افغانستان به گذشته بر نمی گردد» را روی دست گرفته و رسانه های دولتی این مطلب را به مردم می رسانند. افزون بر رسانه های دولتی شبکه های اجتماعی ابتکار دیگری تحت عنوان «افغانستان به شما نیاز دارد» را نیز روی دست گرفته اند.
دولت: بمانید
حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان نیز مردم را مخاطب قرار داد و صدا زد که در کشور خود باقی بمانید و آن را خود آباد سازید. افزون بر این فعالیت هایی از سوی جامعه مدنی به منظور تشویق مردم و باقی ماندن به کشور نیز صورت گرفته است.
مدثر اسلامی، یک عضو اجتماع مسلمان جوانان افغان گفت: « ما برای جوانان سهولت های ادامه تحصیل را فراهم می کنیم، و در تلاش هستیم تا زمینه های کاری و تحصیلی را برای شان به وجود آوریم. با تماس گرفتن با دانشگاه های شخصی می خواهیم که بورسیه های تحصیلی در داخل و خارج از کشور را نیز برای شان مهیا سازیم.»
اما حسیب که از ولایت کندز به کابل فرار کرده است، می گوید جامعه به این برنامه ها به دیده شک و تردید می نگرد: «این کار یعنی چه؟ سیاستمداران مانند کرزی سال های دراز کیسه های خود را پر از پول کردند، هیچ از مشکلات ما نمی دانند». او می پرسد: «بیشتر اقارب رئیس جمهور اشرف غنی در حال حاضر در امریکا زندگی می کنند، چرا آنها دوباره بر نمی گردند؟»
از سویی هم عبدالحکیم جوان 35 ساله دیگر که پریشان به نظر می رسد می گوید: «حرف های سیاستمدارانی را که اصلا مسئول اصلی وضعیت نابسامان ما اند نمی توان جدی گرفت.» او همچنان برای دریافت پاسپورت خود انتظار می کشد که پس از دریافت آن راهی ایران شود، اما این که سفر بعدی خود را چگونه انجام خواهد داد هنوز نمی داند.
رضا که 19 سال دارد، یکی از این جوانان است و شکایت می کنند که آنهایی که پول ندارند نمی توانند فرار کنند: «من هیچ پول ندارم که فرار کنم.» او که در کنار اداره پاسپورت عکاس است و سهولت های کاپی برای متقاضیان پاسپورت فراهم می کند با لبخند اضافه می کند: «هرچند وضعیت جاری وخیم به نظر می رسد اما ما باید امیدوار باشیم که یک زمانی وضعیت بهتر خواهد شد.»