فرار از جنگ به جنگ؛ مهاجرت پناهجویان افریقایی به یمن

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل خبر داده است که روز گذشته نیز چهار قایق با صدها نفر مسافر به جنوب یمن رسیدند. اواخر ماه جنوری یک قایق با حدود ۳۰۰ پناهجو در خلیج عدن نزدیک سواحل یمن واژگون شد. در این واقعه بیش از ۳۰ نفر جان خود را از دست دادند.

پناهجویان افریقایی پیش تر توانسته بودند تا خود را به یمن برسانند. به دلیل تنش و جنگ داخلی در یمن آنها نهایتا به قاچاقبران انسان روی آوردند و خواستند تا دوباره به جیبوتی واقع در شاخ افریقا برگردند که آن حادثه رخ داد.

سراسیمگی در قایق

ویلیام سپیندلر، سخنگوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) در مصاحبه با دویچه وله گفت که "در قایق پناهجویان سراسیمگی به وجود آمد". سپیندلر این سخنان را به نقل از نجات یافتگان بیان کرده است. به گفته شاهدان عینی، "قاچاقبران در بین بحر ناگهان از مردم پول بیشتر طلب کردند. بسیاری از پناهجویان نتوانستند بپردازند بنابراین قاچاقبران به آنها شلیک کردند". به همین دلیل، گمان می رود که شمار کشته ها بسیار بیشتر از ۳۰ نفر باشد.

سپیندلر توضیح می دهد: «مردم که در قایق بودند گریختند و جان خود را به خطر انداختند. آنها هیچ گزینه دیگری نداشتند». به گفته او، "بسیاری از این افراد از جنگ، شکنجه و تعقیب در کشور خود گریخته بودند و نمی توانستند دوباره به آن بازگردند".

به گفته "سازمان بین المللی مهاجرت" (IOM) طی سال روان میلادی حدود ۸۷ هزار نفر از اتیوپی و سومالیا با عبور از بحر خود را به یمن رساندند.

"راه های قانونی برای پناهجویان"

نماینده کمیساریای عالی پناهندگان می گوید که فقر و نبود فرصت های کافی اقتصادی در کشورهای شاخ افریقا، و علاوه بر آن، تعقیب، شکنجه و نقض حقوق بشر دلایل اصلی فرار و آوارگی مردم هستند. سپیندلر می گوید که "اهداف توسعه هزاره" سازمان ملل متحد باید عملی شوند تا با علل مهاجرت در درازمدت مبارزه صورت گیرد. کاهش ۵۰ درصدی شمار افرادی که در سراسر جهان در فقر بسر می برند، شامل هشت هدف برنامه توسعه یی است که باید تا سال ۲۰۱۵ تطبیق می شد.

سپیندلر در ادامه توضیح داد: «همزمان باید کارهای بیشتری انجام شود و به آوارگان گزینه های بدیل پیشکش گردد. ما باید راه های قانونی و امن را برایشان فراهم کنیم». او از جمله از طرح الحاق خانواده ها و صدور ویزای دانشجویی برای آوارگان یاد کرد.

جنگ در یمن

تفاوت بین فقیر و غنی نمی تواند بیش از این باشد که در یک سوی خلیج عدن، در شبه جزیره عربستان، میلیاردرهای نفتی در کاخ های مجلل در عربستان و کشورهای شمالی در حاشیه خلیج فارس زندگی می کنند و در سوی دیگر خلیج عدن، کشورهای شاخ افریقا و سومالیا – یکی از فقیرترین کشورهای جهان که هنوز زخم های جنگ داخلی را با خود دارد – در فقر شدید به سر می برند. در میان این دو قطب کشور یمن قرار دارد.

شورشیان حوثی در سال ۲۰۱۴، حکومت یمن را از پایتخت این کشور، صنعا بیرون کردند و بخش های بزرگی از مناطق شمال، همجوار عربستان سعودی را به کنترول خود درآوردند. حکومت یمن پس از آن در شهر ساحلی عدن حکومت تشکیل داد. از ماه مارچ ۲۰۱۵ تاکنون عربستان سعودی یک ائتلاف نظامی علیه حوثی ها تشکیل داده و به آنان حمله کرده است. برآورد می شود که از آن هنگام تاکنون بیش از ۱۰ هزار نفر در یمن کشته و بیش از ۲.۹ میلیون تن دیگر در این کشور آواره شده اند. علاوه بر این، حدود ۱۷ میلیون از ۲۷ میلیون نفر نفوس این کشور به نیازمندی های اولیه دسترسی ندارند.

مسیری سنتی تجارت، حالا راه فرار

خلیج عدن دو کشور یمن و سومالیا را از یکدیگر جدا کرده است. این خلیج یکی از مهمترین مسیرهای دریایی جهان است. از طریق کانال سوئز این خلیج، اروپا و آسیا به هم وصل می شوند. تجارت بین کشورهای شاخ افریقا و شبه جزیره عربستان همواره در این مسیر رونق داشته است.

کاترین نورثینگ از "سازمان بین المللی مهاجرت" در مصاحبه با دویچه وله گفت: «مسیر مهاجرت به سوی عربستان سعودی از این طریق، پدیده جدیدی نیست». او در ادامه توضیح داد: «پیش از این نیز آوارگان سومالیایی و اتیوپیایی از طریق خلیج عدن خود را به شبه جزیره عربستان رسانده اند». اما شگفتی این است که با وجود جنگ داخلی در یمن، هنوز هم پناهجویان این مسیر را برای فرار انتخاب می کنند.

کارکنان "سازمان بین المللی مهاجرت" سواحل این دریا را زیر نظر دارند و با ساکنان محل گفتگو می کنند تا تازه واردها را شناسایی کنند و به آنان کمک های صحی و امدادی برسانند.

سومالیایی ها می توانند در یمن به عنوان پناهجو مقیم شوند و در کمیسیاریای عالی آوارگان سازمان ملل نیز ثبت و راجستر گردند. اما جنگ وضعیت را به طور قابل توجهی تغییر داده است؛ بسیاری از آوارگان مورد خشونت و سوء استفاده قرار می گیرند و گاهی دستگیر می شوند.

برخی دیگر از پناهجویان افریقایی در شرکت ها کار می کنند تا هزینه ادامه سفر خود را تهیه کنند. خانم نورثینگ می گوید: «وقتی شما هیچ راه دیگری نداشته باشید، آن وقت به ما مراجعه می کنید و می خواهید تا شما را به کشورتان باز گردانیم».

"سازمان بین المللی مهاجرت" کوشش کرده است تا چنین افرادی را از راه مطمئنی به کشورهایشان بازگرداند. با این حال، بسیاری نیز برای بازگشت به قاچاقبران انسان اعتماد می کنند.

دویچه وله / ع. ح.