«صدا کردن» بالای دختران مجرد، عنعنه یی که قربانی می گیرد

یکی از صدها مورد خشونت علیه زنان افغان، «صدا کردن» است. این مورد خشونت علیه زنان محدود است و در مناطق شرقی افغانستان مانند ولایت خوست معمول می باشد. اما «صدا کردن» کل زندگی یک دختر را شکل دیگر می دهد و در مواردی دریچه خوشبختی را برای همیشه بر روی او می بندد. «صدا کردن» دختران مجرد را قربانی می کند.

یک شخص می تواند به اشکال مختلفی بالای یک دختر «صدا» کند. یکی از موارد آن این است که فرد در نزدیکی خانه دختر تفنگ فیر می کند و همزمان، نام دختر و پدرش را می گیرد. شکل دیگر آن، نوشتن اسم دختر در مسجد و سایر اماکن عمومی است، مبنی بر این که فلان دختر بنت فلان شخص، خانم آینده اش می باشد.

حکم سنت اجتماعی این است که وقتی کسی بالای دختری «صدا» کند، کس دیگری نمی تواند با او ازدواج کند. تور حاجی، یک تن از بزرگان قومی ولایت خوست می گوید، اگر کسی جرات کند با دختر صدا شده ازدواج کند، مساله به یک قضیه «ناموسی» تبدیل می شود که می تواند حتا تهدیدهایی چون مرگ را در پی داشته باشد.

در مواردی که خانواده ها دوست ندارند دختر شان با فردی که بالای او صدا کرده ازدواج کند، تلاش می کنند از طریق دوستی با افراد قدرتمند این مشکل را حل کنند. چنانچه

تور حاجی می گوید خانواده هایی که بالای دختر شان "صدا" شده است، کوشش می کنند که این دختر خویش را بدون گرفتن "تویانه " به ازدواج افراد خانواده قدرتمند در آورند.

«صدا کردن» از جهتی یک معامله دو طرفه است. اگر خانواده ای که بالای دختر شان صدا شده است، نخواهد که دختر شان با فرد صدا کرده ازدواج کند، جنجال شروع می شود. رسم بر این است که خانواده پسر باید از خانواده دختر عذرخواهی کند، اما اگر عذرخواهی مورد قبول قرار نگرفت، خشونت شروع می شود.

حاجی تور می گوید: «خانواده صدا کننده بایست به عنوان عذر به خانواده دختر یک گاو بزرگ ببرد  و در صورتی که این عذر مورد قبول قرار گیرد، دو دختر دیگر را نیز به خاطر جبران این عمل خویش به فامیلی که بالای دختر آن "صدا" صورت گرفته، به شوهر می دهد. ولی اکثراً دیده شده است که همچو عذرخواهی مورد قبول قرار نگرفته و خشونت ها عرض اندام می کند. در قریه ما حتا چنان حوادثی وجود داشته است که روی موضوع صدا کردن سه شخص کشته شده اند».

گل رحمن، یک تن از باشندگان ولسوالی تنی ولایت خوست می گوید که اکثر اوقات به خاطر "بد نام کردن" یک خانواده، بالای دختر آن "صدا"  می کنند. او می افزاید: «در منطقه ما بعضاً واقع شده است که بنا بر خصومت های شخصی و یا کدام دشمنی دیگر، بالای یک دختر "صدا" می کند تا آن دختر را، "صدا شده" بسازد». آنگاست که دیگر او دختر اگر از خانواده عادی باشد و با قدرتمندان منطقه ارتباط نداشته باشد، تا آخر دختر شان مجرد می ماند. در مواردی، دختران صدا شده حتا دست به خودکشی زده اند.

حبیب رحمن، یک تن از عالمان دینی خوست می گوید که "صدا کردن" از لحاظ احکام اسلامی یک عمل نادرست است و کسانی که بالای زنان "صدا" می کند، در حقیقت حقوق آنها را زیر پا می کنند.

در قوانین افغانستان هم خشونت هایی مانند «صدا کردن» جرم محسوب شده است. میر ولی جان لکنوال، استاد دانشگاه خوست می گوید که در ماده 27 قانون محو خشونت علیه زنان ذکر شده است، در صورتی که شخصی مانع ازدواج قانونی دختری شود، به یک الی پنج سال حبس محکوم می گردد.

فرید الله ظاهر/ نصرالله نوری

ویراستار: عارف فرهمند