صبر و استقامت، کلید پیشرفت در آموزش
۱۳۹۱ اردیبهشت ۱۱, دوشنبه
اورزولا نوله 30 سال پیش زمانی که در اردوگاه های مهاجران افغان در پاکستان به فعالیت آغاز کرد، به والدین و رهبران مذهبی شرط گذاشت: "در صورتی برای کودکان تان مکتب می سازیم که دختران را هم در آن شامل بسازید".
طرح وی در آن زمان موفق گردید. از نیمۀ دهۀ هشتاد قرن گذشتۀ میلادی به این طرف شمار زیادی از دختران شامل مکاتب این اتحادیه شدند. حتی زمانی که طالبان در افغانستان به قدرت رسیدند، مکاتب دختران را بستند و معلم های زن را خانه نشین ساختند، نیز اورزولا نوله از فعالیت دست برنداشت. او می گوید: "من به والدین گفتم که این معلمان در کابل در خانه های خود تدریس می کنند". اتحادیۀ حمایت از مکاتب افغانستان 19 مکتب خانگی را سازماندهی کرده بود تا دختران در آن بتوانند مخفیانه سواد بیاموزند.
100 صنف درسی برای افغانستان
اورزولا نوله در آن زمان از این نمی ترسید که مکاتب خانگی مبادا بسته شوند، زیرا به قول وی "طالبان اجازه نداشتند با زنان حرف بزنند، یا وارد یک خانه شوند تا بدانند که زنان به چه کاری مشغول اند". خانم نوله با لبخند می گوید که اتحادیه اش با استفاده از این وضعیت به فعالیت خود ادامه می داد.
پس از سقوط حاکمیت طالبان جامعۀ جهانی آموزش دختران و زنان را در ردیف اول برنامه های کمکی خود قرار داد. سازمان یونیسف یا ادارۀ ملل متحد برای حمایت از کودکان، بزرگترین کمپاین آموزشی را زیر نام "بازگشت به مکتب"، در مشارکت با حکومت افغانستان راه اندازی کرد. این سازمان با پخش پوسترها و اعلانات از طریق رادیو و تلویزیون برای شمولیت کودکان در مکاتب تبلیغ می کرد. یونیسف همزمان هفت میلیون کتاب درسی و هشت میلیون کتابچه را برای شاگردان مکاتب تمویل کرد.
دویچه وله هم در این راستا فعال شد. این رسانۀ آلمانی در سال 2003 در مشارکت با سازمان خیریۀ آلمانی "کپ انامور" برنامه ای را زیر نام "100 صنف درسی برای افغانستان" به منظور جلب اعانه ها راه اندازی کرد. پس از مدتی به جای 100 صنف، 300 صنف درسی برای کودکان افغانستان آماده گردیدند. کپ انامور با اعانۀ به دست آمده توانست جمعاً 35 مکتب را در شمال افغانستان اعمار کند.
چهار میلیون کودک، بی سوادان آینده؟
امان الله ایمان، سخنگوی وزارت معارف افغانستان می گوید: "ما پیشرفت های چشمگیری در این زمینه داشته ایم، زیرا با کمک جامعۀ بین المللی توانستیم شمار دختران مکتب را از صفر به 39 درصد بلند ببریم". در حالی که در زمان حاکمیت طالبان شمار مکاتب به صفر تقرب کرده بود، اکنون در سراسر افغانستان بیشتر از 14000 مکتب وجود دارند، که از جمله اضافه از 3000 آن مکاتب دخترانه اند.
با آنهم عرصۀ آموزش دختران و زنان مثل گذشته با مشکلات رو به رو است. امان الله ایمان هم با تصدیق این مسأله می گوید: "در حال حاضر بیشتر از چهار میلیون کودک افغان به مکتب نمی روند، که بیشتر آنها دختران اند". حکومت افغانستان در نظر دارد تا سه سال آینده این وضعیت را تغییر دهد.
پول های کمکی برای جنگ، نه برای آموزش
سازمان خیریۀ بین المللی آکسفام، با همکاری برخی از سازمان های دیگر، در فبروری 2011 میلادی گزارش هشدار دهنده ای را به نشر رساند. به اساس این گزارش نیروهای بین المللی در افغانستان فعالیت شان را بیشتر برای با ثبات ساختن وضعیت بحرانی امنیتی و همچنان مبارزه علیه شورشیان متمرکز ساخته اند و این باعث دوری از پروژه های درازمدت گردیده است. از این رو موفقیت های که تا کنون در عرصۀ حمایت از دختران و زنان به دست آمده اند، با خطر مواجه اند.
مسعوده جلال، سابق وزیر امور زنان و اولین نامزد زن برای مقام ریاست جمهوری در انتخابات سال 2004، با اشاره به کمک های جامعۀ جهانی می گوید که در ده سال اخیر صدها مکتب در افغانستان ساخته شدند. خانم جلال می افزاید: "با تأسف بسیاری از این مکاتب در نتیجۀ حملات طالبان دوباره ویران گردیدند. ما بالاخره به امنیت نیاز داریم تا وضعیت به جهت مثبت تغییر کند".
حمله بر مکاتب
مسعوده جلال می گوید اگر جامعۀ جهانی در پایان سال 2014 میلادی بدون تکمیل کار، افغانستان را ترک کند، آنگاه زنان افغان زمان دشواری را در پیش خواهند داشت. به قول وی کار جامعۀ بین المللی در افغانستان هنوز ناتمام مانده است و باید کمک کند تا مشکلات با طالبان و ناامنی روزافزون بالاخره خاتمه پیدا کند.
مکاتب افغانستان در سال های اخیر هدف اصلی سوءقصد های طالبان و دیگر گروه های تندرو بوده اند. در سال 2009 میلادی ماهانه طور اوسط تقریباً 50 سوءقصد بر مکاتب صورت گرفته بود. معلمان در نتیجۀ ارعاب و دریافت نامه های تهدیدآمیز مجبور شدند از کار دست بکشند و کودکان خود را هم نگذارند به مکتب بروند.
کمبود معلم های زن
افزون بر آن در بسیاری از نقاط افغانستان کمبود معلمان زن وجود دارد. این مشکل بزرگی در راه حمایت از دختران است. به ویژه در قریه ها و روستاها خانواده ها دختران خود را تنها در صورتی اجازۀ مکتب رفتن می دهند که از سوی معلمان زن تدریس شوند. اورزولا نوله با تأیید این مسأله می گوید: "به اساس رسم و رواج، اکثریت دختران افغان پس از ازدواج نمی توانند کار کنند، و مسوولیت کار خانه و اولاد داری را به عهده می گیرند".
اتحادیۀ حمایت از مکاتب افغانستان در این رابطه هم تلاش می کند تا زنان را دوباره به کار بیرون از خانه برگرداند. معلمان جوان، که ازدواج کرده اند، مادر شده اند و از خانۀ شوهر بیرون نمی روند، اکنون اجازه دارند دوباره تدریس کنند. اورزولا نوله، به عنوان یک زن پیشگام در آموزش دختران افغان، می خواهد که برای کودکان این معلمان کودکستان ها ساخته شود تا آنها بتوانند به وظیفۀ معلمی خود ادامه بدهند.
مهرنوش انتظاری/ صفی الله ابراهیم خیل
ویراستار: عارف فرهمند